دیپلماسی پارلمانی؛ موازی‌کاری یا ظرفیت‌سازی‌

جوانفکر: تصمیم‌گیری در سیاست‌خارجی وظیفه دولت است‌

مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور در گفتگویی با روزنامه جام‌جم درباره فعال شدن دیپلماسی پارلمانی در چند ماه گذشته و بویژه در زمینه هسته‌ای، با اشاره به نقش مهم و تعیین‌کننده مجلس در مسائل داخلی و خارجی اظهار کرد: مجلس در چارچوب قانون، به وظایف خود در ارتباط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی که انرژی هسته‌ای نیز وجهی از آن محسوب می‌شود، عمل می‌کند.

وی درباره تاثیرگذاری این فعالیت‌ها در ظرفیت‌سازی و کمک به دستگاه دیپلماسی کشور بخصوص در موضوع هسته‌ای اعتقاد دارد که این مساله بسیار مهمی است، زیرا مجلس شورای اسلامی، عصاره فضایل ملت ایران محسوب می‌شود و همیشه این آویزه گوش مردم است و به این توجه دارند که مجلس چه جایگاهی دارد.

جوانفکر با بیان این‌که مجلس، پشتوانه اصلی دولت در مسائل داخلی و خارجی است، اظهار کرد: تجربه نشان می‌دهد مواضع مجلس در مسائل سیاست‌خارجی موجب تعدیل مواضع مستکبران می‌شود و در موضوع هسته‌ای نیز نمایندگان مردم می‌توانند با ارسال پیام‌های صریح و قاطع، به سردمداران سلطه به دستگاه دیپلماسی کمک کنند.

مشاور مطبوعاتی احمدی‌نژاد در پاسخ به این سوال که از فعال شدن دیپلماسی پارلمانی به 2 شکل متضاد یعنی موازی کاری با دولت و دیگری ظرفیت‌سازی برداشت می‌شود، تحلیل شما در این خصوص چیست؟ عنوان کرد: من با این نظر و برداشت موافق نیستم.

جایگاه مجلس شورای اسلامی در مدیریت کشور، جایگاه مهمی است و حق دارد در محدوده اختیارات و وظایف قانونی خود و صد البته در چارچوب سیاست‌های نظام و پرهیز از دخالت در امور اجرایی به مسائل سیاست خارجی اهتمام ورزد و این بسیار روشن و شفاف است.

وی با تاکید بر این‌که در قانون وظایف قوا، مشخص و تعریف شده است، خروج از این چارچوب را نوعی موازی‌کاری دانست و در پاسخ به این سوال که آیا بر این اساس، تخطی از سوی مجلس صورت گرفته یا خیر؟ بیان کرد: تخطی صورت نگرفته است.

مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور در پاسخ به این پرسش که آیا از نتایج دیدارهای رئیس مجلس با شخصیت‌ها و مقامات مختلف خارجی مانند سولانا در مسائل مهم مانند انرژی هسته‌ای در دستگاه دیپلماسی و دولت استفاده می‌شود یا خیر؟ ، گفت: دیدارها اشکالی ندارد اما تصمیم‌گیری‌ها باید در چارچوب دیپلماسی و در دولت و دستگاه وزارت خارجه اتخاذ شود و مرزها مشخص است که آن هم دخالت نکردن در حوزه‌های کاری یکدیگر است.

جوانفکر تصمیم‌گیری درباره سیاست‌خارجی و تعیین مواضع کشور را از وظایف دستگاه اجرایی برشمرد و دیدار با سران و پارلمان‌های مختلف کشورها را که امری طبیعی و مرسوم است، برای تبیین سیاست‌ها از وظایف مجلس شورای اسلامی دانست.

وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت از این دیدارها و ملاقات‌هایی که انجام می‌شود، مانند ملاقات‌های رئیس مجلس با مقامات کشورهای مختلف برای بهبود شرایط و رسیدن به راهکار استقبال می‌کند؟ اظهار کرد: مشکلی نیست، این دیدارها در چارچوب سیاست‌های نظام است و روسای قوا در همین چارچوب در دیدارهایی که انجام می‌دهند، سیاست‌های نظام را تبیین می‌کنند. ما در این قضیه، مساله‌ای را مشاهده نمی‌کنیم که جای نگرانی باشد.

کاظم جلالی: دولت در عرصه
سیاست خارجی ظرفیت‌سازی کند

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم در گفتگو با «جام‌جم» معتقد است که لاریجانی شخصیتی مورد پذیرش اروپایی ‌هاست و با توجه به منطقی و معتدل بودن و تسلطش بر مذاکرات ، جاذبه‌ای را برای وی ایجاد می‌کند و می‌تواند مذاکره کننده خوبی باشد.

وی با اشاره به اهمیت حضور خاویر سولانا هماهنگ کننده سیاست‌خارجی اتحادیه اروپایی در محل اقامت لاریجانی در ژنو و گفتگو درباره مسائل مختلف از جمله موضوع هسته‌ای کشورمان ، گفت: آقای لاریجانی ظرفیت بالایی است که می‌تواند به کار نظام آید و با توجه به این‌که رئیس قوه مقننه هستند برای فعالیت‌های خود نیازمند نوشته‌ای نیست، زیرا ایشان عین نوشته است.

جلالی با بیان این‌که ظرفیت‌هایی در نظام وجود دارد که استفاده از آنها موجب ایجاد تحول می‌شود، به تشریح شقوق مختلف دیپلماسی در عرصه جهانی پرداخت و تصریح کرد: امروزه دیپلماسی منحصر به دیپلماسی دولتی نیست و این‌گونه نیست که صرفا دولت‌ها با یکدیگر نشسته و مذاکره کنند، بلکه دیپلماسی در عرصه عمومی هم خود یک شق از دیپلماسی است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس امکان مذاکرات میان گروه‌ها و احزاب سیاسی،NGO ها و گروه‌های سازمان یافته غیر دولتی با یکدیگر را مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: نوع دیگر دیپلماسی، دیپلماسی پارلمانی و گفتگوی نمایندگان با دیگر کشورهاست که این امر نیز منوط به تعریف آن در سیاست خارجی و استفاده از همه اجزا و ظرفیت‌ها و تقویت اهداف سیاست‌خارجی است.

وی با بیان این‌که پارلمان‌ها از ظرفیت خوبی برای دیپلماسی برخوردارند و این شامل پارلمان ایران نیز می‌شود، افزود: مجلس با داشتن ظرفیتی خوب و حضور لاریجانی به عنوان رئیس مجلس، ظرفیت مناسبی است.

جلالی، فعال شدن دیپلماسی پارلمانی را ناشی از بحث ضعف و قوت در دولت ندانست و آن را بحث استفاده از همه ظرفیت‌ها مورد تاکید قرار داد و گفت:‌ در یک جامعه قوی، استفاده قوی از ظرفیت‌ها برای دیپلماسی می‌تواند تعیین کننده باشد و دولت نیز باید ظرفیت بیشتری در بحث استفاده از ظرفیت‌های مختلف در کشور از خود نشان دهد.

طلایی نیک: دیپلماسی دولتی
نمی‌تواند منافع ملی را تضمین کند

این کارشناس مسائل سیاسی در گفتگویی با «جام‌جم» ریاست لاریجانی بر مجلس را فرصتی مناسب برای نجات دیپلماسی پارلمانی ارزیابی و تصریح کرد: به دلایل متعددی دیپلماسی پارلمانی در ایران به حاشیه رانده شده است و به رغم نقش موثر آن در اکثر کشورها برای تامین منافع ملی و توسعه مناسبات بین‌المللی، در ایران نقشی حاشیه‌ای و ضعیف به این نوع دیپلماسی داده شده است.

وی عملکرد خود مجلس و کم توجهی دولت را از عوامل به حاشیه رفتن آن در چند دهه اخیر عنوان و بیان کرد: دیپلماسی پارلمانی نقش سازنده‌ای در پر کردن خلاءها و ساماندهی چالش‌های فراملی کشورها ایفا می‌کند و در مقایسه با دهه‌های گذشته با دیپلماسی دولتی نمی‌توان منافع ملی و سیاست‌خارجی در عرصه بین‌المللی را تضمین کرد.

طلایی‌نیک که تجربه نمایندگی در مجالس ششم و هفتم و نیز فعالیت در کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی را دارد، با تاکید بر این‌که دیپلماسی پارلمانی بویژه در عرصه‌های چالشی نقشی کارآمدتر از دیپلماسی دولتی ایفا می‌کند، اظهار کرد: این نوع دیپلماسی محدودیت‌های نوع دولتی را ندارد و در مقایسه با آن از ظرفیت‌های منعطف‌تر و گسترده‌تری برای استفاده از همه فرصت‌های فراملی برخوردار است.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان این‌که با دیپلماسی پارلمانی علاوه بر دولت‌ها، نهادهای غیر‌دولتی و مراکز مهم تصمیم‌ساز در کشورهای هدف در سیاست خارجی فعال می‌شود ، گفت: بدون رایزنی و ظرفیت ‌سازی با نهادهای تصمیم‌ساز و تاثیرگذار بر سیاست‌خارجی در کشورهای هدف مانند مجلس، احزاب و افکار عمومی، صرفا نمی‌توان با دیپلماسی دولتی به کارآمدی در سیاست‌ خارجی نائل شد.

وی با اشاره به سفر اخیر لاریجانی به اروپا و تنوع رایزنی‌ها و مذاکرات صورت گرفته با هدف ارتقای سطح دیپلماسی ایران، افزود: تجربه و تسلط خاص لاریجانی بر چالش‌های ایران در محیط بین‌الملل فرصت گرانبهایی در مجلس برای ارتقای جایگاه دیپلماسی پارلمانی است که در درون و بیرون مجلس به حاشیه رانده شده است.

این نماینده سابق مجلس با تاکید بر این‌که مجموع نظام فارغ از تنگ‌نظری‌های دولت در فعال شدن همه ظرفیت‌ های دیپلماسی متفق القول هستند ، ادامه داد: هنوز دولت در میدان دادن به دیپلماسی پارلمانی و دیگر ظرفیت‌های کشور با تردید و تنگ‌نظری عمل می‌کند.

طلایی نیک درباره چرایی این مساله توضیح داد: نوعی دولت‌گرایی مفرط و تنگ نظری به عنوان رویکردی در دستگاه دیپلماسی کشور از سال‌های گذشته تاکنون نهادینه شده است و حتی دولت و مجلس در شکستن این حصارهای تنگ اقدام مناسبی نداشتند.

وی با بیان این‌که لاریجانی با درک برخی چالش‌ها و نقاط ضعف و قوت دستگاه دیپلماسی در سیاست خارجی به دنبال فعال کردن ظرفیت ‌های مجلس در این حوزه است، تصریح کرد: این اقدام منافاتی با سیاست‌های کلان نظام ندارد زیرا در مواضع کلان و اصولی بین مجلس و دولت اختلاف و تفاوتی نیست، بلکه در استفاده از تاکتیک ‌ها ، روش‌ها و فعال کردن نهادهای متناظر در کشورهای هدف از طریق مجلس و دیپلماسی پارلمانی تفاوت‌ها احساس می‌شود.

فاطمه تیمورزاده‌