طی قرن گذشته، محیط زیست ما بشدت تحت تاثیر میدان‌های الکترومغناطیس دارای فرکانس پایین ساخت بشر قرار گرفته است و با پیشرفت فناوری ، روند رو به رشدی در تابش‌های محیطی مشاهده می‌شود. میدان‌های الکترومغناطیس کم‌فرکانس به میدان‌هایی گفته می‌شود که امواج آن بین 3 تا 3000 هرتز فرکانس دارند ، یعنی در هر ثانیه بین3 تا 3 هزار موج در آن تولید و منتشر می‌شود.
کد خبر: ۱۸۰۱۴۷
این میدان‌ها توسط منابع متعددی ازجمله خطوط انتقال نیرو و وسایل الکتریکی ایجاد می‌شوند. تاثیر این میدان‌ها بر سلامت انسان همواره مورد سوال بوده و در 25 سال گذشته تحقیقات بسیار زیادی برای بررسی اثرات زیستی این میدان‌ها انجام شده است.

به منظور ارزیابی این اثرات می‌توان از روش‌های مختلفی ازجمله آزمایش‌های حیوانی، مطالعات سلولی، بررسی‌های کلینیکی، شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای و روش‌های دیگر استفاده کرد. امروزه مطالعه اثرات زیستی این میدان‌ها از نظر کاربرد‌های درمانی و نحوه اثر آنها بر سیستم‌های زنده، مورد توجه مجامع علمی قرار گرفته است.

ما حتما درد را تجربه کرده‌ایم و در مواجهه با آن، ‌افکار، احساسات و زندگی‌مان تحت تاثیر قرار گرفته است. آنچه در تمامی انواع دردها به طور مشترک رخ می‌دهد به دام افتادن پروتئین‌های خون است.

تجمع پروتئین‌ها سبب التهاب و بروز درد می‌شود. در این فرآیند، بعضی سلول‌ها از تغذیه محروم می‌شوند و ممکن است به سلول‌های سالم نیز آسیب برسانند. این شرایط نه‌تنها منجر به درد می‌شود که عفونت باکتریایی، آلرژی، بیماری‌های قلبی، فشار خون، آرتریت یا بیماری‌های کشنده‌ای مانند سرطان را نیز تولید می‌کند.

انسداد مویرگ‌ها نیز ممکن است بر اثر فعالیت پروتئین‌های به دام افتاده باعث تحریک پایانه‌های عصبی و احساس درد شود. یکی از راه‌های کاهش درد، استفاده از میدان‌های مغناطیسی است که در مجاورت بدن قرار می‌گیرند. مغناطیس‌درمانی موضوع جدیدی نیست.

یونانیان باستان عقیده داشتند سنگ‌های طبیعی آهن‌ربا، دارای قدرت شفابخشی هستند؛ البته امروز باورهای قدیمی به کناری گذاشته و الگوهای علمی جایگزین آنها شده‌اند، ولی هنوز می‌توان برخی از بقایای آن باورها را مشاهده کرد، مثلا برای برخی درمان‌ها از دیسک‌های مغناطیسی کوچک با شدت میدان مغناطیسی حدود 50 ‌ 35 میلی تسلا و برای کاهش درد از تشک‌ها و یا بالشتک‌های مغناطیسی استفاده می‌شود که میدان‌های قوی‌تری ایجاد می‌کنند.

یکی از مکانیسم‌هایی که در ارتباط با عملکرد میدان‌های مغناطیسی مطرح می‌شود، افزایش جریان خون است. اجزای فلزی خون بر اثر مجاورت با میدان مغناطیسی بر جریان خون اثر می‌گذارند.

یکی دیگر از روش‌های استفاده از مغناطیس در پزشکی، عبور امواج مغناطیسی از بافت‌ها و القای جریانات ثانویه است که باعث ایجاد گرما می‌شود و این گرما در کاهش درد در عضلات متورم و مفاصل به ایفای نقش می‌پردازد. بر اثر این گرما، حرکت هموگلوبین در عروق خونی تسریع می‌شود و مقدار کلسیم و کلسترول خون کاهش می‌یابد.

مطالعات انجام شده درباره تحریکات مغناطیسی، وجود آثار مثبت غیرحرارتی تحریکات مغناطیسی بر بافت‌های بدن را در مواردی مانند بازسازی عصب، التیام زخم و بافت پیوندی و دیابت در برخی موارد تایید کرده و بسیاری از این نتایج در مطالعات کلینیکی نیز مشاهده شده است. امروزه مطالعات‌ انجام شده در مورد استفاده از تحریک‌کننده مغناطیسی مغز‌ (Transcranial magnetic stimulation) در درمان بیماری‌های روان‌شناسی و عصب شناختی نشان می‌دهد که این تحریکات مغناطیسی می‌تواند وسیله تحقیقاتی و درمانی برای برخی بیماری‌ها باشد.

ترمیم استخوان و زخم‌

به گفته مهندس مهری کاویانی مقدم، دانشجوی دوره دکتری فیزیک پزشکی دانشگاه تربیت مدرس، کاربرد میدان‌های مغناطیسی ضعیف و متغیر بر حسب  زمان در کنترل انتخابی عملکرد سلول، عرصه مهیج و جدیدی در زیست‌شناسی و پزشکی ایجاد کرده است. طی 2 قرن گذشته، اختلالات عضلانی و اسکلتی به طور موفقیت‌آمیزی درمان شده‌اند و حدود 4/1 میلیون بیمار مبتلا به شکستگی مزمن استخوانی در دنیا با این روش غیرتهاجمی، بدون ریسک، راحت و کم‌هزینه تحت درمان قرار گرفته‌اند. 

بسیاری از پاسخ‌ها در سطح سلولی و غیرسلولی مشخص شده و تغییر و تصحیح فرآیندهای آسیب‌شناسی به وسیله میدان‌های مغناطیسی پالسی امکان‌پذیر شده است. این میدان‌ها می‌توانند از کاهش محتوای استخوانی جلوگیری کنند به طوری که افزایش میزان جریان خون مغز می‌تواند منجر به افزایش حجم استخوانی و افزایش فعالیت‌های تکثیر سلول‌های استخوانی شود.

میدان‌های مغناطیسی باعث تسریع تجمع استخوان در پروتز می‌شوند. این میدان‌ها همچنین از پوکی استخوان در موش‌های ماده بدون تخمدان جلوگیری می‌کنند. از طرفی، بررسی تاثیر میدان‌های پالسی روی پوکی استخوان‌های ناحیه زانو در افراد دچار ضایعه نخاعی مزمن نشان می‌دهد که تحریکات مغناطیسی می‌توانند با آثار موضعی باعث تاخیر پوکی استخوان شود.

22 مورد شکستگی در 20 بیمار که دچار عدم جوش خوردگی استخوان بودند و 17 مورد که به پیوند استخوانی و تحریک الکتریکی پاسخ نداده بودند، تحت تحریکات مغناطیسی قرار گرفتند. 17 مورد از موارد عدم جوش‌خوردگی پس از 5/22 هفته درمان با تحریکات مغناطیسی بهبود یافتند و جوش خوردگی استخوان‌ها اتفاق افتاد.

به نظر می‌رسد این روش برای درمان عدم جوش‌خوردگی روشی مناسب است.مطالعات انجام شده روی بازسازی بافت نرم‌ بر اثر تحریک مغناطیسی نشان می‌دهد که بازسازی استخوان، تسریع در التیام شکستگی‌های تازه، تاخیر و عدم جوش‌خوردگی استخوان‌ها، پیوند استخوان و نکروز استخوان به دفعات مورد مطالعه و بتازگی بازسازی غضروف و بافت‌های نرم مورد توجه قرار گرفته است.

آزمایش‌ها نشان داده‌اند که تحریکات مغناطیسی سبب التیام بافت‌های نرم آسیب‌دیده می‌شوند. در بررسی ترمیم زخم می‌توان از روش‌‌های جریان‌سنجی داپلر لیزر و آزمایش‌های بافت‌شناسی به عنوان روش‌های ارزیابی سرعت ترمیم زخم استفاده کرد؛ همچنین از تحریک مغناطیسی در درمان زخم‌های پوستی دارای غشای عروقی نیز استفاده می‌شود.

اثر میدان‌های الکترومغناطیسی با شدت 8/0 میلی تسلا بر زخم‌های وریدی و شریانی ساق پا مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است که این میدان‌ها در 2 هفته اول باعث درمان 69 درصد از زخم‌ها ‌‌شده و کمتر از 50 درصد این زخم‌ها پس از 4 ماه درمان می‌شوند.

از طرفی همان‌گونه که رگ‌سازی به وسیله هورمون رشد و ژن‌ درمانی قابل انجام است، روش جدیدی برای ایجاد رگ با استفاده از تحریک مغناطیسی وجود دارد که البته برای فهم اساس مولکولی آن مطالعات بیشتری باید صورت بگیرد.

بیماری پارکینسون و سرطان‌

به گفته کاویانی، تحقیقات نشان می‌‌دهد استفاده از تحریکات الکترومغناطیسی بر بیماران پارکینسونی در برخی موارد باعث کاهش علائم و عوارض این بیماری شده است.

حس بویایی در بیماران پارکینسونی به طور شایعی دچار اختلال می‌شود اما تحقیقات نشان می‌دهد که تحریک مغناطیسی 7 هرتز باعث بهبود حس بویایی این افراد می‌شود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد، یکی دیگر از جنبه‌های درمانی میدان‌های مغناطیسی، کاهش رشد تومورهای سرطانی است؛ به عنوان مثال در تعدادی از تحقیقات نشان داده شده است که رشد تومورهای کاشته شده در موش به طور مشخصی با تابش میدان‌های مغناطیسی خاص کاهش یافته و در مواردی این میدان‌ها در سلول‌های سرطانی باعث افزایش رادیکال‌های آزاد و در نهایت شکستن دی ان ای و مرگ سلول سرطانی می‌شود.

با استفاده از روش غیرتهاجمی میدان‌های الکترومغناطیس ممکن است بتوان رشد سلول‌های سرطانی را کاهش داد. با وجود تحقیقات گسترده در این حیطه علمی، هنوز شیوه تاثیر میدان‌های مغناطیسی کم فرکانس در سطح سلولی مشخص نیست.

بیماری ام ‌اس و تحریک مغناطیسی‌

آزمایش‌های انجام شده در بیماران مبتلا به  ام اس که دچار آسیب عصب بینایی سمت راست و تاری دید و مشکلات دیگری در بینایی شده بودند، نشان داد 2 جلسه دریافت تحریک مغناطیسی با تغییر زیادی در بینایی فرد همراه است. در این شرایط، زمان تاخیر پتانسیل‌های برانگیخته بینایی به حد طبیعی بازگشت و بینایی فرد بهبود یافت.

به نظر می‌رسد علتش می‌تواند بازسازی میلین و بهبود کارایی فرستنده‌های عصبی شبکیه و مسیرهای مرکزی باشد؛ همچنین تحریک مغناطیسی سر در بیماران دچار ام اس که در راه رفتن و حرف زدن با مشکل مواجه‌اند، نشان می‌دهد که 2 جلسه دریافت تحریک مغناطیسی که هر جلسه 45 دقیقه طول می‌کشد باعث بهبود بیماران می‌شود، به طوری که مشکل صحبت کردن در حین حرکت بر طرف شد و به علاوه تعداد کلماتی که می‌توانستند بیان کنند، 5 برابر افزایش یافت.

فرانک فراهانی جم‌

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها