پاسخ به ابهامات یک تصمیم سوختی

«سه نرخی شدن به تصویب رسید»؛ مصوبه‌ای ۱۰بندی با تبصره‌های مختلف که مخالفان و موافقانی را به دنبال داشت و باعث به وجود آمدن ابهاماتی نظیر میزان سهمیه موتورسیکلت‌ها، راه‌اندازی سامانه شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، میزان ذخیره بنزین خودروها و در نهایت ابهام درعدم تخصیص سهمیه بنزین به خودروهای نوشماره به حدی بالا رفت که محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت در واکنش به آن تصمیم‌گیری در این زمینه را وابسته به اتخاذ تصمیم کارگروهی متشکل از وزارت نفت، وزارت کشور، وزارت اطلاعات، وزارت اقتصاد، سازمان برنامه بودجه وسازمان بهینه‌سازی ومصرف سوخت دانست که براساس شرایط و اقتصاد کشور تصمیم‌گیری می‌کنند.برخی از کارشناسان بر این باورند که سه نرخی شدن بنزین تنها برای مقطعی می‌تواند منجر به کاهش مصرف شود؛ زیرا فاصله قیمتی نرخ دوم و سوم چندان چشمگیر نیست. با وجود این پس از اجرایی شدن این مصوبه، شاهد تاثیرات تورمی آن خواهیم بود. درمقابل عده‌ای قراردارند که چنین اقدامی را اگرچه دیرهنگام اما کارساز می‌دانند؛ چراکه قیمت ارزان بنزین به افزایش مصرف دامن می‌زند و سه نرخی شدن بنزین رانزدیک‌ترین راه به‌عدالت اجتماعی می‌دانند،چراکه براین‌عقیده‌اند پرمصرف‌هامعمولا دردهک‌های بالای‌جامعه‌قرار دارند. 
 
سهمیه موتورسیکلت‌ها قطع می‌شود؟
در مصوبه منتشرشده هیچ اشاره‌ای به موتورسیکلت‌ها نشده و این سؤال وجود دارد که آیا قرار است موتورسیکلت از این پس از بنزین ۵۰۰۰ تومانی استفاده کند یا آن‌که همچون گذشته روند توزیع سوخت ادامه خواهد داشت. 
کرامت ویس‌کرمی مدیرعامل شرکت‌ملی پخش فرآورده‌های نفتی درگفت‌و‌گو باخبرنگارجام‌جم می‌گوید: «موتورسیکلت‌هایی که کارت سوخت هوشمند دارند، هیچ تغییری در سهمیه و نرخ‌شان داده نمی‌شود.» صحبت‌های ویس‌کرمی نشان می‌دهد که موتورسیکلت‌ها تقریبا در مصونیت قرار دارند و تغییر چندانی را در قیمت سوخت احساس نخواهند کرد. 
وی ادامه داد: نزدیک به شش میلیون موتورسیکلت دارای کارت هوشمند وجود دارد که تغییری در سهمیه و نرخ بنزین آنها ایجاد نمی‌شود اما آن تعداد از موتورسیکلت‌هایی که کارت سوخت هوشمند نداشتند و از کارت جایگاه استفاده می‌کردند باتوجه به تغییرنرخ جایگاه از۳۰۰۰تومان به۵۰۰۰تومان از این پس با نرخ۵۰۰۰ تومان سوخت‌گیری می‌کنند.وی بااشاره به این‌که از۱۳میلیون موتورسیکلت موجود تنها شش میلیون موتورسیکلت کارت هوشمند سوخت دارند، خاطرنشان کرد: موتورسیکلتی که به سن فرسودگی رسیده و اسقاطی است، کارت سوخت به آن تعلق نمی‌گیرد؛ البته این موضوع برای خودرو‌های سواری نیز صادق است.
ویس‌کرمی با اشاره به این‌که در حال حاضر شش میلیون موتورسیکلت کارت هوشمند سوخت دارند، اضافه کرد: سوخت این تعداد از موتورسیکلت‌ها به روال گذشته ادامه دارد. براساس قانون موتورسیکلت ۱۰ سال به بالا فرسوده است و نباید کارت هوشمند سوخت برای آن صادر شود.
وی در رابطه با خودروهای فرسوده تاکید کرد: زمانی که برای ماشین فرسوده درخواست کارت هوشمند سوخت صورت می‌گیرد، پلیس راهور آن را تایید نمی‌کند و این رویه از گذشته وجود داشته است.
 
راه‌اندازی سامانه پالایش و پخش 
براساس بند ۴ مصوبه هیات وزیران شرکت پخش فرآورده‌های نفتی مکلف شده سامانه‌ای برای خوداظهاری افراد و تعیین خودروی موردنظر برای دریافت سهمیه راه‌اندازی کند، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی نیز با تاکید بر این موضوع می‌گوید: در بند۴مصوبه تاکید شده برای شناسایی مالکین (اشخاص حقیقی) خودروهای سواری شخصی بنزین‌سوز که بیش از یک خودرو دارند، شرکت پخش سامانه‌ای را طراحی کند که به کدام خودرو سهمیه دهد. زیرا برخی از افراد بیش از یک و یا چند خودرو دارند و مالک انتخاب می‌کند که به کدام خودرو سهمیه تعلق بگیرد. به همین جهت سامانه طراحی و اطلاع‌رسانی‌های لازم به هموطنان انجام می‌شود و کسانی که بیش از یک خودرو دارند، در این سامانه ثبت‌نام ‌کرده، خودروی مشمول نرخ اول یا دوم را تعیین می‌کنند. این شرایط تا یک ماه برای مالک وجود دارد.
ویس‌کرمی ادامه داد:این سامانه درکمترازیک ماه طراحی وراه‌اندازی می‌شودامادربازه زمانی یک‌ماهه فرصت داده شده که پس ازراه‌اندازی این سامانه،مردم نسبت به‌خوداظهاری اقدام کرده خودروی موردنظر برای درخواست سهمیه راتعیین کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا بستر‌های لازم برای طرحی این سامانه وجود دارد گفت: بستر‌های لازم برای راه اندازی این سامانه فراهم است و اقدامات لازم انجام شده است و به زودی نسبت به را ه اندازی  آن   اقدام می‌شود. 
 
تصمیم سخت برای خودرو‌های نو شماره!
پس از به تصویب رسیدن مصوبه هیأت وزیران برای چند نرخی شدن بنزین انتقادات فراوانی به حذف سهمیه سوخت برای خودروهای نوشماره شد، چرا که همچون خودروهای وارداتی و منطقه آزاد از سهمیه اول و دوم بنزین برخوردار نیستند اما موضوع به همین جا ختم نشد و با وجود توضیحات وزیر نفت مبنی بر تشکیل کارگروهی برای اتخاذ تصمیمی بنا بر شرایط اقتصادی کشور در این زمینه فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت از حذف یارانه سوخت خودروهای تعویض پلاک پرده برداشت که شبهاتی را به دنبال داشت. کرامت ویس کرمی مدیرعامل پخش فرآورده‌های نفتی در این زمینه توضیح داد: منظور از خودروی نوشماره داخلی در این تصویب‌نامه ابلاغ شده هیأت وزیران به تاریخ ۱۴۰۴.۰۹.۰۲ خودروی صفر کیلومتری است که تازه از کارخانه بیرون آمده و برای اولین بار پلاک می‌شود، نه این‌که تعویض پلاک باشد. ویس کرمی خاطر‌نشان کرد: در صورتی که کسی تا کنون خودرویی نداشته و نسبت به خرید خودرو کارکرده اقدام کند مشمول این بند نمی‌شود زیرا خودروی نو شماره به خودروهای صفر‌کیلومتری که تا کنون پلاک نشده‌اند گفته می‌شود. 
 
افزایش دلالی در بازار خودرو با حذف سهمیه خودرو‌های نو شماره
میانگین مصرف بنزین در مهر‌ماه به ۱۳۴ میلیون لیتر رسید؛ رقمی که نشان دهنده رشد ۵/۶ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته است. در حالی که به گفته مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی میزان تولید بنزین در کشور ۱۲۰ میلیون لیتر است و بسیاری از کارشناسان افزایش مصرف بنزین و مازوت سوزی را قاتل خاموش مردم می‌دانند اما چرا مصرف بنزین به یکباره بالا رفت! خودروهای غیر استاندارد و فرسوده را می‌توان علت اصلی آلودگی هوا و حتی ناترازی بنزین دانست. دولت درمصوبه اخیر خود اعلام کرده است که خودروهای نو از سهمیه یارانه‌ای بنزین بهره‌مند نخواهند بود، اما خریداران خودروهای کارکرده می‌توانند از نرخ‌های اول و دوم بنزین استفاده کنند. این تصمیم نه تنها به افزایش آلودگی هوا دامن می‌زند، بلکه می‌تواند به افزایش مصرف بنزین نیز منجر شود.
محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی، نیز این سیاست را تأیید نمی‌کند و در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم می‌گوید: «حذف سهمیه یارانه‌ای بنزین برای خودروهای نو شماره کاملاً غیرمنطقی است؛ زیرا نمی‌توان به خریدار خودرو نو سهمیه نداد، اما به خریدار همان خودرو وقتی کارکرده شد سهمیه تعلق گیرد. این رویکرد نه‌تنها انگیزه خرید خودرو نو را از بین می‌برد، بلکه به افزایش دلالی و خریدوفروش مکرر در بازار خودروهای دست‌دوم منجر شده و در نهایت مصرف بنزین و آلودگی هوا را نیز بیشتر می‌کند.»
وی ادامه داد: این امر حتی می‌تواند منجر به رونق گرفتن دلالی کارت سوخت شود زیرا برخی در گذشته خودرویی را به دلیل سهمیه سوخت خریداری کرده اند که این امر باعث ایجاد بازار سیاه می‌شود.
این کارشناس انرژی تأکید کرد: «این شرایط به افزایش غیرمنطقی قیمت خودروهای دست‌دوم می‌انجامد و جامعه را به جای اقبال به خودروهای نوی کم‌مصرف، به استفاده از خودروهای کارکرده و فرسوده عادت می‌دهد؛ آن‌هم در حالی که عمر مفید بسیاری از این خودروها به پایان رسیده است.
 
چه میزان ذخیره بنزین امکان پذیر است؟
حالا که سه نرخی شدن بنزین از نیمه‌های آذر مطرح شده گمانه زنی‌ها در موضوعات مختلف بالا رفته و مردم احتمالات مختلف را بررسی می‌کنند. یکی از حذف ذخیره سوخت خودرو یا کاهش مدت زمان ذخیره سهمیه اول می‌گوید و دیگری از حذف یارانه ماهانه در صورت ذخیره سازی بنزین. چرا که این موضوع در این مصوبه به درستی مشخص نشده است اما ویس کرمی در پاسخ به این سؤال که آیا قرار است زمان و میزان ذخیره بنزین تغییر کند،گفت: ذخیره شش ماهه براساس روال گذشته وجود دارد و خودروهای شخصی می‌توانند تا ۳۶۰ لیتر و موتور سیکلت‌ها ۱۵۰ لیتر ذخیره بنزین داشته باشند و تغییری در آن ایجاد نمی‌شود. 
براساس‌این گزارش آنطورکه‌به نظرمی‌رسد تغییری‌درروندمعمول سوخت‌گیری اعم ازخودرو‌های‌شخصی و موتور‌سیکلت‌ها و حتی برای ذخیره‌سازی آنها به وجود نمی‌آید و تنها گزینه محتمل که انتقادات فراوانی به دنبال داشته، تصمیم‌گیری جدیدی در رابطه با خودرو‌های نوشماره است.

جزییات مصوبه بنزین
موتورسیکلت‌هایی که کارت سوخت هوشمند دارند، هیچ تغییری در سهمیه و نرخ‌شان داده نمی‌شود.
از ۱۳ میلیون موتورسیکلت موجود تنها شش میلیون موتورسیکلت کارت هوشمند سوخت دارند.
موتورسیکلتی که به سن فرسودگی رسیده و اسقاطی است، کارت سوخت به آن تعلق نمی‌گیرد.
آن تعداد از موتورسیکلت‌هایی که کارت سوخت هوشمند نداشتند و از کارت جایگاه استفاده می‌کردند با توجه به تغییر نرخ جایگاه از۳۰۰۰ تومان به ۵۰۰۰ تومان ازاین پس با نرخ۵۰۰۰ تومان سوخت‌گیری می‌کنند.
دربند۴مصوبه تاکیدشده برای شناسایی مالکین(اشخاص حقیقی)خودروهای سواری شخصی بنزین‌سوزکه بیش ازیک خودرو دارند، شرکت پخش سامانه‌ای راطراحی کند که به کدام خودروسهمیه دهدکه این سامانه تا یک‌ماه آینده راه‌اندازی خواهدشد.
منظور از خودروی نوشماره داخلی در این تصویب‌نامه ابلاغ شده هیأت وزیران به تاریخ ۱۴۰۴.۰۹.۰۲ خودروی صفر کیلومتری است که تازه از کارخانه بیرون آمده و برای اولین بار پلاک می‌شود، نه این‌که تعویض پلاک باشد.