بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در مهر امسال، شاخص قیمت مصرف کننده خانوارهای کشور به عدد۴۰۳.۸ رسیده که نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) ۵ درصد، نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه)، ۴۸.۶درصد و در دوازده ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه)، ۳۸.۹درصد افزایش داشته است.
با این حال بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه در ۲۹ ماه اخیر (از ابتدای خرداد ۱۴۰۲ تاکنون) در مهر ۱۴۰۴ ثبت شده، به طوری که نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکیها در مهر ماه امسال از ۶۴ درصد فراتر رفته است. همچنین اقتصاد ایران بالاترین تورم ماهانه ۴۰ ماه اخیر (از ابتدای تیر ۱۴۰۱ تاکنون) را تجربه کرده است؛ یعنی فقط تورم ماهانه زمان حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومان بالاتر از این نرخ بوده است. بررسی تورم ماهانه درسال جاری حاکی است میانگین تورم ماهانه امسال حدود ۳.۶درصد بوده که با ادامه این روند، پیشبینی میشود تورم نقطه به نقطه درپایان سال به حدود ۵۲درصد و تورم سالانه حدود ۴۶ درصد برسد.
بر اساس دادههای مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، درمهر امسال۴۸.۶درصد اعلام شده که نسبت به قبل از آن (شهریور ۱۴۰۴)۳.۳واحد درصد افزایش را نشان میدهد. این بدان معناست که خانوارها، برای تامین سبد کالای مصرفی مشابه با مهر ۱۴۰۳، بهطور میانگین ۴۸.۶درصد هزینه بیشتری پرداخت کردهاند.
بر اساس اعلام مرکز آمار، نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات درشهریورسال جاری۵۷.۸ اعلام شده بود که این نرخ در مهر امسال به ۶۴.۲درصد رسیده که افزایش۶.۸واحد درصدی داشته است؛ یعنی هزینه پرداختی خانوارها برای سبد خوراکیها ۶۴.۲درصد نسبت به مهر سال گذشته بیشتر شده است. همچنین تورم نقطه به نقطه برای کالاهای غیر خوراکی و خدمات در مهر ماه ۴۰.۹درصد ثبت شده که این عدد در شهریور ماه گذشته ۳۹.۱درصد بود. این آمار نشان میدهد خوراکیها و آشامیدنیها بیشترین فشار تورمی را ایجاد کردهاند.
با این حال تورم نقطه به نقطه در بخش کالا و خدمات متفرقه ۶۵.۲درصد،خوراکیها وآشامیدنیها ۶۴.۳درصد، دخانیات ۵۵.۵درصد و مبلمان، لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها ۴۸.۸درصد در هفتمین ماه سال جاری ثبت شد که نسبت به میانگین تورم نقطه به نقطه کل کشور بیشتر بودند.
نان و غلات در صدر افزایش قیمتها
البته تورم نقطهبهنقطه ارتباطات با ۳۳ درصد، مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوختها با۳۵.۹درصد، پوشاک و کفش با ۴۰.۶، هتل و رستوران با ۴۱.۱درصد و حمل و نقل با ۴۱.۲درصد اعلام شده که در بین گروهها کمترین نرخ رشد را داشتند.بررسی دادهها حاکی است در بخش خوراکیها و آشامیدنیها، نان و غلات با تورم نقطه به نقطه ۹۸.۱درصدی، بیشترین نرخ و پس از آن میوه و خشکبار با ۹۴ درصد، سبزیها و حبوبات با ۷۷.۷درصد و روغنها و چربیها با ۴۷.۷درصد قرار دارد.مرکز آمار، نرخ تورم ماهانه مهر ۱۴۰۴ را ۵ درصد اعلام کرده که نسبت به شهریور ماه (ماه قبل از آن) ۱.۲واحد درصد افزایش یافته که علت آن فشار تورم در بخش خوراکیها با تورم ۶.۶درصدی است.
با این حال تورم ماهانه «خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات»۶.۴درصد و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»۴.۲ درصد بوده که نسبت به شهریور امسال برای هر دو گروه ۱.۲واحد درصد افزایش را نشان میدهد. تورم ماهانه «خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات» در شهریور سال جاری ۵.۲درصد و برای «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» ۳ درصد اعلام شده بود.بررسی دادههای مرکز آمار حاکی است تورم ماهانه در بخش خوراکیها ۶.۶درصد در مهر ۱۴۰۴ تجربه شده است. با این حال در بخش آموزش تورم ماهانه ۲۳.۴درصد ثبت شده که بالاترین نرخ تورم ماهانه آموزش از سال ۹۰ تاکنون بوده، هر چند تورم آموزش همواره با آغاز سال تحصیلی (مهر ماه) و شروع فصل مدارس و دانشگاهها افزایش مییابد اما نرخ رشد تورم مهر امسال بسیار بالا بوده است.
پس از آموزش، سبزیها و حبوبات با ۱۱.۹درصد، کالا و خدمات متفرقه با ۷.۹درصد، انواع گوشت قرمز و سفید با ۶.۹درصد،میوه و خشکبار با۶.۹درصد، نان وغلات با ۵.۷درصد، تفریح وفرهنگ با ۵.۷درصد،هتل ورستوران با ۵.۶ درصد، دخانیات با ۵.۴درصد و لبنیات و تخم مرغ با ۵.۱درصد بالاتر از نرخ تورم ماهانه کل کشورقرار دارند که نشان میدهد گرانی در خوراکیها بیشتر بوده است.
البته روغنها و چربیها با ۱.۸درصد، قند، شکر و شیرینیها با ۲.۵درصد، چای، قهوه و کاکائو ۲.۷درصد، بهداشت و درمان ۲.۹درصد و مسکن، آب، برق، گاز وسایر سوختها با ۳.۳درصد کمترین نرخ تورم ماهانه را داشتند.
نرخ تورم سالانه در مهر۱۴۰۴برای خانوارهای کشور به ۳۸.۹درصد رسیده که نسبت به ماه قبل از آن (شهریور)، ۱.۴ واحد درصد افزایش یافته است. تورم سالانه منتهی به مهر امسال در بخش خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات به ۴۳ درصد رسیده که نسبت به شهریور گذشته افزایش ۳.۳درصدی داشته است. نرخ تورم سالانه خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات در شهریور ۳۹.۷درصد بود. همچنین نرخ تورم سالانه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در مهرماه۳۶.۹ درصد است که این رقم در شهریور ماه ۳۶.۳درصد (افزایش ۰.۶واحد درصدی) اعلام شده بود.
تورم برای دهکها چگونه بود؟
نرخ تورم سالانه کشور در مهر امسال،۳۸.۹درصد است که دامنه تغییرات آن برای دهکهای مختلف هزینهای از۳۸.۲ درصد برای دهک دهم تا ۴۰.۱درصد برای دهک اول اعلام شده است. بر این اساس فاصله تورمی دهکها در این ماه به ۱.۹واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل از آن (۱.۶واحد درصد) ۰.۳واحد درصد افزایش داشته است. با این حال برآیند دادهها نشان میدهد در مهرماه ۱۴۰۴، تفاوت تورم میان دهکهای پایین و بالا به حدود۲واحددرصدرسیده است. همچنین بررسیها نشان میدهد تورم ماهانه خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات برای دهک اول ۶.۶درصد و دهک دهم ۶.۲ درصد اعلام شده است.بر اساس دادههای مرکز آمار ایران، بالاترین نرخ تورم سالانه استانها مربوط به سمنان با ۴۳.۵بوده و پس از آن استانهای هرمزگان با ۴۳.۴درصد، آذربایجان غربی با ۴۲.۸درصد و ایلام با۴۲.۸درصد قرار دارند.همچنین کمترین نرخ تورم برای استانهای خراسان جنوبی با ۴۳.۲درصد، کرمانشاه با ۳۵.۹درصدوتهران با ۳۶.۶درصد ثبت شده است.
تداوم روند نزولی تورم مسکن و اجاره
طبق اعلام مرکز آمار، نرخ تورم سالانه مسکن در مهر امسال به ۳۶.۶درصد رسیده که نسبت به ماه گذشته (۳۷.۱ درصد در شهریور ۱۴۰۴)۰.۵واحد درصد کمتر شده است. تورم نقطه به نقطه و ماهانه این بخش نیز به ترتیب ۳۴.۲ درصد و ۳ درصد اعلام شده است.نرخ تورم سالانه اجاره نیز ۳۶.۵درصد برای مهر سال جاری ثبت شده که نسبت به ماه قبل از آن (۳۷.۱درصد) ۰.۶واحد درصد کاهش یافته است. مرکز آمار ایران تورم نقطه به نقطه ۳۴ درصد و تورم ماهانه ۳درصد را برای بخش اجاره مسکن در هفتمین ماه سال جاری اعلام کرده است.
چشمانداز تورم تا پایان سال
افزایش قیمت گوشت قرمز، لبنیات، میوه و سبزیجات نهتنها سفره خانوار را کوچکتر کرده، بلکه بر شاخصهای سلامت عمومی تأثیر مستقیم دارد و تحلیل روندهای سهماهه اخیر نشان میدهدسیاستهای مهارپولی و ارزی دولت هنوز نتوانسته تورم ساختاری و مزمن را کاهش دهد. با این حال روند تورم همچنان صعودی است و سرعتگیری برای جلوگیری از افزایش شتاب قیمتها به خصوص در بخش خوراکیها شکل نگرفته و با تداوم پیشبینی میشود تورم سالانه در ماههای آینده به حدود ۵۰ درصد برسد.اگر تورم از مسیر سیاستی به تولید هدایت نشود، پاییز ۱۴۰۴ میتواند آغازی برای رکود تورمی جدید باشد؛ رکودی که در آن رشد قیمتها ادامه دارد اما رشد واقعی تولید و درآمد خانوار منفی میشود. گزارش مرکزآماردرماههای اخیرنشان میدهدکه تورم، دومین موج افزایشی خود رادرسال جاری آغازکرده که نرخ ۴۸.۶ درصدی نقطهبهنقطه و ۵درصدی ماهانه، به معنای بازگشت اقتصاد ایران به وضعیت پرنوسان و بیثباتی پیشین است.
اثرات تورمی افزایش نرخ ارز رسمی
محمدرضا فرزین، رئیسکل بانک مرکزی مهر امسال گفته بود: ارز روی قیمت کالا مینشیند و آثار تورمی ایجاد میکند. سال پیش نرخ نیما از ۴۰ هزار تومان به نرخ بازار غیررسمی ۷۰هزارتومان نزدیک شد تا تعداد نرخهای ارز در بازار کاهش یابد اما نتیجه آن کاملا روشن بود. بررسیهای ما نشان داد افزایش نرخ نیما آثار تورمی شدید ایجاد کرد و منجر به افزایش قیمتها شد؛ بنابراین کنترل نرخ در آن بازار در کاهش تورم موثر است.او افزود: آثار افزایش نرخ ارز در مرکز مبادله در تورم بیشتر از آثار نرخ ارز در بازار غیررسمی است، زیرا نرخ در بازار غیررسمی با عملیات روانی افزایش پیدا میکند و با آرامش سیاسی، کاهش مییابد ولی اگر نرخ مرکز مبادله افزایش یابد، حتما تورم را شدیدا افزایش خواهد داد و قیمت کالاها هم متاثر از آن، افزایش مییابد.
همچنین جعفر مهدیزاده، مدیرکل سیاستهای اقتصادی بانک مرکزی نیمه اردیبهشت امسال گفته بود: در سال ۱۴۰۲ و حتی تا فصل سوم سال ۱۴۰۳ توفیقات بسیار خوبی در زمینه کنترل نرخ تورم داشتیم اما متأسفانه در نیمه دوم سال گذشته و بهویژه در فصل چهارم نوسانات و تحولات ارزی موجب شد روندهای شکل گرفته درخصوص نرخ تورم ادامه پیدا نکند و در سال۱۴۰۳ و در ماههای پایانی شاهد افزایش نرخ تورم بودیم. وی افزود: نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان سال گذشته ۳۹.۷درصد بود که این رقم نسبت به تورم پایان سال۱۴۰۲ که ۳۶.۲درصد بود، افزایش تقریبا ۳.۵واحد درصدی راتجربه کرده که دلیل آن عمدتا به تحولات بازار ارز درفصل پایانی۱۴۰۳ مربوط بود. نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص بهای کالاهاوخدمات مصرفی دریک روندنزولیاز۴۷.۹درصددرآذرسال۱۴۰۲به۳۳.۸درصد درآذر۱۴۰۳ رسیده بودکه درسه ماهه پایانی سال ۱۴۰۳ با افزایشی ۵.۹واحد درصدی مواجه شد و در پایان سال به ۳۹.۷درصد رسید.
موضوعی که رئیسکل بانک مرکزی و مدیرکل سیاستهای اقتصادی این بانک به آن اشاره کردند، این بود که دولت چهاردهم سال گذشته تصمیم گرفت نرخ ارز نیمایی را افزایش دهد و پس از آن با حذف این نرخ، بازار توافقی ارز شکل گرفت؛ به طوری که از اواخر آذر نرخ ارز نیمایی شناور و مبتنی بر عرضه و تقاضا شد. با این حال نرخ رسمی ارز از حدود ۴۰ هزار تومان طی چهار ماه و از ابتدای بهمن سال گذشته به حدود ۷۰ هزار تومان نزدیک شد. این سیاست که با هدف حذف رانتهای ارزی اجرایی شد، امروز اثر خود را در قیمت کالاها به خصوص خوراکیها گذاشته؛ یعنی معیشت مردم را سختتر کرده است. جهشی که به اذعان رئیسکل بانک مرکزی، عامل اصلی انتقال فشار تورمی به کالاها و خدمات و گرانیهای اخیر بوده است.