شاهکارهای استاد سخن پارسی در گنجینه ملک

به گزارش جام‌‌جم، کتابخانه و موزه ملی ملک سال‌هاست در پرتو نیک‌اندیشی حاج‌حسین آقا ملک، بنیانگذار و واقف این مجموعه و علاقه وی به گردآوری آثار شاعران پارسی‌گوی، دارای گنجینه ارزشمندی از نفایس خطی ادبی است که از جمله آنها می‌توان به آثار سعدی شیرازی اشاره کرد.درحال حاضر، ۸۷ نسخه خطی ارزشمند از آثار ابومحمد مشرف‌الدین مصلح بن عبدالله بن مشرف متخلص به سعدی در این موقوفه نگهداری می‌شود که منتخبی از نفیس‌ترین آنها در بعضی تالارهای موزه ملی ملک در معرض نمایش عموم گذاشته شده. در کتابخانه ملی ملک نیز ۱۰نسخه چاپ سنگی از آثار سعدی وجود دارد.در تالار خوشنویسی و نگارگری این موزه نیز نمونه‌هایی ازمرقعات خوشنویسی مزین به شعرهای سعدی به‌چشم می‌خورد که توسط خوشنویسان بنام کشور در دوره‌های تاریخی همچون صفویه و قاجاریه نگاشته شده. 
کتابخانه ملی ملک دارای کتاب‌های چاپی متعددی از آثار سعدی است که در این ‌بین، می‌توان به یک نسخه گلستان سعدی به‌زبان روسی با قدمت ۱۶۸سال اشاره کرد. 
     
شاهکارهای هنر کتاب‌آرایی 
آثارخطی نظیرگلستان، بوستان، کلیات، غزلیات وترجیع‌بند سعدی درگنجینه ملک وجود دارد که دردوره‌های مختلف تاریخی به همت کاتبانی همچون سلطانعلی مشهدی، محمدحسین ‌بن میرزا عبدالعظیم ملایری، محمدشفیع حسینی و محمداسماعیل بن عبدالغنی شیرازی، به خط‌های نسخ، نستعلیق و شکسته نستعلیق روی کاغذهایی از جنس فستقی، ترمه، فرنگی آهار مهره و... نوشته شده. برخی آثار خطی سعدی شیرازی این گنجینه، نمونه‌های شاخصی از به‌کارگیری هنرهای کتاب‌آرایی است؛ چنان‌که آرایه‌های تزئینی زیبایی در آنها قابل مشاهده می‌باشد.از جمله آثار خطی بی‌بدیل سعدی در کتابخانه و موزه ملی ملک، نسخه کلیات سعدی به خط نستعلیق شاه‌محمد کاتب است که درقرن۱۱هجری قمری روی کاغذ ترمه، کتابت و با چرم میشن مجلد شده. این اثرِ متعلق به دوره صفویه توسط حاج‌حسین آقا ملک، وقف این مجموعه شده و درتالار «هزارداستان» موزه در معرض دید اهل هنر و ادب قرار دارد.
از دیگر آثار نفیس خطی این موقوفه می‌توان به نسخه کلیات سعدی اشاره کرد که در قرن۱۳هجری قمری و با خط شکسته روی کاغذ ترمه اصفهانی نوشته و با جلد روغنی مجلد شده. این اثر دارای جدول زرین و هشت سرلوح و پیشانی مذهب زیبا همچنین تصویر سعدی در یک مجلس و سعدی و میرداماد در مجلس دیگر است. 
     
بازنشر نفیس‌ترین نسخه خطی سعدی 
کلیات‌سعدی‌که درسال۱۳۲۴هجری‌قمری توسط میرزاعلی‌نقی شیرازی درافزون بر۵۰۰صفحه،کتابت و توسط میرزامحمود مذهب‌باشی شیرازی مجلد شده، نفیس‌ترین نسخه خطی از آثار سعدی در کتابخانه و موزه ملی ملک به‌شمار می‌آید. 
در این‌ میان، جالب است بدانید که این نسخه خطی از جمله آثار فاخری بوده که از ایران خارج شده بود و به‌واسطه بانو عزت‌الملک ملک، دختر بزرگ حاج‌حسین آقا ملک در یکی از حراجی‌های بین‌المللی خریداری شد و اکنون به‌عنوان یکی از آثار مجموعه اهدایی به گنجینه ملک، با شماره ثبت ۶۸۸۲، درگنجینه ملک نگهداری می‌شود.این اثر خطی، ویژگی‌های شاخص متعددی دارد؛ تا جایی‌که در قالب اجرای یک پروژه ارزشمند، با مدیریت عالی کتابخانه و موزه ملی ملک و حمایت بنیاد فارس‌شناسی و مرکز سعدی‌شناسی و همچنین دکتر کوروش کمالی‌سروستانی، رئیس دانشنامه فارس و همراهی جمعی از هنرمندان و متخصصان از جمله استاد مجید فدائیان، نگارگر، کارشناس و پژوهشگر هنرهای سنتی، به شیوه چاپ عکسی (فاکسیمیله) و باکیفیتی بسیار بالا در سال ۱۴۰۰ در چاپخانه آستان قدس رضوی بازنشر شد. 
     
ویژگی‌های اثر بازنشرشده
این اثر یکی ازنسخه‌های بسیار کامل کلیات سعدی به‌شمار می‌آید؛تا جایی‌که می‌توان آن رانسخه معیار یااساس برای خواندن کلیات سعدی قرار داد. به‌عبارتی این نسخه سعدی از نظر صحت شعرها، درست‌نویسی و کم‌غلط بودن کلمات نیز ارزش خاصی دارد.همچنین این اثر توسط خوشنویس بزرگ دوره قاجار یعنی علی‌‌نقی شیرازی نوشته شده که دارای خطی باسبک خاص بوده. از سوی دیگر، از آن می‌توان به‌عنوان یکی از آثار بی‌بدیل «خاندان مذهب‌باشی شیرازی» از آخرین خاندان‌هایی که کتاب‌سازی فاخر سلطنتی را درایران انجام می‌دادند نام برد.بی‌شک،این نسخه کلیات سعدی از نظر آرایه‌های هنری به‌کاررفته در آن نیز اثری بی‌نظیر است چنان‌که تقریبا تمام صفحات اثر طلااندازی ‌شده وهر بخش آن، دارای یک سرلوح مخصوص به خود است. همچنین این اثر، مملو از بهترین نمونه‌های تذهیب دوره قاجار است. بنابراین آن را می‌توان از نمونه‌های برجسته هنر قاجار دانست.کتابخانه و موزه ملی ملک در سال ۱۳۱۶ شمسی وقف حرم مطهر رضوی شده و در حال حاضر همه‌روزه به‌جز روزهای تعطیل در ساعات ۸:۳۰  الی ۱۶:۳۰ به نشانی تهران، خیابان امام خمینی، خیابان سی‌تیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)، پذیرای دوستداران تاریخ و هنر ایرانی- اسلامی است.