نقد سریال آبان؛ روایتی عاشقانه و پرتلاطم

آبان، حاوی مضامینی از جمله طلاق، مشکلات زنان در جامعه، عشق و وفاداری، انتقام، خیانت در امانت و تاثیرپذیری کودکان از بحران والدین است که در ژانری خانوادگی، اجتماعی و درام روایت می‌شود. آبان محصول ۱۴۰۳، به کارگردانی رضا دادویی از پلتفرم شیدا قابل مشاهده است. تماشای این اثر به دلیل جنس ناهنجاری‌ها و به تصویر کشیدن شرایط دراماتیک، برای رده سنی کمتر از ۱۶ سال توصیه نمی‌شود.

خشونت در سریال آبان بیشتر از جنس خشونت روانی است. صحنه‌هایی از جمله قتل با چاقو، تعقیب و گریز، تهدید، خشونت کلامی، نمایش کوتاه اقدام به خود کشی، فریاد زدن و نمایش خونریزی زخم نیز در این اثر مشاهده می‌شود. ماهیت ترس در سریال آبان به گونه‌ای است که بیشتر از جنس تعلیق‌های مکرر است. نگرانی‌ها و اضطراب‌هایی که شخصیت‌ها در طول روند سریال دارند، می‌تواند بر احساسات مخاطب تاثیرگذار باشد. سریال آبان حاوی صحنه‌ها و محتوا‌های ناهنجاری است که تماشای آن‌ها توسط کودکان و نوجوانان توصیه نمی‌شود.

ازجمله این مضامین، می‌توان به نمایش مستقیم مصرف مشروبات الکلی، مواد مخدر، سیگار، تهدیدکردن، اشاره مستقیم به روابط خارج از عرف بین زن و مرد، همچنین خیانت در امانت اشاره کرد. اگرچه ناهنجاری‌های موجود در اثر در خدمت پیشبرد داستان بوده، اما تماشای آن برای رده سنی کودک و نوجوان ممنوع است. پیام‌های مثبت موجود در سریال آبان بیشتر به مضامین خانواده‌محوری و خطرات موجود در جامعه اشاره دارد. یک والد آگاه، حتی در سخت‌ترین شرایط نیز مراقب تربیت اصولی فرزندش است. والدینی که به هر دلیلی از یکدیگر جدا می‌شوند، باید به این درک رسیده باشند که فرزند نباید قربانی تصمیمات آن‌ها باشد.

انسان می‌تواند در جامعه‌ای متلاطم فعالیت کند و همواره وفاداری و تعهد خود را نسبت به زندگی سالم خود حفظ کند. سریال آبان روایت داستان زنی به همین نام است که در کنار خانواده همسر و دخترش زندگی خوبی دارد. او نابغه‌ای در دنیای هوش مصنوعی است که با خلق یک الگوریتم جدی به موفقیت می‌رسد، اما نمی‌داند که این تازه آغاز مشکلات است.

آبان با سرمایه‌گذار اختلاف پیدا می‌کند و در آستانه پرتگاه و رفتن به زندان قرار می‌گیرد. او برای رهایی از شرایط با سرمایه‌گذار جدیدی به اسم ثابت دیدار می‌کند و به تفاهم نیز می‌رسند، اما هنگام امضای قرارداد، چالشی جدی برای آبان به‌وجود می‌آید. سریال در شروعی قدرتمند، مخاطب را به دنیایی پراحساس می‌کشد و معرفی شخصیت‌های اصلی و چالش‌های پیچیده‌ای که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، از همان ابتدا مخاطب را درگیر داستان می‌کند. سریال با روایتی دقیق و روان به پیچیدگی‌های روابط انسانی و مسائل اجتماعی می‌پردازد، اما فضای سریال شباهت زیادی به سریال جنگل آسفالت دارد. سریال ریتم تندی دارد در عین حال در آن سکانس‌های اکشن، ملتهب، عاشقانه و دلهره‌آور به قدر کافی گنجانده شده است. سکانس‌ها و دیالوگ‌ها چند بار در سریال تکرار می‌شود، مانند تکیه‌کلام‌های امین حیایی، صحنه ورود کاراکتر ثابت با بازی شهاب حسینی شباهت زیادی به صحنه‌های هاروی اسپکتر در سریال (suits) دارد. ایده انتخاب شخصیت اصلی زن که در فضایی پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی زندگی می‌کند، جذاب و جدید است. اما از لحاظ داستان‌گویی، گاهی ریتم سریال کمی سریع به نظر می‌رسد.

شهاب حسینی همیشه توانسته نقش‌های پیچیده را به‌خوبی بازی کند، امین حیایی نیز باتوجه به این‌که در نقش‌های متفاوت خوش درخشیده، ثابت کرده که از عهده هر نقشی برمی‌آید. انتخاب بازیگرانی، چون میرسعید مولویان و لاله مرزبان در مقابل شهاب حسینی و امین حیایی، در این سریال، انتخابی شجاعانه بوده است. باوجود این در بخش‌های فنی اعم از صدابرداری و فیلمبرداری، دچار مشکلات زیادی است. موسیقی سریال نیز بلند و آزاردهنده است. از نظر صدابرداری، گاهی صدایی که پخش می‌شود، واضح نیست و مخاطب متوجه نمی‌شود بازیگران چه می‌گویند.

کلیشه‌ای بودن برخی از سکانس‌ها هم از جمله ایرادات وارد بر سریال است، سکانس‌هایی که ببیننده آن‌ها را بار‌ها دیده و برای او قابل پیش‌بینی است! فیلمنامه آبان ضعیف است و دیالوگ‌ها و ساختار داستان به نظر می‌رسد بخوبی توسعه نیافته و همین موضوع باعث می‌شود تماشاگر با شخصیت‌ها ارتباط برقرار نکند. ضمن این‌که داستان دچار گره‌های غیرمنطقی بوده و شخصیت‌پردازی‌ها هم ضعیف هستند و در برخی موارد رفتار شخصیت‌های داستان غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد. این موضوع ازجمله ضعف‌های مهم سریال آبان است.

این را هم بگویم سریال آبان کپی‌برداری از فیلمی هالیوودی به نام پیشنهاد بی‌شرمانه است که در سال ۱۹۹۳ براساس رمان جک انجلهارت به نمایش درآمد. حالا ۳۰ سال بعد در شبکه خانگی ما سریالی ساخته شده که نسخه ایرانی همان فیلم است که جذابیت‌های اروتیک آن فیلم را هم نمی‌تواند داشته باشد. البته که کپی‌برداری بدون اجازه از فیلم‌های هالیوودی در سینمای ایران باب شده است و این بار در سینمای خانگی شاهد آن هستیم.

هرچند از آنجا که سازندگان آبان نمی‌توانند به خط سیر فیلم (پیشنهاد بی‌شرمانه) وفادار بمانند، مجبور شده‌اند فقط با آب‌وتاب بیشتر، هیولای بزرگ‌تری از شخصیت شهاب حسینی بسازند. شخصیتی که یک پایش می‌لنگد و هیولاصفت است!