در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا ساختمان‌گر، پژوهشگر هنر تشریح شد

مکتب استرآباد؛ گمشده در غبار

گفت‌وگو با آفتاب قنبری، پژوهشگر و فعال فرهنگی و هنری؛

نخ، رنگ و تاریخ؛ پیوند گذشته و آینده با عشق

هنر، میراثی جاودان است که در دل فرهنگ هر سرزمینی ریشه دارد. اما آنچه هنر را زنده نگه می‌دارد، دستان هنرمندانی است که آن را با عشق و تعهد پرورش می‌دهند. آفتاب قنبری یکی از همین چهره‌های تأثیرگذار است؛ زنی که با دستانی هنرمند و ذهنی خلاق، لباس سنتی و هنرهای دستی را نه‌تنها احیا، بلکه به دنیای مدرن معرفی کرده است. او نه‌تنها یک پژوهشگر و مدرس است، بلکه در مقام یک کارآفرین، چراغ راه بسیاری از زنان و جوانانی شده که به دنبال هویت فرهنگی خود در دنیای امروز هستند. در این گفت‌وگو با او همراه می‌شویم تا از مسیر پر فراز و نشیبش در عرصه هنر، فرهنگ و مدیریت فرهنگی بیشتر بدانیم.

کد خبر: ۱۴۹۴۹۹۴

نویسنده زهرا ماندنیان فرد-خبرنگار

به گزارش جام جم-خانم قنبری، لطفاً خودتان را برای خوانندگان معرفی کنید. چه چیزی شما را به دنیای هنر و فرهنگ کشاند و چگونه وارد این حوزه شدید؟

من آفتاب قنبری، کارشناس ارشد رشته هنر، پژوهشگر و فعال حوزه فرهنگی و هنری هستم. علاقه و حسی که از درونم نسبت به فرهنگ و هنر داشتم، مرا به این سمت کشاند. با فراگیری دوره‌های تخصصی هنری در شهر اصفهان، کار آموزشگاهی خود را آغاز کردم. از سال ۱۳۷۳ در حوزه آموزش، تولید در زمینه مد و لباس، صنایع دستی و هنری فعالیت مدیریتی، کارشناسی و آموزشی داشته‌ام و مدیریت فرهنگی خود را از سال ۱۳۹۳ آغاز کردم.

به‌عنوان موسس آموزشگاه هنری «چهارفصل»، چگونه مدیریت آموزشی این موسسه را پیش می‌برید و چه هدفی را دنبال می‌کنید؟

هدف من توانمندسازی و تأمین نیروی ماهر جهت اشتغال پایدار جامعه هدفم است. با ایجاد فضای مناسب، تجهیزات کافی و منابع انسانی قوی تلاش می‌کنم تا کیفیت آموزش را بالا ببرم و هنرجویان را برای ورود به بازار کار آماده کنم. در این راستا، به‌روزرسانی تجهیزات، توانمندسازی پرسنل، شرکت در مجامع بین‌المللی و ملی، تدریس، داوری، برگزاری سمینارها و نمایشگاه‌های هنری را در دستور کار دارم.

شما در مسیر کارآفرینی در حوزه هنر و فرهنگ با چه چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اید؟

مهم‌ترین مانع در این مسیر، تبدیل ایده‌ها و خلاقیت‌ها به محصول به دلیل کمبود امکانات و تسهیلات است. بسیاری از هنرمندان و کارآفرینان ایده‌های نوآورانه‌ای دارند، اما نبود حمایت‌های مالی و زیرساخت‌های مناسب باعث می‌شود این ایده‌ها عملی نشوند.

در صنعت هنر و فرهنگ، به‌ویژه مد و لباس سنتی، چه فرصت‌هایی برای کارآفرینی زنان وجود دارد؟

خوشبختانه با احیای لباس‌های سنتی، تدوین استانداردهای آموزشی و شرکت در مجامع بین‌المللی، فرصت‌های زیادی برای زنان کارآفرین ایجاد شده است. ما توانسته‌ایم با ترویج این فرهنگ، مستندهای ارزشمندی تهیه کنیم و در سطح جهانی به عنوان صنعتگران برتر شناخته شویم. همچنین من استانداردهایی در حوزه لباس‌های سنتی تدوین کرده‌ام و کتابی درباره لباس‌های سنتی استان بوشهر نوشته‌ام.

شما در زمینه مستندنگاری نیز فعال بوده‌اید. با چه چالش‌هایی در این مسیر مواجه شدید؟

جمع‌آوری اطلاعات میدانی در حوزه مستندنگاری تاریخی و سنتی بسیار دشوار و زمان‌بر است. شناسایی منابع، مصاحبه و فیلم‌برداری نیاز به صرف هزینه و زمان زیادی دارد و متأسفانه حمایتی از هنرمندان در این زمینه صورت نمی‌گیرد. من برای نگارش یکی از کتاب‌هایم، به مدت سه سال تحقیق میدانی انجام دادم. خوشبختانه این تلاش‌ها باعث شد که محتوای کتاب از نظر ارزش پژوهشی در سطح بالایی قرار بگیرد و برخی متخصصان معتقدند که هر بخش آن به‌تنهایی می‌تواند یک کتاب مستقل باشد.

شما در سفرهای بین‌المللی خود، چه تجربه‌هایی داشته‌اید؟

یکی از سفرهای مهم من، سفر به کشمیر بود که در آن لباس اصیل ایرانی پوشیدم و سورن‌دوزی ایرانی را تدریس کردم. این تجربه برایم بسیار افتخارآمیز بود زیرا نشان‌دهنده اصالت فرهنگ ایرانی بود و به‌عنوان صنعتگر جهانی تقدیر شدم. همچنین در دو سال گذشته به کشورهای فرانسه، ایتالیا، هند، عمان و ترکیه سفر کرده‌ام و در برنامه‌های فرهنگی، هنری و آموزشی شرکت داشته‌ام. به امید خدا در اردیبهشت‌ماه نیز برنامه‌ای در تاجیکستان خواهیم داشت.

چگونه می‌توان فرهنگ ایرانی و سنت‌های مربوط به پوشش و لباس را در دنیای مدرن و جهانی حفظ کرد؟

یکی از مؤثرترین روش‌ها، برگزاری رویدادها و جشنواره‌های فرهنگی، علمی و هنری است. من در بسیاری از این جشنواره‌ها تلاش کرده‌ام که از المان‌های معماری، رنگ‌های سنتی و سوزن‌دوزی‌های اصیل در طراحی‌ها استفاده کنم و خوشبختانه استقبال خوبی از این ایده‌ها شده است.

همچنین با ترویج سبک‌های پوششی مبتنی بر اصالت ایرانی، توانسته‌ایم نسل جدید را به این حوزه علاقه‌مند کنیم.

در آینده، آیا برنامه‌ای برای توسعه پروژه‌های جدید در زمینه مد و لباس سنتی یا دیگر حوزه‌های فرهنگی دارید؟

بله، برنامه‌هایی مانند برگزاری جشنواره لباس‌های سنتی در استان بوشهر، تدوین کتابی درباره لباس‌های سنتی این استان، اجرای پروژه عروسک‌های محلی و برگزاری برنامه‌های آیینی با پوشش سنتی استان بوشهر را در دست دارم. همچنین قصد دارم جشنواره منطقه‌ای لباس حوزه خلیج فارس را برگزار کنم، چرا که به برخی هنرهای سنتی مانند خوس‌دوزی آن‌طور که باید پرداخته نشده است.

به عنوان مشاور فرهنگی، چگونه می‌توان همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی را افزایش داد؟

بهترین راهکار، واگذاری خدمات فرهنگی و هنری به بخش خصوصی است. دولت دارای امکانات خوبی است اما منابع انسانی و ظرفیت اجرایی کافی ندارد. اگر این حوزه‌ها به بخش خصوصی واگذار شوند، می‌توان با کیفیت بهتری آن‌ها را عملی کرد. همچنین تدوین سیاست‌های حمایتی برای هنرمندان و صنعتگران فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در رشد این بخش داشته باشد.

در پایان، اگر توصیه‌ای برای افرادی که به دنبال موفقیت در صنایع فرهنگی و هنری هستند دارید، بفرمایید.

پشتکار، خلاقیت و نوآوری کلیدهای موفقیت در این حوزه هستند. همچنین تحقیق درباره تبارشناسی و احیای فرهنگ اصیل ایرانی، اجرای آیین‌های سنتی و برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند به اشتغال پایدار و انتقال صحیح فرهنگ به نسل آینده کمک کند. امیدوارم همه علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ با انگیزه و تلاش، بتوانند به اهداف خود برسند.

آفتاب قنبری، نمادی از تلاش، امید و عشق به فرهنگ ایرانی است. او با دستانی سرشار از هنر، هویتی دیرینه را در تار و پود پارچه‌ها و نقش‌های سوزن‌دوزی زنده کرده و به نسل امروز و فردا هدیه داده است. راهی که او پیموده، مسیری سرشار از چالش، خلاقیت و پشتکار بوده است؛ اما هیچ مانعی نتوانسته او را از آرمان والایش که همانا ترویج و حفظ اصالت هنر ایرانی است، بازدارد.

این بانوی هنرمند و کارآفرین، الهام‌بخش زنانی است که رؤیای حضور مؤثر در عرصه‌های فرهنگی و هنری را در سر دارند. او ثابت کرده که هنر، پلی است میان گذشته و آینده، و اگر با ایمان و تلاش همراه باشد، می‌تواند شکوه هویت ملی را در هر گوشه‌ای از این جهان مدرن به نمایش بگذارد.

ما نیز به پاس این تلاش‌های ارزنده، از او تقدیر می‌کنیم و امید داریم که صدای هنرش همواره بلندتر و درخشان‌تر شود. باشد که مسیرش همچنان هموار و پرنور بماند و فرهنگ و هنر ایرانی را در گستره‌ای وسیع‌تر به دنیا معرفی کند.