«پرده دوم»؛ پلی به اندیشه ورزانه‌های فاخر جهان

به گزارش جام جم آنلاین از روابط عمومی رادیو نمایش، این نشست با حضور محسن سوهانی، مدیرکل هنر‌های نمایشی و رادیو نمایش، میرطاهر مظلومی، کارگردان، بازیگر و مدیرامور جذب مشارکت‌ها و تکریم هنرمندان اداره کل هنر‌های نمایشی و رادیونمایش، منوچهر زنده‌دل گوینده و دوبلور، امین رهبر، مدیر دفتر ادبیات نمایشی رادیو و نوید جولایی تهیه کننده نمایش‌های رادیویی برگزار شد. در این نشست، ضمن تاکید بر اهمیت آثار کلاسیک، چالش‌ها و شیوه‌های بازآفرینی این آثار در قالب نمایش‌های رادیویی مورد بحث قرار گرفت.

در ابتدا میرطاهر مظلومی، کارگردان و بازیگر برجسته کشورمان که به عنوان کارگردان برتر این دوره از جشنواره فصلی همای رادیو نمایش نیز انتخاب شده است با اشاره به چالش‌های اجرای آثار کلاسیک گفت: «یکی از خطرات اجرای این آثار، گاهی شکوه تصنعی است که در صدای بازیگر نمود پیدا می‌کند که ممکن است در مخاطب حس فاصله ایجاد کند و باورپذیری نقش را مختل سازد.

این هنرمند تاکید کرد: باید میان آثار کلاسیک و رئال از نظر اجرایی توازن ایجاد کرد که باعث تجلی نقش شود. 

مظلومی خاطرنشان کرد: آثار ارزشمند درام نویسان بزرگ جهان نیازمند تحلیلی عمیق است که احساس را هدایت می‌کند و ادبیات تبدیل به موجود زنده می‌شود، باید مراقب بود که تحلیل بازی نشود بلکه زندگی شود.

کارگردان برتر نمایش‌های رادیویی افزود: آگاهی کامل از شروع تا پایان یک اثر فاخر باعث می‌شود یک بازیگر باهوش رادیو در خرج کردن احساس خساست به خرج دهد و تعلیق در اثر را مدیریت کند و این مهم بیش از پیش شنونده را همراه می‌کند.

مظلومی در پایان گفت: «فضای آثار کلاسیک، فضای اندیشه است. اگر این تحلیل به‌درستی انجام شود، بسیاری از مشکلات اجتماعی را می‌توان بازتاب داد و شناخت ریشه‌های آن را ممکن ساخت. نمایش همواره ابزاری برای اثرگذاری و فرهنگ‌پذیری بوده و ریشه در فلسفه و اندیشه دارد.»

در ادامه منوچهر زنده دل گوینده و دوبلور با یادآوری خاطرات طلایی دوران کودکی خود از رادیو تاکید کرد: من کارم را در سازمان با رادیو شروع کردم، اولین همکاری من با خانم نشیبا بود و شانس این را داشتم که کنار بسیاری از گویندگان بزرگ کار کنم، بعد ازآن وارد دوبلاژ شدم و به دلیل مشغله زیاد فرصت پیدا نکردم که با رادیو همکاری کنم، ولی هر از گاهی در نمایش‌های رادیویی بازی می‌کردم.

 وی در ادامه درباره تفاوت ایفای نقش در رادیو و دوبله گفت: در دوبله باید خود را به فضا و شخصیتی که قبلا آن نقش را بازی کرده، نزدیک کنید، ولی در تئاتر و نمایش‌های رادیویی، خلق شخصیت از متن و تعامل با کارگردان شکل می‌گیرد. زنده دل همچنین همکاری اخیر خود با میرطاهر مظلومی را در شناخت و بازآفرینی و تحلیل آثار کلاسیک تحسین کرد.

بازیگر برتر جشنواره فصلی همای در پایان تاکید کرد:: «کار در عرصه رادیو و تلویزیون تنها با عشق ممکن است. کسی که نمایش رادیویی ضبط می‌کند باید عاشق این کار باشد، چرا که مزدی که به دست می‌آید، اغلب در مقابل زحمت و انرژی صرف‌شده ناچیز است. عشق به هنر است که هنرمندان را به این عرصه می‌کشاند.»

در ادامه محسن سوهانی، مدیرکل هنر‌های نمایشی و رادیو نمایش، به تغییرات در نحوه مصرف رسانه‌ای اشاره کرد و گفت: «رادیوی سنتی شاید برای مخاطبان امروز کمتر جذاب باشد، اما پادکست‌ها و فرمت‌های جدید نشان می‌دهند که این رسانه همچنان پتانسیل بالایی دارد. ما باید پلی میان اصالت فرهنگی ایران ابزار‌های مدرن رسانه‌ای و رادیو ایجاد کنیم.»

سوهانی با تاکید بر لزوم همگرایی در عرصه فرهنگی گفت: «فرهنگ عملکرد جزیره‌ای، چالشی است که باید جای خود را به همگرایی بدهد. ما در ایران نماد‌هایی مانند سیمرغ را داریم که تجلی همگرایی فرهنگی هستند، اما در عمل، این فرهنگ به‌درستی پیاده‌سازی نشده است. نگاه ملی و همگرایانه به منابع فرهنگی و هنری می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.»

مدیرکل هنر‌های نمایشی و رادیو نمایش همچنین به رویکرد «پرده دوم» در بازآفرینی آثار کلاسیک پرداخت و تأکید کرد: «این مجموعه تلاش می‌کند ضمن حفظ اصالت آثار کلاسیک، آن‌ها را برای مخاطب امروز قابل‌فهم و جذاب کند. ما در رادیو تلاش کرده‌ایم تا از ابزار‌های جدید مانند پادکست‌ها استفاده کنیم و این آثار را از قالب سنتی رادیو فراتر ببریم. مخاطبان امروز به مصرف رسانه‌ای متفاوتی روی آورده‌اند و ما باید این تغییرات را در برنامه‌ریزی‌های خود لحاظ کنیم.»

مدیر رادیو نمایش ادامه داد: «هنر صدا یکی از افتخارات ملی ماست. این هنر، از نمایش‌های رادیویی تا دوبله، همواره توانسته ارزش افزوده‌ای به تولیدات فرهنگی و هنری ایران بیفزاید. نمونه‌هایی مانند دوبله سریال ماندگار «هزاردستان» مرحوم علی حاتمی نشان می‌دهند که بازیگران صدا و دوبلور‌های ما چه سهم بزرگی در ارتقای کیفی آثار هنری داشته‌اند.»

وی افزود: «هنرمندان عرصه صداپایه، از دوبلور‌های حرفه‌ای تا بازیگران نمایش‌های رادیویی، سرمایه‌های ارزشمند ما هستند. این هنرمندان با سال‌ها تجربه، آموزش و تلاش به پختگی رسیده‌اند و حفظ و حمایت از آن‌ها وظیفه‌ای ملی است. متأسفانه، مشکلاتی نظیر عدم تأمین معیشتی و بیمه این عزیزان، مانعی جدی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های آنان است. ضروری است که یک تصمیم کلان مدیریتی اتخاذ شود تا این مشکلات به‌صورت دائمی حل شوند.»

مدیر رادیو نمایش در ادامه کارگردانی میرطاهر مظلومی را درخشان توصیف کرد و بازی منوچهر زنده دل در نمایش‌های رادیویی را ستود.

امین رهبر، مدیر دفتر ادبیات نمایشی رادیو نیز با تاکید بر نقش مجموعه «پرده دوم» گفت: «این برنامه اتفاقی جدید نیست، بلکه احیای یک مسیر قدیمی است که بزرگان تئاتر و رادیو در آن فعالیت داشتند. همدلی فرهنگی میان هنرمندان و انتشارات در آن دوران نمونه‌ای برجسته بود که امروز نیز باید تقویت شود.»

 وی افزود: «تنظیم آثار کلاسیک برای رادیو باید به گونه‌ای باشد که اصالت اثر حفظ شود و در عین حال برای مخاطب امروزی قابل درک باشد. این چالش نیازمند سیاست‌گذاری فرهنگی دقیق و پیدا کردن نقطه‌ای طلایی است که میان اصالت اثر و نیاز‌های مخاطب تعادل برقرار کند.» 

رهبر تاکید کرد: پرده دوم احیای سنتی قدیمی است که در آن بزرگان رادیو و تئاتر ایران فعالیت داشتند. حفظ این آثار و بازآفرینی آن‌ها با حفظ اصالت و ارائه برای مخاطبان امروزی یکی از رسالت‌های ماست.»

نوید جولایی تهیه کننده نمایش‌های رادیویی نیز با تأکید بر اهمیت موسیقی و افکت‌های صوتی در نمایش‌های رادیویی گفت: «موسیقی و افکت‌ها جان نمایش‌های رادیویی هستند، اما چالش اصلی این است که موسیقی نباید داستان را لو دهد. در آثار کلاسیک، انتخاب موسیقی باید به گونه‌ای باشد که حس و حال صحنه را منتقل کند، بدون اینکه پیش‌زمینه‌ای از اتفاقات آتی ارائه دهد.»

وی افزود: «در طراحی فضاسازی صوتی، سعی کردم با خلاقیت از موسیقی‌های خاصی استفاده کنم که حس صحنه‌ها را تقویت کند. برای مثال، از موسیقی‌هایی با حال و هوای تعلیق و انتظار بهره گرفتم تا فضای دراماتیک را به اوج برسانم. این امر نیازمند دقت و خلاقیت بالاست، چرا که موسیقی نه تنها زیرمتن را بیان می‌کند، بلکه به تغییر مکان و زمان در نمایش کمک می‌کند.»

تهیه کننده نمایش‌های رادیویی همچنین در پایان به محدودیت‌های انتخاب موسیقی اشاره کرد و توضیح داد: «برای حفظ اصالت آثار کلاسیک، باید موسیقی‌هایی انتخاب شود که با ژانر اثر هماهنگی داشته باشند. این انتخاب‌ها نیازمند شناخت عمیق از موسیقی و فضای نمایش هستند.»

جولایی در پایان گفت: سابقه همکاری من با میرطاهر مظلومی به سال‌های قبل برمی‌گردد، از آنجا که در ساخت و تولید آثار بسیاری در رادیو کنار هم بوده ایم، امیدوارم این همکاری همچنان ادامه پیدا کند چرا که دقت نظر و تحلیل هوشمندانه میرطاهر مظلومی در کارگردانی نمایش‌های رادیویی، شوق مضاعف در من و سایر اعضای گروه ایجاد می‌کند و در نهایت اثری قابل قبول به مخاطب ارائه می‌شود.