ستاره‌های آسمان مقاومت در دوکوهه ادبیات

ایشان در اوایل مهرماه سال جاری نیز در میان رزمندگان و فعالان دفاع مقدس، ضمن ارائه ویژگی‌های این دوران، موضوع روایت و گونه‌های روایت (توصیفی و تبیینی) راپیش کشیدند و با توجه به الزامات موجود، تأکید بر نوع «روایت تبیینی» داشتند و آن را وظیفه همه نهادها و فعالان دفاع مقدس دانستند تا به‌عنوان بخشی از تاریخ این سرزمین برای آیندگان باقی بماند. 
یکی ازمتولیان و نهادهای بسیار فعال و تأثیر‌گذار برعرصه اجتماعی و تحولات آن، سازمان صدا و سیماست که با رویکردی اقناعی و تبیینی همواره تلاش دارد تا به موضوعات دفاع مقدس به شیوه‌های مختلف هنری بپردازد و رسم بر آن است که فارغ از بعد نمایشی، به گفت‌وگوهای ویژه نیز که با محوریت رزمندگان و فعالان دفاع مقدس است توجه خاص شود. شبکه چهار با نگاه به مقوله فرزانگی و فرهیخته محوری که سو‌‌گیری تخصصی به موضوعات مختلف به‌ویژه موضوعات تاریخی و ادبیات را به همراه دارد‌؛ با ورود به مبحث دفاع مقدس می‌کوشد از منظر متفاوتی این دوران را واکاوی کند و مبنای علمی بر موضوع روایت داشته باشد. یکی از برنامه‌های شبکه در این خصوص دو کوهه ادبیات است که درباره آن با ابوالفضل محمدباقر، تهیه‌کننده‌اش گپ زدیم وهمچنین ازجزئیات حال وهوای آن گفتیم. سید‌مجتبی اسدی‌پور(کارگردان)، رحیم مخدومی(سرپرست نویسندگان)، امیر قورچی(مدیر تولید) از دیگر دست‌اندرکاران برنامه هستند و سینا اسحاقی هم تدوین آن را بر‌عهده دارد. مجری طرح برنامه نیز مؤسسه فرهنگی هنری رسول آفتاب است. 
   
محلی برای رجوع شعرا
اکثر رزمندگان حداقل یک بار گذرشان به دو کوهه افتاده؛ محلی نام آشنا در دوران دفاع مقدس که امروز هم با آن‌که به نمادی خاص از تاریخ آن دوران تبدیل شده، سیل مشتاقان را تحت عنوان «زائر» می‌پذیرد و می‌تواند محل رجوع پژوهشگران و نویسندگان و شعرا نیز قرار گیرد. «...دو کوهه پادگانی در اندیمشک است که از اولین روزهای آغاز جنگ، مدافعان از جان گذشته را از سراسر کشور در دل خود جا داد. دو کوهه ادبیات چه محلی از اعراب دارد؟ بعد از پایان جنگ چند رجل فرهنگی کانکس کوچکی در باغچه حوزه هنری بنا کردند برای نگارش و چاپ خاطرات دفاع مقدس. از آن رو که این کانکس کوچک نویسنده‌های دفاع مقدس را از اقصی نقاط کشور جذب خودش کرد‌؛ بچه‌ها اسم این کانکس را گذاشتند بین دو کوهه. دو کوهه ادبیات همان بین دو کوهه است. لیست بین دو کوهه هنوز بسته نشده است. هر کس علاقه دارد سهمی در ادبیات دفاع مقدس داشته باشد این برنامه را ببیند.»بند فوق، متن بخشی از تیتراژ آغاز برنامه دو کوهه ادبیات است که مورد توجه اهالی فرهنگ و هنر و عرصه ادبیات قرار گرفته و نام این برنامه بین فعالان دفاع مقدس دهان به دهان می‌چرخد. 
   
بررسی چالش‌ها
میزبان وکارشناس برنامه جواد کامور بخشایش است و در لوکیشن باغ موزه دفاع مقدس و موزه مقاومت، ضمن آن که هر برنامه به یک شهید تقدیم می‌شود‌، به گفت‌وگوی تخصصی با مهمانانی که در عرصه ادبیات دفاع مقدس فعال هستند می‌پردازد و چالش‌ها، موانع و اهداف و ویژگی‌های این عرصه را بررسی می‌کند.محمدباقر، تهیه‌کننده دو کوهه ادبیات، خودش از فعالان فرهنگی و دغدغه‌مندان ادبیات دفاع مقدس است. او با بیان این نکته که در این برنامه سراغ کسانی رفتیم که می‌توانند شاخص قلمداد شوند‌، ویژگی افراد منتخب را که درهرقسمت از برنامه یک نفر درآن حضور دارد‌ تعلق این افراد به موضوع دفاع مقدس عنوان کرد که با دغدغه‌مندی و تخصص و مهارت و دانش پای به عرصه نویسندگی گذاشته‌اند و به رغم ناملایمات موجود و چالش‌های پیش‌رو توانسته‌اند آثاری را در این حوزه خلق کنند که مورد توجه مخاطبین باشد.این تهیه کننده ادامه داد: عموما اشخاصی که در دو کوهه ادبیات تحت عنوان مهمان حاضر شدند از جمله کسانی هستند که در حوزه تالیف، تجارب ارزشمندی دارند و با تحقیق و پژوهش در خصوص دفاع مقدس قلم می‌زنند و حتی خودشان دارای کلاس‌های آموزشی در این خصوص برای سایرین و به‌ویژه جوانان هستند و تلاش شده است افرادی را به دو کوهه ادبیات دعوت کنیم که توانسته‌اند خاطراتی را در قالب داستان‌ها یا رمان‌های بلند نگارش کنند‌. به طور مثال آقای محمد‌علی قاسمی که خاطرات بسیار جالب داشت و خودش در این عرصه صاحب اسم و صاحب سبک است. محمدباقر با اشاره به بعضی از خاطرات بکر و پر حادثه و پردامنه که در بعضی از روایت‌ها و کتاب‌ها اززبان نویسندگان وراویان مطرح شده است‌، علاوه بر خاستگاه ادبی این خاطرات، تبدیل شدن آنها به سایر آثار هنری را همان‌طور که رهبر انقلاب نیز اشاره داشتند واجب می‌داند.وی گفت متولیان فرهنگی و تولیدکنندگان فیلم و سینما باید به‌جد پای کار بیایند. دوکوهه ادبیات تلاش دارد تا با مطرح‌ساختن این داستان‌ها در تلویزیون و شبکه چهار، علاوه بر متولیان، کارگردانان و تولیدکنندگان را نیز ترغیب نماید که برای ساخت اثر نمایشی و تصویری از روی این کتب اقدام کنند. به‌طور یقین همه تالیفات امکان تبدیل‌شدن به فیلم و اثر نمایشی را ندارند و قالب مناسب برای بعضی از این خاطرات و روایات همان انتشار کتاب است که فقط باید نسبت به معرفی آن حتما اقدامات تبلیغی و رسانه‌ای منسجم صورت بگیرد. مسلم است که یکی از امکانات رسانه‌ای برای معرفی بعضی از کتاب‌ها برنامه‌هایی مثل همین دوکوهه ادبیات است که برای ورود به این عرصه گام جدی برداشته و با وجود استقبالی که در همین چند پخش اول از آن صورت گرفته، نگاه شبکه و گروه تولید بر آن است که سراغ ساخت سری دوم آن هم بروند.
   
قابی از استان‌ها
تهیه کننده دوکوهه ادبیات در پاسخ به این پرسش که آیا این برنامه با توجه به ظرفیت خوبی که در توالی پخش در اختیار دارد، می‌تواند پاسخگوی ظرفیت‌های دفاع‌مقدس در همه استان‌ها باشد؟ گفت: حقیقتا این برنامه هم مثل همه برنامه‌های دیگر نمی‌تواند تمامی ظرفیت‌های دفاع‌مقدس را معرفی کند و علاوه بر هر استان، هر نویسنده هم ظرفیت‌های خودش را دارد که ما به‌طور مجزا به ظرفیت‌های نوشتاری یک ‌فرد در هر استان نگاه کردیم و البته هر استان ظرفیت‌های ذاتی و منحصر به خود را دارد که به‌طورمثال استان خوزستان قابل مقایسه با سایر استان‌ها نیست یا استان‌های غربی نسبت به سایر استان‌ها نیز همین‌طور. 
وی افزود: استان خوزستان دارای ظرفیت کلی از جنگ است به‌طوری‌که ۸۰درصد شهدا در این استان به شهادت رسیدند و ظرفیت‌های روایی فوق‌‌العاده زیادی دارد که نویسندگان این استان در این حوزه قلم زده‌اند و نگارش داشتند. پس بنابراین، این برنامه به تنهایی قادر نیست تمام ظرفیت دفاع مقدس را بازگو کند و حتما در کنار نهادهای متولی باید نیروهای مردمی نیز همراه موضوع باشند. محمدباقر بیان کرد: ما در این مجموعه با محدودیت انتخاب نفرات و نویسنده‌ها از بین ۲۴هزار کتاب تالیف و ثبت‌شده روبه‌رو بودیم که در نهایت به‌رغم این‌که قطعا انتظارات برای حضور در برنامه بیش از یک نفر از هر استان بود‌، لاجرم باید تن به انتخاب یک نفر می‌دادیم و قطعا می‌توان ظرفیت‌های دیگر را هم ایجاد کرد که نویسندگان در آن بتوانند به معرفی آثار خود بپردازند. 
   
هر ایرانی، یک قصه
در طول جنگ حدود یک‌میلیون نفر به‌طور مستقیم از این رخداد آسیب دیدند که هرکدام دارای قصه و ماجرایی هستند. محمدباقر دراین‌باره بیان کرد: هرکدام از شهدا علاوه بر سیره و زندگی‌نامه خود دارای خانواده‌هایی هستند که از منظر و دیدگاه آنها نیز می‌توان تولیدمحتوای داستانی یا رمان داشت و این مقدار موجود را تا صدبرابر افزایش داد.وی افزود: در این حوزه همان‌طور که اشاره شد حدود ۲۴هزار عنوان کتاب ثبت‌شده در خانه کتاب و ادبیات موجود است که یا به‌صورت بیوگرافی و یا داستان و رمان هستند‌. بیوگرافی خوب است، اما به‌طور مسلم نمی‌تواند به نیاز جامعه پاسخ دهد.  بخش داستانی است که می‌تواند گفتمان‌ساز باشد. حوزه نشر با عنایت ویژه به موضوع دفاع‌مقدس و با توزیع و تبلیغ مؤثر در جریان گفتمان‌سازی بیش از این می‌تواند نقش ایفا کند که کار از پرتره‌هایی که بعضا در صداوسیما موجود است متفاوت باشد. انصافا صداوسیما با همه توان و ظرفیت در این مسیر می‌کوشد و بخش‌های اختصاصی خوبی را به این مسأله اختصاص داده که به‌رغم محدودیت‌ها، موانع و هزینه‌ها از هیچ تلاشی فرو‌گذار نبوده و برنامه‌سازی‌های متنوع و مختلفی با ذائقه‌های مختلف برای گروه‌ها و اقشار مختلف چه در سطح ملی و چه در سطح استانی صورت گرفته است. محدباقر بیان کرد: ایده «دوکوهه ادبیات» همان‌طور که در تیتراژ برنامه نیز آمده به‌طور مستقیم در مؤسسه «رسول آفتاب» شکل گرفت که من و حاج‌رحیم مختومی دغدغه مشترک داشتیم و با دیدگاهی خاص به موضوع کانکس آقای مرتضی سرهنگی و آقای بهبودی در حوزه هنری رسیدیم و آن را تبدیل به طرح کردیم و الحمدلله با استقبال و همراهی متولیان امر در سازمان صداوسیما و شبکه چهار کار به دست مرکز تولید سیمرغ رسید و از ۴ مهر به‌صورت هفتگی روزهای چهارشنبه از ساعت ۱۹ در ۳۱ قسمت روی آنتن رفته است. 

شهیدان؛ الگوی جوانان
این تهیه کننده گفت:خاطرات خیلی از این شهدا و رزمندگان می‌تواند به‌عنوان الگو برای جوانان زندگی‌ساز باشد و نمونه بسیار بارز آن شهید ابراهیم‌ هادی است که با نشر مناسب و دامنه تبلیغات مؤثر، این شهید و سیره زندگی‌‌اش از مرزهای کشور عبور کرده و الگوی خیلی از جوان‌ها حتی در سایر کشورها هست. هنوز خیلی از پدر و مادرهای شهدا و رزمندگان حضور دارند که تا دیر نشده باید سراغ آنها رفت و با آنها صحبت کرد‌؛ چون دیدگاه و خاطرات آنها بازگو‌کننده فرهنگ کلی آن دوران است و باید آنها را به آینده منتقل ساخت.