وجودی پر از برکت

پدربزرگ، مادر بزرگ یا مادر و پدر سالمندی که موی سپیدشان حکایت از یک عمر کار و زحمت دارد و زندگی برای هر یک از خطوطی که بر چهره‌شان انداخته‌، تاوانی سخت از آنها گرفته است. امروز اما در اوج پختگی و با کوله باری از تجارب چندین و چند ساله در گروه سالمندان جای گرفته‌اند تا وجودشان برایمان مایه برکت باشد و حضور گرمشان خانه و خانواده را از چالش‌ها و گزندها حفظ کند. در عین حال برای آن‌که این موی سپیدان و مادر بزرگ‌ها و پدربزرگ‌های دوست‌داشتنی از سلامت جسم و روان برخوردار باشند و در سال‌های پایان عمر بتوانند روزگار خوشی را در کنار فرزندان و نوه و نتیجه‌های خود سپری کنند،  لازم است نکاتی را در نظر گرفت و خیلی وقت‌ها دل به دلشان داد و در دوران ناتوانی سالمندی با آنها مهربان‌تر بود.

توجه به تغذیه و تحرک  

خیلی‌ها دوران سالمندی را با دوران کهولت و ناتوانی برابر می‌دانند. این در حالی است که دوران سالمندی هم می‌تواند برای خودش مرحله ای دیگر از شکوفایی و بالندگی انسان باشد، البته مشروط به این‌که در این دوران هم تلاش کنیم تا سلامت خود را حفظ کنیم. به همین خاطر توجه به تغذیه و همچنین ورزش و انجام فعالیت‌های بدنی در دوران سالمندی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پس اگر خودتان در سنین سالمندی قرار دارید یا یکی از عزیزان‌تان در سنین سالمندی است‌، موضوع تغذیه سالم و انجام فعالیت‌های ورزشی متناسب با سن و سال و شرایط بدنی این دوره را در اولویت خود قرار دهید.

چکاپ منظم  

چه بخواهیم و چه نخواهیم در دوران سالمندی ممکن است بیماری‌های بیشتری سراغ‌مان بیاید. گرچه سلامت در دوره سالمندی ارتباط تنگاتنگی با کیفیت زندگی در دوران جوانی و میانسالی دارد و طبیعتا افرادی که در دوران جوانی و میانسالی بیشتر مراقب سلامت خود بوده‌اند در دوران سالمندی کمتر به بیماری دچار می‌شوند اما بروز برخی بیماری‌ها در دوران سالمندی اجتناب‌ناپذیر است . به همین دلیل بهتر است چکاپ‌های دوره‌ای را در سنین بالای ۶۰ سال جدی بگیریم تا بتوانیم در صورت بروز بیماری، سریع‌تر آن را کنترل و درمان کنیم.

صبر و همدلی  

سالمندان به ویژه در سنین کهنسالی به دلیل برخی بیماری‌ها ممکن است ناتوان شوند و بیش از پیش به همدلی و همراهی اطرافیان و کسانی که با آنها زندگی می‌کنند نیاز داشته باشند. به طور مثال اغلب افراد در سنین بالای ۷۰ سالگی دچار مشکلات جسمی و حرکتی هستند یا حتی ممکن است به بیماری‌هایی همچون آلزایمر دچار شده باشند که بدیهی است مراقبت از سالمندان در این سن و سال نیازمند صبوری بیشتر است. همچنین گاهی باید دل به دل سالمندان داد، آنها را در آغوش کشید و به آنها یادآوری کرد که چقدر برای ما عزیزند و دوست‌شان داریم.

برنامه ریزی برای تفریح و سرگرمی  

مسافرت، گردش و تفریح و فعالیت‌های سرگرم‌کننده در هر سن و سالی برای تقویت روحیه افراد تاثیرگذار است اما در دوران سالمندی می‌تواند معجزه کند. چراکه در سنین جوانی و میانسالی هر کدام از ما می توانیم برای تفریح و گردش هم برنامه ریزی داشته باشیم اما در سنین سالمندی شاید گردش و تفریح و مسافرت رفتن به تنهایی برای سالمندان امکانپذیر نباشد. همچنین برپایی مهمانی و نقش دادن به سالمندان برای آنکه از تجربیات و خاطراتشان برایمان بگویند می تواند حس خوبی را به آنها القا کند. 

ترحم ممنوع  

هر کدام از سالمندانی که در اطراف ما حضور دارند تا همین چند سال پیش برای خودشان کسی بوده‌اند و بخش مهمی از بار مسئولیت خانواده و جامعه را بر دوش کشیده‌اند. این افراد در همین دوران کهولت و ناتوانی هم هنوز توانایی‌های زیادی دارند. پس ما حق نداریم به سالمندان ترحم کنیم! اتفاقا اگر شما هم افتخار نگهداری از پدر بزرگ و مادربزرگ یا پدر و مادر سالمندتان را دارید، تلاش کنید تا با واگذاری مسئولیت‌هایی به آنها احساس ارزشمند بودن بدهید. همچنان که خوب است برای انجام امور‌روزمره و تصمیمات مهم از آنها مشورت بگیرید. مطمئن باشید تجارب آنها خیلی وقت‌ها راهگشاست. 

پدربزرگ‌ها ومادربزرگ‌ها را تنها نگذارید  

اغلب افراد در سنین سالمندی همسر خود را از دست داده‌اند و این مساله موجب می‌شود به شدت احساس تنهایی کنند. این احساس تنهایی می‌تواند بر سلامت و کیفیت زندگی سالمندان تاثیر منفی داشته باشد. به همین دلیل هم باید تلاش کنیم سالمندان را تنها نگذاریم و به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که لااقل یکی از اعضای خانواده در کنار پدربزرگ و مادربزرگ حضور داشته باشند و آنها تنها نمانند. همچنین علاقه‌مند کردن سالمندان به تماشای برنامه‌های تلویزیون یا رادیویی و مطالعه و فعالیت‌هایی همچون حل جدول هم می‌تواند موجب شود تا آنها سرگرم شده و کمتر احساس تنهایی کنند.

الگویی برای فرزندانتان باشید  

یادمان باشد بچه‌ها بیشتر از آن‌که از گفته‌های ما بیاموزند از رفتارهای ما یاد می‌گیرند‌. از سوی دیگر دوران پیری و سالمندی یکی از فصل‌های زندگی است و ما هم بی‌تردید به این دوران خواهیم رسید. بر این اساس فرزندان ما از رفتار ما با والدین و سالمندان اطراف‌مان الگو می‌گیرند و در دوران کهولت سن و سالمندی طبق همان الگو با ما رفتار خواهند کرد. همچنان که نوع رفتار ما با بچه‌ها در دوران کودکی هم می‌تواند در واکنش‌ها و روابط آنها در دوران سالمندی ما اثرگذار باشد. پس الگوی خوبی باشیم. 

ضرورت برنامه ریزی برای یک سالمندی خوب و سلامت 

شاید نتوان تعریف مشخصی برای سالمندی ارائه کرد؛ تعریف سالمندی از جامعه‌ای به جامعه دیگر و از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد و به شرایط جسمی و روانی افراد باز می‌گردد‌. اما طبق تعاریف و استانداردها معمولا سنین ۶۰ تا ۶۵ سالگی را سنین سالمندی در نظر می‌گیرند. در هر جامعه‌ای درصدی از افراد جامعه را سالمندان تشکیل می‌دهند و هر قدر درصد سالمندان جامعه بیشتر باشد یعنی نیازمند زیرساخت‌های بیشتری برای تامین اجتماعی و سلامت و بالا بردن کیفیت زندگی این افراد هستیم. آمارها حاکی از آن است که جامعه ایرانی به سمت سالمندی پیش می‌رود و هر سال تعداد سالمندان نسبت به کل جامعه رشد بیشتری می‌یابد. درحال حاضر تخمین زده می‌شود ۱۱.۵درصد جمعیت کشور سالمند باشد اما براساس برآوردها‌، کشور ایران طی ۳۰ سال آینده در اثر افزایش نسبت سالمندان، با بحران سالمندی جمعیت مواجه خواهد شد، به طوری که در سال ۱۴۳۰، بیش از یک سوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد.
۱۳.۲درصد از جمعیت استان گیلان و ۴.۹درصد ازجمعیت استان سیستان و بلوچستان را سالمندان تشکیل می‌دهند و به این ترتیب استان گیلان بیشترین تعداد سالمند و استان سیستان و بلوچستان کمترین تعداد سالمند را دارد. سهم سالمندان ایران از رشد منفی ۱۷ درصدی در سال ۱۳۵۵ به رشد ۲۸درصدی در سال۱۳۹۵ رسیده است.
این رشد آماری بیانگر آن است که ما نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر و جدی‌تر برای مواجهه با موج سالمندی در سال‌های آینده هستیم. این برنامه‌ریزی از یک بحث‌های جمعیتی و ضرورت افزایش زاد و ولد برای به هم نریختن سیمای جمعیتی کشور و از سوی دیگر برنامه‌ریزی برای بهبود معیشت و شرایط زندگی افراد در سنین سالمندی‌است‌. 
یکی از مهم‌ترین چالش‌های این دوران افزایش هزینه‌های مراقبت و سلامت افراد سالمند است که این مهم نیازمند زیرساخت‌هایی است که به نظر می‌رسد در شرایط کنونی در کشورمان وجود ندارد. در حال حاضر به ازای هر ۷۰۰سالمند یک تخت مراقبت از سالمند وجود دارد. این در حالی است که شاخص مذکور در کشورهای توسعه یافته معادل یک تخت به ازای هر ۱۸سالمند است. درواقع هر چند حضور سالمندان و بزرگتر‌ها در خانه و خانواده مایه برکت است اما افرادی که پا به سن گذاشته‌اند و در دوران کهولت به سر می‌برند نیازهایی دارند و برای آن‌که سالمندان ما در ایام پیری روزگاری آرام و بی‌دغدغه را سپری کنند و هم ما بتوانیم از تجربه و توانمندی آنها بهره ببریم لازم است تا نکاتی را رعایت کنیم و به توانمند‌تر کردن سالمندان کمک کنیم.