چالش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی

نتایج آماربرداری سراسری منابع و مصارف آب در سال۱۴۰۰ بیانگر جزئیاتی قابل توجه از روند مصرف آب در کشور است. بر این اساس یکی از مهم‌ترین اطلاعات ذکر‌شده در این آماربرداری توجه به برداشت آب از منابع آب زیرزمینی است.سه استان کرمان، فارس و خراسان‌رضوی با برداشت ۵.۷میلیارد مترمکعب، ۴.۵میلیارد متر مکعب و ۳.۷میلیارد متر مکعب صدرنشین جدول برداشت آب زیرزمینی هستند و استان‌های کهگیلویه و بویر احمد، اردبیل و ایلام نیز به ترتیب با برداشت ۱۰۷، ۲۱۹ و ۲۷۲ میلیون مترمکعب، کمترین سهم در برداشت آب زیرزمینی را به خود اختصاص می‌دهند.از منظر تعداد چاه، اوضاع در فهرست استان‌های کشور متفاوت است و استان‌های مازندران، فارس و آذربایجان‌غربی با ۱۹۶هزار و ۵۳۴ چاه، ۹۴هزار و ۵۵۴چاه و ۹۱هزار و ۱۰۸چاه به ترتیب در صدر فهرست تعداد چاه‌های کشور قراردارند و استان‌های ایلام، خراسان‌جنوبی و یزد نیز با ۲۲۲۷ چاه، ۳۷۸۴ چاه و۴۳۰۷ چاه در رتبه‌های پایانی فهرست تعداد چاه در کشور هستند. بر اساس آمار یاد شده متوسط برداشت از هر حلقه چاه طی یک سال در کشور ۴۰ هزار و۵۲۷ متر مکعب است.

چاه‌ها با مالکیت خصوصی

بر این اساس، محمد پورحمید کارشناس حوزه آب می‌گوید: بیش از ۶۵.۶درصد منابع آبی سالانه کشور از طریق منابع آب زیرزمینی با استفاده از ابزار چاه برداشت می‌شود که عدد بسیار بالایی است و ضرورت دارد توجه مدیریت منابع آب به سمت منابع آب زیرزمینی بیشتر از گذشته شود. این کارشناس آب با اشاره به وضعیت مالکیت چاه‌های مستقر در کشور گفت: ۹۵درصد چاه‌های ایران مالکیت غیردولتی و خصوصی دارند و همین مسأله می‌تواند مدیریت منابع آب زیرزمینی را دشوار کند؛ زیرا دولت باید با تنظیم قوانین در این حوزه اقدامات لازم را انجام دهد و اقدام مستقیم جوابگو نخواهدبود، کما این‌که طرح تعادل‌بخشی طی این سال‌ها نتیجه خاصی به همراه نداشته‌است. در این زمینه، علیرضا الماس‌وندی، معاون شرکت مدیریت منابع آب عنوان کرد: استفاده از ابزارهای هوشمند برای مدیریت منابع آب زیرزمینی در دستور کار قرار گرفته و نتایجی قابل توجه نیز در این حوزه به دست آمده است که می‌تواند در دراز مدت به ساماندهی منابع آب زیرزمینی ختم شود.این مقام مسئول تاکید کرد: حکمرانی موثر آب زیرزمینی مسأله بوده که دولت به دنبال آن است و باید نگرش بی‌نهایت بودن از منابع آب زیرزمینی به سمت استفاده بهینه هدایت شود و هر چاه مطابق پروانه بهره‌برداری خود آب برداشت کند.