خانواده‌ محور و دوستدار کودک 

حضور فرزندان در مهدهای‌کودک مسأله‌ای است که برای خانواده‌ها به یک امر عادی تبدیل شده و این موضوع گاه حتی یک مزیت هم محسوب می‌شود، به‌طوری‌که در مواقعی مادران خانه‌دار هم فرزند خود را برای آموزش بیشتر و بازی با همسالان به مهدهای‌کودک می‌سپارند.

هرچند که فرزندان در مهدهای‌کودک امکان بازی با همسالان را دارند و این زمان فرصت مناسبی برای مادران شاغل محسوب می‌شود، اما با توجه به اضطراب جدایی برای فرزندان و همچنین مادران آنها این موضوع نیازمند دقت بیشتری در عمل است.

8 میلیون کودک در مهد

براساس اعلام مجتبی همتی‌فر، رئیس سازمان ملی تعلیم‌و‌تربیت کودک، در دوران پیش از کرونا ۴۰ هزار مهدکودک فعال بود که به‌دلیل شرایط اقتصادی ناشی از همه‌گیری این میزان به ۲۶هزار و ۸۰۰ مرکز رسیده است که پذیرای هشت‌میلیون کودک هستند.

با توجه به آمار هشت‌میلیونی خردسالانی که روزانه از والدین خود جدا می‌شوند، اهمیت و آگاهی در چگونگی انتخاب مهدکودک و شیوه رفتاری با فرزندان ضرورت می‌یابد.
در این راستا، سیدمحسن اصغری‌نکاح، استاد دانشگاه در گفت‌وگو با جام‌جم درباره حضور کودکان در مهدهای‌کودک و چگونگی برخورد با آنها اظهار می‌کند: «خانواده مهم‌ترین، اصلی‌ترین و طبیعی‌ترین محیطی است که کودک خردسال باید در آن قرار گیرد و تقریبا هم جایگزینی ندارد اما در مواردی به‌دلیل شرایط اجتماعی مانند اشتغال یا تحصیل والدین و ایجاد فاصله میان خانواده‌ها، والدین جوان برای نگهداری از فرزندان مهدکودک را انتخاب می‌کنند.»

وی ادامه می‌دهد: «محیط خانواده پایگاه امنی برای فرزندان است، بنابراین توصیه می‌شود تا جای ممکن کودک در منزل باشد و فردی مانند پدربزرگ یا مادربزرگ از او مراقبت کند و اگر این امکان فراهم نیست، والدین می‌توانند از افراد شناسنامه‌دار و فارغ‌التحصیل در رشته مرتبط با آموزش و نگهداری کودک کمک بگیرند.»

آسیبی در کمین خردسال 

این استاد دانشگاه یادآور می‌شود: «اما اگر این موارد برای خانواده‌ها ممکن نبود، ما به مهدکودک به‌عنوان یک جایگزین در شرایط حل مسأله اضطراری نگاه می‌کنیم. البته زحمات مربیان و مدیران در مهدکودک را ارج می‌نهیم اما به‌طورکلی حضور یک خردسال بدون اعضای خانواده در محیط خارج از خانه به معنای آسیب است.»

اصغری‌نکاح می‌افزاید: «تا جای ممکن فرزند خردسال باید در کنار اعضای خانواده خود باشد، بنابراین انتخاب مهدکودک برای نگهداری از فرزند باید انتخاب آخر باشد که این امر هم نیازمند نظارت و شیوه درست و دقت در انتخاب است تا این آسیب به حداقل برسد. همچنین مربیان و مدیران مهدکودک هم باید متعهد باشند که برنامه مناسبی را برای فرزندان تدارک ببیند.»

آموزشی چالش‌برانگیز

وی عنوان می‌کند: «مهدکودک خوب مکانی است که در حد ممکن خانواده‌محور، دوستدار کودک و متناسب با شرایط کودک است و تقریبا نباید آموزش‌محور باشد، چراکه آموزش به خردسالان یک مسأله چالش‌برانگیز است.»

این استاد دانشگاه معتقد است: «بسیاری از مهدهای‌ کودک برنامه‌های مفصل آموزشی مانند تدریس زبان‌انگلیسی یا خواندن و شمارش زودهنگام برای خردسالان گذاشته‌اند که انگار کودک چندسال زودتر به مدرسه رفته است!»

اصغری‌نکاح می‌گوید: «مهدکودک مکانی است که کودک باید در آنجا جایگزینی برای خانواده داشته باشد. یعنی مربیان باید سعی کنند فضایی خانواده‌محور ایجاد کنند، یعنی فرزندان باید زمانی برای استراحت، بازی و تعامل با مربی مانند یک خاله داشته باشند.»

وی ادامه می‌دهد: «جمعیت کودکان در هر کلاس باید به گونه‌ای باشد که مربی بتواند مانند یک خاله ارتباط چشمی برقرار و با همه آنها صحبت کند. بنابراین کلاسی که 15 ــ 10 کودک با یک مربی باشد، اصلا جنبه مهدکودک ندارد. این کلاس‌ها فقط کار کوچکی در جهت کنترل فرزندان است.»

فرزندان الگوی مناسبی را دریافت کنند 

این کارشناس کودک‌ونوجوان اظهار می‌کند: «تعداد کودکان در یک کلاس باید به گونه‌ای باشد که مربی بتواند به همه بچه‌ها توجه کند و زمان کافی برای پاسخ‌دهی به نیازهای همه آنها را داشته باشد و همچنین مهدکودک تا جای ممکن باید شرایط زندگی طبیعی را برای کودکان فراهم کند. به‌طورمثال بخشی می‌تواند بازی‌ در حیاط مهدکودک باشد و بخش دیگر می‌تواند فضایی باشد که بچه‌ها مسئولیت‌های کوچک مانند مرتب‌کردن وسایل خود را داشته باشند.»

اصغری‌نکاح یادآور می‌شود: «فرزندان باید مسئولیت‌پذیری و ملاحظات ایمنی و اخلاقی را در مهدهای‌کودک بیاموزند تا الگوی خوبی را از مربیان و اطرافیان دریافت کنند.»

آشنایی پیش از ثبت‌نام 

وی همچنین درباره شیوه رفتاری با فرزندانی که به‌سختی از خانواده برای رفتن به مهدکودک جدا می‌شوند، توضیح می‌دهد: «بیرون از خانه بدون پدر و مادر برای عموم فرزندان کاری دشوار است اما والدین می‌توانند به‌تدریج بچه را آماده کنند. خانواده باید فرزند را پیش از ثبت‌نام با محیط مهدهای‌کودک و مربی آشنا کند و مربی هم فرصتی بگذارد تا کودک او را بشناسد و با هم گفت‌وگو داشته باشند.»

این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: «همچنین قرار گرفتن مربی در کنار مادر به فرزند نشان می‌دهد که مربی با والدین آشنایی دارد و هماهنگ هستند و مربی هم باید در ساعات اولیه فضای دل‌انگیزی ایجاد کند و با انرژی و صبوری فرزندان را بپذیرد. همچنین باید صادقانه و البته با لحنی آرام به فرزندان گفته شود که پدر و مادر آنها به‌طورمثال سر کار می‌روند و باید کار کنند اما نیازی نیست که به فرزندان قول‌های اضافه مانند جایزه بدهند. این قول‌ها بچه‌ها را بیشتر تحریک می‌کند که وابسته شوند. هرقدر این موضوع ساده‌تر به فرزندان عنوان شود، اضطراب کودکان را بیشتر کاهش می‌دهد.»

چالش‌های بهترین مهد کودک

اصغری‌نکاح ادامه می‌دهد: «طبیعی است بسیاری از فرزندان برای رفتن به مهدکودک گریه کنند یا اصرار به نرفتن داشته باشند اما والدین باید با زبان کودکانه و خلاقیت موقعیت را برای فرزندان توضیح دهند. متاسفانه گاهی برخی مادران خود را مخفی می‌کنند که فرزندان هنگام جدایی آنها را نبینند که این اتفاق هم مناسب نیست، حتی اگر فرزندان با گریه از پدر و مادر جدا شوند بهتر از این است که با رفتن ناگهانی پدر و مادر فرزند غافلگیر شود.»

وی می‌گوید: «برخی از فرزندان هم ممکن است به‌دلیل ریشه‌های عصبی و زیستی یا خانوادگی دچار اضطراب جدایی باشند. آنهایی که گریه می‌کنند و وابستگی خیلی شدیدی دارند یا علائم جسمی نامناسب پیدا می‌کنند باید توسط متخصص و مشاور کودک و خانواده بررسی و به فرزندان برای جدایی از والدین آماده شوند.»

این استاد دانشگاه با تاکید بر این‌که فرزندان سرمایه‌های خانواده و جامعه هستند، خاطرنشان می‌کند: «تا جای ممکن مهدکودک باید گزینه آخر برای نگهداری از فرزندان باشد و اگر می‌توانند فرزند را تا زمان پیش‌دبستانی و آموزش رسمی در خانه همراهی کنند چراکه بهترین مهدکودک و مربی هم فرزند را دچار چالش می‌کند.»