معاون فنی و راه‌های روستایی اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان قزوین
شاید وقتی عصر جمعه گذشته قطرات باران با شدت زیاد شروع به باریدن کرد هیچ‌کدام از ساکنان شهرک‌های امامرضا(ع) و شهید سلیمانی کوهبنان تصور نمی‌کردند در عرض کمتر از نیم‌ساعت سیلابی که از دامنه کوه‌های همجوار این شهرک‌ها جاری شده بود، زندگی‌شان را با خود ببرد. وقوع سیل قبل از هرچیز به بی‌تدبیری و بی‌مسئولیتی برخی از مسئولان شهری باز‌می‌گردد که با تخریب سیل‌بند این منطقه و عدم احداث سیل‌بند جدید، زندگی مردم را با خطرات زیادی مواجه کردند.ساکنان این منطقه آجر به آجر خانه‌های خود را با مشکلات فراوان مالی و وام‌های مختلف روی هم گذاشته‌اند و حالا سیلاب با شدت فراوان از میان شهرک امامرضا(ع) گذشته و وارد خانه‌ها شده و به آنها آسیب رسانده است؛ سیلابی که گر چه حدود یک هفته از وقوع آن می‌گذرد و نیروهای بسیج و سپاه در کنار امدادگران هلال‌احمر از همان لحظات ابتدایی سیل به یاری مردم سیل‌زده شتافتند اما هنوز صاحبان خانه‌های آسیب‌دیده منتظر اقدام اساسی برای رسیدگی به مشکلات‌شان و جبران خسارت وارده هستند.
گلایه مردم سیل‌زده
خانم وکیلی، یکی از ساکنان شهرک امامرضا(ع) است که خانه‌اش در مسیر سیلاب قرار داشته و آسیب دیده. او در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این‌که سیل با تخریب دیوار حیاط‌خلوت، وارد خانه آنها شده، می‌گوید: «تمام قالی‌های ما دیگر قابل استفاده نیست و برخی از وسایل برقی داخلش آب رفته و آسیب دیده‌اند.»
وی با اشاره به خسارات متعددی که سیل به خانه آنها و دیگر همسایه‌ها وارد کرده، ادامه می‌دهد: «اگر خانه‌های ما که در مسیر ورود سیل به شهرک واقع شده، نبود، سیلاب تمام خانه‌های شهرک را تخریب می‌کرد. مسئولان شهرستان کوهبنان پس از وقوع سیل یکدیگر را مقصر عنوان می‌کنند ولی بالاخره باید مشخص شود که چه کسی این سیل‌بند را تخریب کرده است.» هم اکنون وضعیت بهداشتی منازل سیل‌زده بسیار نامناسب است، زیرا سیلاب مدفوع انواع حیوانات را به همراه زباله‌های متعدد وارد خانه‌ها کرده است.
تخریب سیل‌بند برای واگذاری زمین
جواد احمدی، صاحب یکی دیگر از خانه‌های آسیب‌دیده در سیل اخیر با بیان این‌که مسئولانی که می‌خواهند به مردم زمین واگذار کنند ابتدا باید به فکر احداث سیل‌بند جدید باشند، می‌گوید: «دو سال پیش هم در کوهبنان سیل آمد اما چون سیل‌بند وجود داشت خسارتی به خانه‌های مردم وارد نشد. مردم این منطقه از اقشار محروم هستند و در این سیل، جهیزیه عروسی دختری که پدر کارگرش آن را به‌سختی تهیه و در زیرزمین خانه نگهداری می‌کرد از بین رفت و وسایل خانه من نیز همچون قالی‌ها و وسایل برقی که اقساطی خریده بودم، دیگر قابل استفاده نیست.»
شهردار: منفعتی از واگذاری زمین‌ها نداشته‌ایم
درحالی که بیشترین انتقاد و گلایه ساکنان خانه‌های آسیب دیده براثر سیل درشهرک‌های امامرضا(ع) و شهید سلیمانی شهر کوهبنان از مسئولان شورا و شهردار این شهر بابت تخریب سیل بند و عدم احداث سیل بند جدید است، احمد محمدی، شهردار کوهبنان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: «با توجه به قرارداشتن این شهرک‌ها دردامنه کوه وشیب زیاد آن، آبگرفتگی خانه‌ها خسارتی طبیعی بوده است.»
وی با اشاره به حجم عظیم بارندگی در مدت زمان کوتاه وتشکیل دریاچه ای در پایین دست این شهرک‌ها می‌گوید: «در این منطقه به‌جای سیل‌بند یک خاکریز بود که جمع‌آوری شده است و حتی اگر این خاکریز هم هنگام وقوع سیل وجود داشت، ممکن بود ابتدا سیلاب پشت آن جمع شود و چون تحمل حجم آب را نداشت، آب آن را تخریب کند و باعث خسارت بیشتر به شهرک شود.»
شهردار کوهبنان در پاسخ به انتقادات مردم از مجموعه تحت مدیریت خود با بیان این‌که شهرداری در این منطقه اصلا زمینی ندارد که منفعتی داشته و اصرار به واگذاری آن داشته باشد، می‌گوید: «زمین‌های این شهرک توسط اداره راه و شهرسازی واگذار شده و اگر سودی از واگذاری این زمین‌ها به‌دست آمده متعلق به اداره راه وشهرسازی است و آنها زمانی که می‌خواستند زمین‌ها را واگذار کنند باید مطالعات توپولوژی سیلابی زمین شهرک را توسط کارشناسان انجام می‌دادند.»
محمدی همچنین با هشدار نسبت به این‌که مکانی که شهرک‌های امامرضا(ع)، شهید سلیمانی و شهرک جدید ۳۰۰ واحدی که قراراست در کنار شهرک امامرضا(ع) ساخته شود برای ساخت شهرک مناسب نبوده، تاکید می‌کند: «اگر مطالعات کامل سیلابی در این منطقه انجام نشود، ممکن است در آینده باز هم خطر آفرین شود.»
جانمایی نامناسب شهرک‌های احداثی
یکی از مشکلات اساسی مردم ساکن شهرک‌های امامرضا(ع) و شهیدسلیمانی که در جنوب شرق شهر کوهبنان است، جانمایی نامناسب این شهرک‌هاست و همین جانمایی نامناسب و گچی بودن خاک این منطقه باعث شده تا احداث سیل‌بند جدید و پیداکردن راهکار مناسب برای جلوگیری از تکرار این‌گونه حوادث نیازمند اقدامات فوری وکارشناسی باشد. موضوعی که فرماندار شهرستان کوهبنان در گفت‌وگو با جام‌جم، با اشاره تلویحی به آن از چالش‌هایی می‌گوید که دلیل اصلی آن کمبود زمین در شهر کوهبنان برای واگذاری زمین به متقاضیان طرح‌های مسکن ملی و جوانی جمعیت است.
مجیدتوکلی با اشاره به این‌که در حال حاضر تعداد۶۰۰نفر درقالب طرح مسکن ملی و ۱۰۰نفر تحت‌عنوان طرح جوانی جمعیت متقاضی زمین برای ساخت مسکن هستند، می‌گوید: «ما درکوهبنان زمینی برای واگذاری نداریم و فقط زمین‌های اداره راه و شهرسازی در این منطقه قابل واگذاری است، به همین علت تصمیم‌گیری شده بود که برای واگذاری زمین به متقاضیان، سیل‌بند احداثی شهرداری روی زمین‌های تحت اختیار اداره راه و شهرسازی جمع‌آوری و در بالادست این زمین‌ها سیل بند جدیدی احداث شود، لذا شهرداری کوهبنان مسئول جمع‌آوری سیل‌بند قدیمی و احداث سیل‌بند جدید شد و با همکاری فرمانداری، شهرداری و بنیادمسکن ۸۰ درصد سیل‌بند این منطقه همراه نخاله‌های ساختمانی که مردم ریخته بودند، جمع‌آوری شد تا زمین‌های مورد نیازمردم تسطیح شود.
وی در پاسخ به چرایی عدم احداث سیل‌بند جدید، با بیان این‌که اکنون دستگاه‌های نظارتی در حال بررسی دلیل این موضوع هستند، می‌افزاید: «با توجه به احتمال وقوع سیل‌های دیگر ما باید در حالی با قید فوریت سیل‌بند جدید را احداث کنیم که طبق نظر کارشناسان آب منطقه‌ای با چالش‌هایی در این زمینه مواجه هستیم.»
به گفته این مسئول، کارشناسان پس از بررسی خاک این منطقه که گچی است معتقدند اگر سیل‌بندی هرچند محکم در این منطقه احداث شود به‌دلیل گچی‌بودن خاک احتمالا هنگام وقوع سیل‌های بعدی، خاکی که سیل‌بند جدید روی آن ساخته شده نشست کند و با تخریب سیل‌بند فاجعه انسانی رخ دهد. لذا چون زمین این منطقه آسیب‌پذیر است باید در مقطع کنونی طرح دریواسیون (سیل‌بندهای کوچک) و ایجاد کانال‌های هدایت آب به خارج از شهرک اجرا شود تا طی دو ماه آینده با سفر هیات کارشناسی از تهران راهکار دقیق و کارشناسی برای حل این مشکل اندیشیده شود.
فرماندار کوهبنان با اشاره به این‌که پس از وقوع سیل با دستور معاونت عمرانی استانداری کرمان مقرر شد تا زمان تعیین‌تکلیف‌نکردن سیل‌بند جدید و هدایت آب‌های سطحی هیچ پروانه ساختمانی برای این منطقه صادر نشود تصریح می‌کند: «انجام مطالعات و اجرای طرح کارشناسی برای احداث سیل‌بند و کانال‌های هدایت آب در این منطقه نیازمند تخصیص اعتبارات استانی است و مسئولان استان باید همت کنند تا با تخصیص اعتبارات مورد نیاز در اسرع‌وقت این طرح‌ها اجرا شود.»
درحالی‌که متولی اصلی واگذاری زمین‌ها در این منطقه اداره راه‌وشهرسازی شهرستان کوهبنان است، تلاش خبرنگار جام‌جم برای گفت‌وگو با رئیس اداره راه‌وشهرسازی کوهبنان به نتیجه نرسید و وی گفت‌وگو دراین‌باره را به زمان دیگری موکول کرد.
مهلت دستگاه قضایی به مسئولان
رئیس دادگستری شهرستان کوهبنان می‌گوید: «در شب وقوع سیلاب در جلسه‌ای که در محل فرمانداری کوهبنان تشکیل شد به مسئولان مربوط اعلام کردم که با توجه به این‌که مردم خسارت‌دیده اکثرا از قشر کارگر هستند، باید تا آخر هفته آینده با انجام بررسی کارشناسی خسارت وارده به مردم برآورد و پرداخت شود.» محمدمهدی میرزایی ادامه می‌دهد: «متأسفانه براثر بارندگی و سیل اخیر، شاهد آبگرفتگی تعدادی از منازل و وارد آمدن خسارت به ساکنان شهرک امام‌رضای کوهبنان بودیم و با توجه به ضعف زیرساخت‌ها، شهرک نیازمند چاره‌جویی اساسی و همت مضاعف مسئولان است.» وی با اشاره به لزوم انجام اقدامات اولیه جهت ممانعت از ورود آب به منازل دو شهرک امامرضا(ع) و شهید سلیمانی و حتی برخی محله‌های سطح شهر کوهبنان، توابع و مسیل‌ها پس از اعلام وضعیت‌قرمز و هشدار وقوع سیلاب احتمالی، بر ترک فعل مسئولان و دستگاه‌های متولی تاکید و تصریح می‌کند: «در سیل گذشته، قطعا هشدارهای لازم از قبل صادر شده و چنانچه این موضوع به اثبات برسد و طبق نظر کارشناسان مربوط مسئولی کوتاهی کرده باشد، بدون اغماض برای آن مسئول پرونده کیفری تشکیل خواهد شد.» رئیس دادگستری کوهبنان با گلایه نسبت به کوتاهی برخی مسئولان نسبت به شرح وظایف قانونی خود ادامه می‌دهد: «برخی مسئولان یا نسبت به وظایف خود اشراف ندارند یا این‌که بی‌تفاوت هستند. تا چه زمانی مردم باید پس از بارش حداقلی باران، شاهد خسارت به اموال خود باشند؟ خروجی جلسات ستاد مدیریت بحران باید کاهش خسارت به مردم باشد، نه این‌که شاهد افزایش صدمات و آسیب‌ها باشیم.»
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفت‌وگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
