سیل چالش‌ها و انتظارات در مسیر وزیر جدید

این صندلی اکنون در اختیار صحرایی است، کسی که می‌گوید همه راه‌ها از مدرسه می‌گذرد و این حرف را باید در عمل ثابت کند. کسی که یک بار سنگین از وظایف و یک بار سبک از رای اعتماد نمایندگان مجلس را به دوش دارد. او دیروز فقط 167 رای موافق کسب کرد که کمتر از 194 رای مثبتی است که یوسف نوری دریافت کرده‌بود. تعداد مخالفان او نیز (86 نفر) بیشتر بودند و مخالفان نوری 57 نفر. با این حال رضا مراد صحرایی اکنون هفدهمین وزیر آموزش و پرورش پس از انقلاب اسلامی است که کوهی از چالش‌ها و انتظارات مقابلش قد علم کرده‌است و او برای برداشتن آنها از پیش رو و پاسخ دادن به آنها فقط دو سال فرصت دارد.

او خودش نیز از چالش‌ها و انتظاراتی که از وی می‌رود، باخبر است. او روز گذشته هنگام ارائه برنامه‌هایش که هم چالش‌های موجود بودند و هم وعده‌هایی که باید عملی شوند، به این قرار نطق کرد:« تکمیل اجرای فرآیند رتبه‌بندی معلمان با تمرکز بر رسیدگی به اعتراضات، تدوین پیش‌نویس اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی قانون، پیگیری و حل مسائل مربوط به رتبه‌بندی نیروها، فعال‌سازی ستاد هماهنگی و پشتیبانی اجرای سندتحول بنیادین، تامین و تخصیص یارانه آموزشی برای دانش‌آموزان مناطق کمتر توسعه‌یافته، پیگیری و تخصیص فوق‌العاده ویژه کارکنان و معلمان، به‌ کارگیری نخبگان و تقویت تربیت.

در واقع او هشت وعده داد، در حالی که مخالفانش یا معتقد بودند او از پس ایجاد تحول برنمی آید یا می‌گفتند او درک درستی از وزارت آموزش و پرورش ندارد یا دستش از برنامه برای بیمه تکمیلی معلمان، نوسازی مدارس و صندوق ذخیره فرهنگیان خالی است.

انتظاراتی که رهبری داشتند

از 12 اردیبهشت که روز معلم بود، هنوز یک ماه نگذشته که وزارتخانه سرانجام صاحب وزیر شد. در آن روز رهبر معظم انقلاب در حالی که معلمان را معماران آینده کشور و سربازان گمنام نظام اسلامی معرفی می‌کردند، چالش‌ها و کاستی‌های موجود درآموزش و پرورش را طوری برشمردند که می‌شد آنها را وظایف وزیرآینده از نگاه ایشان تعبیر کرد.

ایشان گفتند این که یکی می‌آید و کاری را شروع می‌کند و بعد می‌رود و کارهایش نیمه‌کاره می‌ماند، یک اشکال است طوری که از سال 92 به بعد پنج وزیر و چهار سرپرست در وزارت آموزش و پرورش مستقر شده‌اند که چیز «عجیب و غریبی» است. ایشان همچنین اضافه کردند که مسئولان این وزارتخانه باید به این فکر کنند که کشور واقعا به چه اشخاصی نیاز دارد و همان‌طور که نیروی مغزافزار تربیت می‌شود، بازوهای کارافزار هم باید پرورش داده شوند.

رهبرانقلاب همچنین خواستار به روزرسانی دائم سند تحول آموزش و پرورش شدند و این را که این سند، نقشه‌راه ندارد، یک اشکال دانستند. اما کمبود معلم، نکته‌ای نبود که از نگاه ایشان به عنوان یک چالش جدی دور بماند، به همین علت بر لزوم سرمایه‌گذاری در این بخش تاکید کردند. تغییر شیوه در نگارش کتاب‌های درسی، تقویت مدارس دولتی، نظارت جدی بر مدارس غیردولتی و انجام کارهای پرورشی جذاب نیز جزو مطالبات رهبری از بزرگ‌ترین وزارتخانه کشور بود.

برنامه‌های وزیر آموزش و پرورش و نکاتی را که وی در اولویت عملکردش قرار داده اما هم این مطالبات و منویات را پوشش نمی‌دهد؛ شاید به این علت که دو سال باقیمانده از عمر دولت سیزدهم که تازه اگر به طور کامل به وزیر جدید وفا کند، زمان کافی برای حل و فصل این کوه بزرگ از مشکلات نیست.

کارشناسان تحلیل می‌کنند

برای شمردن چالش‌های نظام آموزش و پرورش کشورمان، انگشتان چند دست هم قطعا کم می‌آید از بس که این مشکلات در طول سالیان بر هم انباشته شده و گرهی از گره‌ها باز نشده‌است. ما با رضا نهضت، کارشناس مسائل آموزش و پرورش که در این باره صحبت کردیم، او اولین مشکل را کسری بودجه آموزش و پرورش دانست، به طوری که در غائله حقوق اسفند 1401 معلمان، وزارتخانه برای پرداخت حقوق‌ها به گفته وی، بخشی از بودجه سال آینده‌اش را پیش‌خور کرده‌است.

این کارشناس در ادامه به صورت تیتروار از انتظاراتی که از وزیر جدید می‌رود، صحبت کرد که مواردی مثل «رفع اساسی و ریشه‌ای کسری بودجه در آموزش و پرورش، تامین امنیت امتحانات نهایی و جلوگیری از شکل‌گیری اعتراضات پس از اعلام نتایج کنکور، پایان دادن به دعوای شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس بر سر تاثیر سوابق تحصیلی در قبولی دانشگاه، یافتن راه‌حلی موثر برای جبران کسری معلم و بازگرداندن انگیزه به معلمانی که می‌کوشند هرچه سریع‌تر بازنشسته شوند و حل و فصل اختلالات با سازمان برنامه و بودجه یک بار برای همیشه تا ماجرای کسری بودجه در آموزش و پرورش التیام پیدا کند.

در تکمیل گفته‌های این کارشناس، محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس مسائل آموزش و پرورش نیز مهم‌ترین چالش وزارتخانه را در این می‌بیند که «در ساختار سیاسی کشور به طور کلی و در دولت، آموزش و پرورش جزو برنامه‌های اصلی و اولیه نیست بنابر این هر وزیری هم که سرکار بیاید، توفیق چندانی حاصل نخواهدکرد؛ چون ابزارهای لازم را در اختیار ندارد.» این کارشناس با تاکید بر این موضوع که دو سال وزارت، فرصت کافی برای انجام اصلاحات مبنایی نیست، با این حال اظهار امیدواری کرد در بعد صنفی، به معیشت معلمان توجه ویژه داشته‌باشد به طوری که شکاف میان دریافتی معلمان و میانگین دریافت کشوری را به حداقل برساند.

چالش‌های جدی آموزش و پرورش از نگاه وزیر

- ناکارآمدی نظام حکمرانی آموزش و پرورش و نبود عزم ملی برای تحول آن
- کم‌توجهی به ارتقای کمی و کیفی سرمایه انسانی در آموزش و پرورش
- ضعف در بهره‌وری از زیرساخت‌ها و ناترازی در منابع و مصارف
- ضعف در کیفیت و ناکارآمدی برنامه‌های آموزشی و کاهش فرصت‌های برابر

چالش‌های جدی وزیر از نگاه کارشناسان

- رفع اساسی و ریشه‌ای کسری بودجه در آموزش و پرورش
- تامین امنیت امتحانات نهایی و جلوگیری از شکل‌گیری اعتراضات پس از کنکور
- پایان دادن به دعوای شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس بر سر تاثیر سوابق تحصیلی
- یافتن راه حلی موثر برای جبران کسری معلم و بازگرداندن انگیزه به معلمان
- حل و فصل کردن اختلالات با سازمان برنامه و بودجه یک بار برای همیشه
- در اولویت قرار نداشتن مسائل آموزش و پرورش در دولت‌های مختلف
ـ وضعیت نابسامان معیشت معلمان و فاصله دریافتی آنها با میانگین کشوری