آزمون و خطا در امتحانات نهایی

حالا بعد از نتایج و عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در امتحانات نهایی باید سکان این امتحان‌ها را به دست سازمان جدیدالتاسیس، یعنی سازمان ملی سنجش بسپاریم. سازمانی که گویا قرار است با هدف نظارت و اجرای امتحانات نهایی سال ۱۴۰۳ و در همین ابتدای راه به آموزش‌وپرورش کمک کند. موضوعی که قطعا با چالش‌های گوناگونی همراه خواهد بود. 
با وجود این‌که امتحانات نهایی درحال‌حاضر نقش بسیار مهمی در سوابق تحصیلی دانش‌آموزان در کنکور دارد، اما علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت کشور در مصاحبه‌های گوناگون، بارها نسبت به امتحانات نهایی نقدهای زیادی داشته، چراکه معتقد است امنیت این امتحانات پایین است. اما او در گفت‌وگوی خود با جام‌جم بر این باور است که اگر سازمان ملی سنجش،امتحانات نهایی راهمانند شیوه آموزش‌وپرورش برگزار کند، هیچ تفاوتی با قبل ندارد؛ اما این‌که این اقدام چه مزایا و معایبی دارد یا در پشت پرده جلسات آموزش‌وپرورش با سازمان ملی سنجش چه می‌گذرد، ما را برای تهیه این گزارش مصمم‌تر کرد.
 
امتحان جدید برای سازمان ملی سنجش!
شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی چندی پیش تشکیل سازمان ملی سنجش را تصویب کرد که براساس‌آن، سازمان سنجش از وزارت علوم جدا و به سازمانی مستقل زیر نظر رئیس‌جمهور تبدیل شد. وظیفه این سازمان جدید در دو حوزه ارزشیابی ورود داوطلبان و ارزشیابی و کارآیی نظام آموزشی تعریف و مقرر شده تمامی آزمون‌های سراسری، از آزمون‌های نهایی آموزش‌وپرورش تا ورودی دانشگاه‌ها، استخدامی و صلاحیت حرفه‌ای به این سازمان‌ جدیدالتاسیس واگذار شود. برای این‌که پاسخ سؤالات خود را دریافت کنیم سراغ علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت کشور رفتیم. وی در پاسخ به این سؤال که آیا امنیت امتحانات نهایی با عوض‌شدن برگزارکنندگان آزمون تغییری می‌کند یا نه، می‌گوید: «اگر می‌گوییم امتحان نهایی دارای امنیت پایینی است، بحث بر سر برگزارکننده این امتحانات نیست، بلکه تعداد این امتحان‌ها به نسبت تعداد کنکور بیشتر است. سازمان ملی سنجش هم در آغاز به کار خود هیچ تجربه‌ای از این موضوع ندارد و باید روی کار آمده و ببینیم که نظارت این سازمان به کدام نهاد واگذار شده و این نهاد دارای چه هیات‌امنایی است. باید دید که این سازمان به چه سمت و سویی خواهد رفت. آیا مجلس حق طرح سؤال و تحقیق و تفحص دارد یا نه و ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی به آن تا چه حدی است.» وی ضمن بیان این موضوع که سازمان سنجش در برگزاری آزمون‌ها تاکنون موفق عمل کرده، ادامه می‌دهد: «اگر این سازمان، امتحانات نهایی را همانند شیوه آموزش‌وپرورش برگزار کند، هیچ تفاوتی با قبل ایجاد نمی‌شود. ما به این سازمان اعتماد داشتیم و داریم.» البته او چندی پیش انتقادهایی را نسبت به امتحانات نهایی داشت و این امتحان‌ها را از اولویت‌های اصلی آموزش‌وپرورش نمی‌داند.
 
فلسفه و رویکرد متفاوت سازمان ملی سنجش
امتحانات نهایی با توجه به این‌که به‌صورت کشوری برگزار می‌شود، سطح سؤالات آن تقریبا متوسط است اما این‌که پس از اجرایی‌شدن این‌اقدام طراحی‌سؤال‌هابه چه شکل می‌شود،محسن زارعی،رئیس‌مرکز ارزشیابی وتضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش در این خصوص توضیح می‌دهد: «طراحی سؤالات آزمون نهایی بایستی مبتنی بر اهداف برنامه درسی و محتوای کتاب‌های درسی باشد. به این منظور از سوی سازمان پژوهش جداولی تعریف می‌شود و طراحان سؤالات ناظر به همین دستورالعمل‌ها باید کار را پیش ببرند.» برای بررسی بیشتر این اقدام جدید آموزش‌وپرورش با محمد داوری، کارشناس آموزش‌وپرورش نیز به گفت‌وگو پرداختیم. او نظر متفاوتی با امرایی داشت و ضمن عجیب‌دانستن این اقدام، به جام‌جم می‌گوید: «سازمان سنجش، سازمان مستقلی است و ورود آن به مسائل مربوط به آموزش‌وپرورش باید با ضوابط و مقررات خاصی باشد. رویکرد آزمون‌های آموزش‌وپرورش در راستای فرآیند آموزشی است که هدف آن ارزیابی عملکرد دانش‌آموزان برای ادامه برنامه‌ریزی تحصیلی و آموزشی است. در اصل فلسفه این آزمون‌ها با آزمون‌های سازمان سنجش که موضوع گزینش و انتخاب و برقراری یک رقابت عادلانه برای رسیدن به یک کرسی همچون دانشگاه یا بحث استخدامی است، تفاوت بسیاری دارد.» وی بر این باور است که سازمان سنجش با چنین رویکرد و فلسفه‌ای، نمی‌تواند برگزارکننده آزمون‌های نهایی در آموزش‌وپرورش باشد و باید مرکز سنجش آموزش‌وپرورش، کیفیت و امنیت آزمون‌هایش را افزایش داده و به سمت آزمون‌های استاندارد با فلسفه نظام آموزشی برسد.حال باید منتظر باشیم تا ببینیم که سرانجام، سازمان ملی سنجش با چه استدلالی قراراست برگزاری امتحانات نهایی دانش‌آموزان را برعهده بگیرد؟ آیا امنیت امتحانات و مافیاهای لورفتن سؤالات با این اقدام حل می‌شود یا نه؟