دوئل سرنوشت‌ساز در آنکارا

در میان نظرسنجی‌ها و آنچه به‌وسیله مراکز معتبر نظرسنجی منتشر شده، پیشتازی قلیچدار اوغلو از اردوغان با فاصله اندکی است، اما این به آن معنا نیست که وی از هم‌اکنون پیروز انتخابات است. اوایل هفته آینده (۲۴ اردیبهشت) انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه برگزار می‌شود. احزاب سیاسی در این کشور در ائتلاف‌های مختلفی گرد هم آمده‌اند و وضعیت انتخاباتی را معلوم کرده‌اند؛ موضوع مهم این‌که انتخابات ریاست‌جمهوری روند سیاست داخلی و خارجی این کشور را تعیین می‌کند.

در انتخابات ریاست‌جمهوری چهار نامزد شرکت کرده‌اند که رقابت میان رجب طیب اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو است. دو نفر دیگر محرم اینجه و سینان اوغان هستند اما رقابت میان اردوغان از حزب عدالت و توسعه و قلیچدار اوغلو از ائتلاف مشترک ملت (جمهوری خلق، سعادت، خوب، آینده، دوا و دموکرات) و حزب دموکراتیک خلق‌هاست. در میان نظرسنجی‌ها و آنچه به‌وسیله مراکز معتبر نظرسنجی منتشر شده، پیشتازی کمال قلیچدار اوغلو از اردوغان با فاصله اندکی است اما این به آن معنا نیست که وی از هم‌اکنون پیروز انتخابات است، زیرا اردوغان در قامت مسئول اجرایی ترکیه و در چند وقت اخیر اقدامات زیادی انجام داده که مهم‌ترین آن افزایش حقوق کارمندان و خدمت‌رسانی به زلزله‌زده‌های جنوب این کشور بوده است.

شناسایی طرفداران کاندیداها

این دور از انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه را شاید بتوان مهم‌ترین و نزدیک‌ترین رقابت انتخاباتی در ادوار این کشور دانست که رقبای انتخاباتی به‌ویژه اردوغان و قلیچدار اوغلو در آن رقابت می‌کنند.نسل اولی‌ها در ترکیه طرفدار اردوغان هستند. رأی‌اولی‌ها در این کشور که شاید به نوعی قشر خاکستری نیز محسوب شوند، طرفدار تغییر وضع موجود هستند؛ نه به آن معنا که مخالف اردوغان باشند، اما به دنبال تغییر وضع موجود هستند.مخالفان اردوغان با برجسته کردن مشکلات داخلی و خارجی ناشی از حضور طولانی‌مدتش به‌دنبال جذب آرای خاکستری هستند که در این میان همچنان تمرکز روی جوانان است. موضوع اقتصادی و تورم بالا به گزاره اصلی مخالفان تبدیل شده است اما رئیس‌جمهور ترکیه با برخی اقدامات همچون بهره‌برداری از خودروی ملی برقی، افزایش حداقل حقوق کارگران و بهره‌برداری نمایشی از مرحله نخست نیروگاه هسته‌ای این کشور سعی دارد روند کلی ترکیه را رو به جلو قلمداد کند.

نقش مبهم بازیگران خارجی

نقش بازیگران خارجی در انتخابات ترکیه چندان روشن و آشکار نیست اما طبق اظهارات اردوغان خطاب به سفیر آمریکا در این کشور، می‌توان گفت آمریکایی‌ها چندان موافق پیروزی مجدد اردوغان نیستند و به تبع آن، اروپایی‌ها همین رویکرد را به‌دلیل برخی تقابل‌های اردوغان به‌ویژه در زمینه مهاجران دارند. اردوغان خطاب به سفیر آمریکا گفته بود: باید به آمریکا در این انتخابات درس بدهیم. سفیر جو بایدن (رئیس‌جمهور آمریکا) با کمال دیدار می‌کند. شرم بر شما که سفیر هستید، طرف صحبت شما اینجا رئیس‌جمهور است. چطور بعد از این درخواست ملاقات با رئیس‌جمهور می‌کنید؟ درهای ما به روی وی بسته است و دیگر نمی‌تواند وارد شود. چرا؟ باید جایگاه خود را بداند.

سناریوهای احتمالی

پیروزی هرکدام از کاندیداها تاثیرات زیادی بر موضوعات داخلی و خارجی ترکیه به‌ویژه در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد داشت، بنابراین باید سناریوهای هر گزاره را بر مبنای پیروزی نامزدها ترسیم کرد.

پیروزی اردوغان

چنانچه اردوغان در انتخابات پیروز شود در ابعاد داخلی تمرکز خاصی نخواهد کرد و باتوجه به رویکردهای وی می‌توان گفت اردوغان بیشتر بر موضوعات سیاست خارجی تکیه خواهد کرد. در بُعد سیاست خارجی نیز وی همچنان به ایده تشکیل «ترکیه بزرگ» ادامه خواهد داد و در روابط بین‌المللی همان رویکرد مستقل‌گرایی از وابستگی به غرب را ادامه خواهد داد. به‌عنوان نمونه دخالت در تنش‌های بین‌المللی که نمونه آن موارد کثیری از سوریه و لیبی تا جنگ اوکراین است. در ابعاد داخلی نیز اردوغان همچنان توجه خود را به موضوع اقتصادی معطوف خواهد کرد که همین می‌تواند اصل مهمی در شکست احتمالی‌اش در انتخابات باشد، زیرا تورم در این کشور در مقاطعی به ۸۷ درصد رسید که اکنون وی توانسته این رقم را تا حدود زیادی کاهش دهد.

پیروزی کمال قلیچدار اوغلو

از آنجا که اوغلو با ائتلاف میز شش نفره انتخاب شده دولتش در آینده ائتلافی است، احتمال شکنندگی آن بیشتر از دولت اردوغان خواهد بود و ممکن است در جهتگیری‌های سیاست‌های داخلی و خارجی وی تأثیرگذار باشد. بنابر برخی اظهارات اوغلو، تمرکزش بیشتر بر ابعاد داخلی قرار خواهد گرفت و باتوجه به گرایش اوغلو به موضوعات اقتصادی و مالی، آن را به‌عنوان پاشنه آشیل در انتخابات برگزیده است. در حوزه سیاست خارجی، اوغلو بر مبنای جهتگیری‌های خود که بر تنش‌زدایی تأکید می‌کند، به دنبال رویکرد تعامل با همسایگان است و در نخستین اظهاراتش بیان کرد، در مدت دو سال روابط خود را با سوریه به حالت عادی برخواهد گرداند؛ هرچند بسیاری این مواضع اوغلو را بیشتر شعار انتخاباتی تلقی کرده‌اند.

یک هفته حساس

انتخابات آتی ترکیه پرتنش و بااهمیت است که نقش مهمی در جهتگیری‌های سیاسی و خارجی این کشور دارد. اردوغان به‌دلیل حضور طولانی‌مدت در رأس سیاسی این کشور همچنان قدرت بیشتری نسبت به سایر افراد دارد و همین می‌تواند عاملی در جهت پیروزی وی در انتخابات باشد. در چند روز باقیمانده تا انتخابات فردی می‌تواند رأی لازم را کسب کند که خطای کمتری نسبت به بقیه داشته باشد و در این راستا اردوغان سعی می‌کند با نپرداختن به برخی موضوعات به‌ویژه در حوزه منطقه‌ای از حساسیت‌های آن در راستای کاهش آرای خود جلوگیری کند.