تنهایی فرزندان‌ایران در فضای‌مجازی

عموما در‌خصوص تاثیر پیام‌های فضای مجازی بر کودکان، دو رویکرد تحلیلی کودک‌محور و رسانه‌محور مورد تاکید است؛ رویکرد رسانه‌محور از جبرگرایی فناورانه متاثر می‌شود و در آن کودکان تماشاگران منفعلی محسوب می‌شوند که:

الف) بینندگان آسیب‌پذیری هستند که مثلا آن‌قدر جلوی صفحه تلویزیون نشسته‌اند که کرخت و بی‌حال شده‌اند.
ب) محتوای رسانه را به‌مثابه جایگزین سطحی فعالیت‌های شناختی، تخیلی، اجتماعی و فیزیکی مصرف می‌کنند.

در کنار این رویکرد، رویکرد کودک‌محور بر کاربرد‌های متنوع محتوای رسانه و معنایی که کودکان در زمینه‌ها یا شرایط مختلف به آن نسبت می‌دهند، متمرکز است. در این رویکرد، کودکان، مخاطبان فعالی درنظر گرفته می‌شوند که:

الف) رسانه را برای منافع خود به‌کار می‌گیرند.
ب) محتوای رسانه را با فعالیت‌های روزمره در‌می‌آمیزند.
ج) از ظرفیت‌های تفسیری خویش برای شناخت موضوعات اجتماعی و فرهنگی استفاده می‌کنند.

عموما کشور‌ها سعی می‌کنند این دو مقوله را در کنار هم ببینند، یعنی در گام اول تماشاگران کودک را مخاطبان منفعل می‌بینند که نیاز است از آن‌ها در برابر فضای مجازی صیانت شود و در کنار آن در مسیر ارتقای سواد رسانه‌ای و تبدیل آن‌ها به تماشاگران فعال اقدام کنند.

جهان نگران کودکان

دنیای رنگارنگ، فضای جذاب و پرکشش، محتوای بی‌نهایت برای هر فرد با هر سلیقه و از همه مهم‌تر رهایی از دنیای حقیقی با تمام چالش‌ها و امر و نهی‌ها، ارتباط تنگاتنگ میان کودکان و نوجوانان با فضای مجازی را بیش از پیش کرده است؛ به‌نحوی که دغدغه انحراف، جامعه بشری را نگران آینده جهانی کرده که قرار است توسط آن نسل اداره شود. جهان امروز نگران وابستگی و اعتیاد کودکان و نوجوانان به فضای مجازی، همان دنیایی است که در آن بدون هیچ قاعده و قانونی محتوا می‌سازند و بدون کوچک‌ترین اهمیتی به آسیب‌های روحی و روانی آن عرضه می‌کنند. همین دغدغه کشور‌ها را بر آن داشت تا به فکر ارائه راهکار‌هایی برای قانونمندسازی و هنجارمند کردن این فضا در ارتباط با کودکان و نوجوانان‌باشند.

آلمان را می‌توان از اولین کشور‌های اروپایی در حمایت از حقوق کودکان در فضای مجازی دانست. این کشور طبق آیین‌نامه‌ای اپراتور‌های موبایل را موظف کرد دسترسی به مطالب غیرقانونی را محدود کنند. همچنین قرار شد روش‌های استفاده امن‌تر از اینترنت در برنامه آموزشی مدارس قرار گیرد.

انگلیس در راستای حفاظت از حقوق کودکان در فضای مجازی، فیلترینگ گسترده‌ای را از سال ۲۰۰۴ آغاز کرد و قوانین سختگیرانه‌ای را برای کنترل نحوه استفاده کودکان و نوجوانان از اپلیکیشن‌ها، اسباب‌بازی‌های قابل اتصال به اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین، سایت‌های آموزشی، سایت‌های استریم بازی و‌... را تصویب کرد.

ایرلند شرکت‌های فناوری ارائه‌دهنده خدمات آنلاین را موظف کرد رضایت والدین را برای خدمت‌رسانی به کودکان جلب کند و روش‌هایی فنی و دقیق را برای کسب اطمینان از درج سن واقعی کودکان در سایت‌های خود ابداع کنند.

بلژیک و برخی کشور‌های دیگر اتحادیه اروپا از عرضه اپلیکیشن‌هایی که دسترسی به گوشی‌ها و تبلت‌های کودکان و کنترل آن‌ها توسط والدین را ممکن می‌کند، حمایت کردند و در سال‌های اخیر شرکت‌هایی مانند اپل که چنین اپلیکیشن‌هایی را از فروشگاه‌های آنلاین خود حذف کرده بودند، توبیخ شدند.
چین نیز از سال ۲۰۲۱ اقدامات سختگیرانه‌ای علیه شرکت‌های فناوری بزرگ آغاز و در همین خصوص سیلی از قوانین مختلف در این زمینه ارائه کرد. اداره فضای سایبری چین (CAC) پیش‌نویس قوانینی برای شرکت‌های حوزه پخش محتوا ارائه کرده تا با ایجاد قابلیتی جدید از اعتیاد افراد زیر سن قانونی به بازی‌های رایانه‌ای و اینترنت جلوگیری‌کند.

طبق پیش‌نویس قوانین مذکور، شرکت‌های فعال در حوزه‌های قمار آنلاین، پخش زنده محتوا، تولید محتوای صوتی و ویدئویی در چین باید یک قابلیت «حالت جوان» برای حفاظت از افراد زیر سن قانونی در پلتفرم‌های‌شان ایجاد کنند. به گفته سازمان فضای سایبری چین، پلتفرم‌های بزرگ باید به طور مرتب میزان حفاظت سایبری از افراد زیر سن قانونی را ارزیابی کنند تا محیطی سالم برای آن‌ها فراهم شود. همچنین این شرکت‌ها باید مدت زمانی را که این گروه روزانه در پلتفرم‌های‌شان وقت می‌گذرانند، محدود کنند.
فرانسه قانون محافظت از کودکان در فضای آنلاین را در ۲مارس۲۰۲۲ تصویب کرد. براساس این قانون، تولیدکنندگان تلفن‌همراه و رایانه، وادار شدند گزینه‌ای برای محدود کردن دسترسی کودکان به اینترنت را برای والدین فراهم کنند.

آمریکا در راستای اعمال حاکمیت بر فضای مجازی و حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان، قانون کوپا را تصویب کرد. این قانون بر محدود کردن دسترسی افراد زیر سن قانونی به موارد آسیب‌رسان که به وسیله وب جهانی توزیع می‌شود، متمرکز است و محتوای مستهجن و محتوای تجاری را مورد بررسی و محدودیت قرار می‌دهد. به عبارت دیگر اگر محتوای مستهجنی روی اینترنت منتشر شود تنها پس از تأیید سن یا ورود کد برای مخاطب بزرگسال نمایش داده می‌شود. از سوی دیگر هر سایت تجاری که توسط افراد زیر سن قانونی قابل دسترس و با محتوای مضر باشد، غیرقانونی اعلام می‌شود. یکی دیگر از قوانینی که در راستای حمایت از کودکان و نوجوانان وضع شده است، قانون محافظت از کودکان در اینترنت (CIPA) است. این قانون که برای مدارس و کتابخانه‌ها در ایالات متحده الزامی شده، از آن‌ها می‌خواهد برای محافظت از کودکان برابر محتوای آنلاین مضر، از فیلترینگ استفاده کنند تا بتوانند از شرایط تامین مالی فدرال بهره‌مند شوند. این‌ها تنها گوشه‌ای کوچک از تلاش کشور‌ها برای صیانت از کودکان در ارتباط با فضای مجازی است. امری پذیرفته در وسعت جهانی که اتفاقا از سوی خانواده‌ها نیز مورد درخواست و حمایت قرار گرفته است.

ایران در مسیر مراقبت

در ایران نیز از سال گذشته سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی با هدف ساماندهی فضای مجازی کودک و ایجاد یک زیست‌بوم محافظت‌شده، به تصویب شورای‌عالی فضای مجازی‌رسید. بر طبق ماده ۳ این سند، سیاست‌های کلان بر توسعه محیط‌های صیانت‌شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان با محتوای متنوع و جذاب و قابلیت پاسخگویی به نیاز‌های ضروری ارتباطی و محتوایی آنها، آگاه‌سازی، هوشیارسازی و توانمندسازی اولیا و مربیان و ایفای نقش محوری خانواده در هدایت، حمایت و مراقبت کودکان، رده‌بندی کلیه محتوا و خدمات متناسب با سن، جنسیت و ویژگی‌های جسمی و فرهنگی و تأمین اطمینان و اعتماد، تشویق ساماندهی و مشارکت محوری بخش غیردولتی فعال در ارائه محتوا و خدمات سالم مفید و ایمن ویژه این قشر، تشدید مقابله قضایی و انتظامی کارآمد با بزهکاران، مجرمان و تهدیدکنندگان امنیت خردسالان، کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و همچنین ارتقای سواد فضای مجازی و مهارت‌افزایی به این قشر برای استفاده کارآمد و هدفمند از فضای مجازی، مراقبت روانی و اجتماعی از آن‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از فضای مجازی، ساماندهی و مشارکت محوری بخش غیردولتی، استفاده از ظرفیت نوجوانان در تولید و توزیع خدمات و محتوای سالم با ایجاد مشوق‌های لازم و جلوگیری از انحصار، توسعه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه فضای مجازی سالم و مفید و ایجاد سازوکار فنی و قانونی سلامت محتوا برای پیشگیری از مخاطرات تاکید شده است.

راه‌اندازی سرویس اینترنت کودک و نوجوان

این سند در فضای مجازی در کنار راه‌اندازی سرویس ۴۵۶ در ۱۶شهریور ۱۴۰۱ را باید از دستاورد‌های مهم سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی عنوان کرد. در این سرویس که محیط امن را متناسب با سن و محتوا در اختیار کاربر قرار می‌دهد پدر و مادر می‌توانند انتخاب کنند چه سرویس، چه سایت یا چه اپلیکیشنی برای کودکان فعال شود. به عبارتی برای هر کدام از اعضای خانواده می‌توانند سطح دسترسی ویژه مربوط به وی را تعریف کنند. همچنین در گام بعدی، دسترسی ایمن به خدمات پایه و مهم مثل موتور‌های جست‌وجو و دانش‌نامه‌هاست تا از طریق آن کودک در معرض محتوای نامناسب قرار نگیرند. در این سرویس، سه امکان برای خانواده به‌منظور حفاظت از کودکان در فضای مجازی فراهم می‌شود. روش اول استفاده از سایت ۴۵۶.ir است. این سایت امکانات خوبی همچون فراهم کردن دسترسی ایمن به خدمات پایه و مهم مثل موتور‌های جست‌وجو و دانش‌نامه‌ها را برای محافظت از کودکان و نوجوانان دارد. روش دوم شماره‌گیری #۴۵۶* در اپراتور‌های همراه است. با فعال‌سازی این کد فقط سایت‌های برگزیده و مناسب کودکان و نوجوانان قابل بازدید هستند (البته فعلا رنگ سبز، برای کودکان زیر پنج سال، در اپراتور‌ها فعال شده‌است). روش سوم دانلود اپلیکیشن اندرویدی مدیریت فرزندان ۴۵۶ است که با نصب آن، والدین می‌توانند حضور فرزندان خود را در فضای اینترنت مدیریت کنند و با تنظیمات دلخواه، وب‌سایت‌های مناسب آن‌ها را انتخاب و از دسترسی فرزندان خود به محتوای نامناسب جلوگیری کنند. همچنین والدین می‌‍‌توانند میزان مصرف اینترنت را تعیین و میزان محدودیت اینترنت را در سه سطح سبز، سفید، زرد و نارنجی مدیریت کنند. با انتخاب رنگ سبز که بیشترین محدودیت را ایجاد می‌کند، فرزندان به یک فهرست مشخص از وب‌سایت‌ها دسترسی خواهند داشت. با انتخاب رنگ سفید، علاوه بر وب‌سایت‌های قابل دسترسی در رنگ سبز، فهرست دیگری از وب‌سایت‌ها نیز اضافه می‌شود و به همین ترتیب تا رنگ نارنجی، که حاوی بیشترین تعداد وب‌سایت‌های قابل دسترسی شامل تمام وب‌سایت‌ها با دامنه ir. توسط فرزندان است.

توپ در زمین خانواده‌هاست

سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی در کنار راه‌اندازی سرویس ۴۵۶، تاکید زیادی بر نظارت، حمایت و آموزش دارد. براساس بند‌های (ج)، (د) و (ه) ماده ۴ این سند، توسعه خدمات مشاوره و مددکاری به خانواده‌ها، راه‌اندازی خط تماس اضطراری ویژه جرایم علیه خردسالان، کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، حمایت و نظارت غیرانحصاری تمامی ارائه‌کنندگان محتوا، آموزش مواد رسانه‌ای، ترویج و تقویت فرهنگ مسئولیت‌پذیری نوجوانان و اولیای آن‌ها در فضای مجازی از اولویت‌هاست؛ موضوعی که به نظر می‌رسد در یک‌سال اخیر چندان که باید، به آن توجه نشده‌است. نمونه آن نظارت نداشتن بر دو کانال ارتباطی مهم کودکان یعنی انیمیشن‌ها و بازی‌های دیجیتال است.

انیمیشن‌ها را دریابیم

انیمیشن، اصلی‌ترین منبع سرگرمی و تفریح کودکان و نوجوانان و در عین حال مهم‌ترین رسانه انتقال پیام به این گروه اجتماعی محسوب می‌شود. شخصیت‌های ساده و دوست‌داشتنی دنیای کارتون برای مخاطبان کودک و نوجوانان به آسانی به عنوان الگو پذیرفته می‌شوند و کودکان سعی می‌کنند از رفتار‌ها و برخورد‌های آنان تقلید کنند. به عقیده مایا گوتز، پژوهشگر تلویزیون خیال به سبب ارتباطی که با خلاقیت دارد، سرمایه‌ای در کودک است که نیاز به پرورش و رشد دارد. چنین فعالیت‌های ذهنی خیالپردازانه‌ای به ویژه از آن جهت برای کودکان حائز اهمیت است که برای آن‌ها امکانی را برای شبیه‌سازی و روبه‌رو شدن با آنچه در واقعیت رخ می‌دهد، به وجود می‌آورند. در نتیجه با کمک خیال، کودکان قادر خواهندبود برداشت‌های فردی خود از جهان و دورنمای آینده‌شان را گسترش دهند. وجود همین قابلیت‌های مهم، سبب شده تا امروزه بحث نفوذ ارزش‌ها از طریق انیمیشن‌ها به عنوان یکی از دغدغه‌های مهم دولت‌ها و خانواده‌ها شناخته شود. موضوعی که به نظر می‌رسد آن گونه که باید در کشور مورد توجه قرار نمی‌گیرند و برخی پلتفرم‌ها بدون نظارت اقدام به انتشار کارتون‌هایی می‌کنند که حتی برخی آن‌ها در کشور‌های دیگر ممنوع است. انیمیشن Light year نمونه‌ای از این آثار است؛ انیمیشنی که به دلیل اشاعه همجنس‌بازی در یکی از قسمت‌های خود در کشور‌هایی مثل عربستان، کویت، امارات، مالزی و... ممنوع اعلام شده است. حتی موسسه «یک میلیون مادر» کمپینی را برای تحریم این انیمیشن به راه انداخته و هزاران مادر آمریکایی به این کمپین پیوسته و خواستار جلوگیری از پخش این انیمیشن و تحریم آن شده‌اند. این درحالی‌است که در کشور ما به‌راحتی این کارتون در دسترس است. «پپا پیگ» نیز از دیگر کارتون‌های محبوب ویژه کودکان است که همجنس‌بازی را ترویج می‌دهد. پنی در یکی از قسمت‌های این کارتون در مورد خانواده‌اش این‌گونه توضیح می‌دهد: «من با مادرم و آن یکی مادرم زندگی می‌کنیم. یک مامان دکتر است و مامان دیگر اسپاگتی درست می‌کند.» گونه‌های دیگری از کارتون‌های جذاب کودکان امروز کشور، مثل حمله به تایتان، شهر شریر، مهمانی جنازه‌ها، انگل، سرزمین عجایب مرد مرده، سایکو پاس و... به دلیل محتوای خشن و آزاردهنده، رفتار و گفتار توهین‌آمیز، نشان‌دادن رفتار ضداجتماعی، تلاش برای راه‌های آسان جهت دستیابی به منافع اجتماعی از طریق جادو، قدرت ماورای‌طبیعی، بزهکاری و ... گرچه در برخی کشور‌ها ممنوع هستند، اما در ایران به‌راحتی با دوبله فارسی در دسترسند.

گیم‌های خشونت‌ساز

طبق آخرین آمار پیمایش بنیاد بازی‌های رایانه‌ای، حدود ۳۳میلیون بازیکن بازی‌های رایانه‌ای با متوسط سن ۲۲سال فعال هستند که این افراد روزانه بیش از یک‌ساعت‌ونیم، وقت خود را صرف بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد بازی‌های رایانه‌ای یکی از پرمخاطب‌ترین رسانه‌های حال‌حاضر در کشور هستند. آمار نفوذی که شاید هنوز برای عموم قابل تامل نباشد، اما مطمئنا برای برنامه‌ریزان و کارگردانان جنگ رسانه‌ای امروز مهم و مورد اعتناست، چراکه بازی‌های رایانه‌ای فقط برای سرگرمی نیستند و رسالت انتقال غیرمستقیم یک پیام یا ایده را نیز برعهده دارند؛ لذا بازی‌های رایانه‌ای را نیز به‌مثابه کارتون‌ها، صرفا نباید پدیده‌ای برای سرگرمی کودکان و نوجوانان دانست. ترویج خشونت در هر سطح و شیوه‌ای، یکی از پیام‌های اصلی بازی‌های رایانه‌ای است. بازی GTA یکی از مخاطب‌پسندترین بازی‌های رایانه‌ای است که در تمام جهان نفوذ می‌کند. جالب آن‌که در اکثر نسخه‌های این بازی، بازیکنان در قالب آواتاری که خلافکار و جزو طبقه پایین‌دست جامعه است حلول می‌کنند که باید ماموریت‌های مختلفی مانند سرقت اتومبیل، دزدی از خانه‌ها، کشتار دیگر اوباشان و تصرف محله آنها، درگیری با پلیس و تجاوز جنسی به زنان در حال عبور از خیابان را انجام دهند تا به ثروت و قدرت ایده‌آل برسند. پوکمون گو، بتلفیلد، آرما، موتارل کمبت، مرده برخاسته، پیشخوان، تیه خاموش و ... از دیگر بازی‌هایی است که به علت برخورداری از خشونت بسیار بالا (قطع اعضای بدن و مبارزات خونین) در خیلی از کشور‌ها ازجمله ایران ممنوع است. با وجود این به‌دلیل دسترسی آسان در برخی پلتفرم‌ها هنوز استفاده می‌شود.

خانواده‌ها چه باید بکنند؟

راه‌اندازی سرویس ۴۵۶ بی‌شک یک گام به جلو در مسیر صیانت از کودکان‌ونوجوانان است، اما باید بپذیریم که در عصر حاضر دلیل تنوع در رسانه‌های الکترونیک، رشد مداوم پلتفرم‌ها، مشکلات استفاده گروهی از این وسایل به‌خصوص تلفن‌همراه و رایانه به‌دلیل پایین‌بودن وسع مالی بسیاری از خانواده‌ها و از همه مهم‌تر استفاده افسارگسیخته از فیلترشکن‌ها در کشور، حرکت کودکان‌ونوجوانان را در جاده دورزدن محدودیت‌ها آسان کرده است و همین مسأله وظیفه خانواده‌ها را حتی فراتر از وظایف دولت و بیش از پیش افزایش‌می‌دهد. متاسفانه ناتوانایی در کنترل کودکان‌ونوجوانان در فضای مجازی به‌دلیل نبود آگاهی‌های لازم درباره این فضا، به یک دغدغه مشترک بین بسیاری از خانواده‌های ایرانی تبدیل شده؛ تا آنجا که آن‌ها را به ورطه افراط و تفریط کشانده است. عده‌ای فرزندان خود را به‌طور کامل از این فضا دور می‌سازند و برخی نیز بدون هیچ کنترلی کودکان را در این فضا رها کرده‌اند. ارتقای سواد رسانه‌ای در کنار نظارت دولت بر خانواده‌ها دو مقوله‌ای است که بی‌شک نباید به‌راحتی از کنار آنها‌گذشت. سواد رسانه‌ای در حقیقت دانش تفسیر محتوای رسانه‌هاست که موجب می‌شود مخاطب در استفاده از پیام‌ها مسئولیت بیشتر احساس کند و دقت‌نظر داشته باشد. امروزه لازم است تا به انحای مختلف خانواده‌ها را با عملکرد رسانه‌ها و نحوه برخورد با آن‌ها آشنا کرد. پدر و مادر‌ها باید بدانند که در راس هرم حفاظت از فرزندان آن‌ها قرار دارند و لازم است که اطلاعات جامعی از هر رسانه‌ای که فرزندان با آن ارتباط دارند داشته باشند. آن‌ها باید بدانند زمان استفاده والدین از فضای مجازی در میزان استفاده کودکان از این وسایل نقش دارد. آن‌ها باید بدانند بخشی از ارتباط فرزندان با محتوا به‌دلیل داشتن گوشی مشترک اغلب فرزندان با پدران و مادران‌شان، به نوع رفتار پدرومادر در شبکه‌های اجتماعی برمی‌گردد چراکه الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، عمدتا پست‌هایی مشابه با پست‌های مشاهده‌شده را به مخاطب پیشنهاد می‌دهند. پدر و مادر‌ها باید بدانند که زمان و میزان استفاده و نوع محتوایی که فرزندان استفاده می‌کنند تحت کنترل آنهاست و...؛ لذا سواد رسانه‌ای مهم‌ترین ابزاری است که خانواده‌های امروز باید به آن تجهیز شوند. فراموش نکنیم در آمریکا، اگر والدین به کودک خود دسترسی غیرمجاز در فضای مجازی بدهند، دولت فدرال امکان سلب حضانت فرزند آن‌ها را خواهد داشت. بسیاری از کاربران آمریکایی پیش از استفاده از فضای وب باید چهره‌نگاری شوند. این امر به‌خصوص در مورد کودکان و نوجوانان با جدیت بیشتری دنبال‌می‌شود.

ترویج همجنس‌بازی در یک انیمیشن پرمخاطب

این روز‌ها با توجه به موضوع فرزندآوری در کشور، برخی رسانه‌ها و پلتفرم‌ها تلاش می‌کنند آثاری مناسب با این موضوع پیدا کنند، اما این مدیران همه ابعاد یک انیمیشن تولید شده در آن سوی مرز‌ها را در نظر نمی‌گیرند. این روز‌ها سریال انیمیشنی «خانواده لاود» که در ایران با عناوینی، چون «خانواده شلوغ پلوغ» یا «پر سروصدا» به صورت گسترده در پلتفرم‌های مثل آپارات، نماوا، تماشا و... قابل دسترسی است. این انیمه که یک خانواده پرجمعیت را با ۱۱کودک نشان می‌دهد اگرچه در نگاه نخست مروج ازدیاد جمعیت است، اما در لایه زیرین خود یک نوع زندگی آمریکایی را ترویج می‌دهد.

این کارتون که یکی از جدیدترین انیمیشن‌های ترجمه شده در ایران در حوزه کودک و نوجوان و محصول سال ۲۰۲۱ از شرکت نتفلیکس است داستانش درباره پسرک موسفید و بانمکی به نام لینکلن و ۱۰خواهرش همراه پدرومادرشان در یک خانه نسبتا کوچک زندگی می‌کنند. هرکدام از دختران خانواده یک استعداد خاص و منحصر به فرد دارند و لینکلن شخصیت اصلی و تنها پسر خانواده، عادی‌ترین فرد خانواده محسوب می‌شود.
سریال در اولین ماه پخش خود به برترین سریال انیمیشنی کودک در تلویزیون آمریکا تبدیل شد و خیلی زود هم عرصه جهان را در نوردید.

نوع نگاه لینکلن به زندگی، عدم تلاش برای دیده شدن برخلاف خواهرانش که هر کدام در یک حوزه قهرمان و مدال آورند، تلاش و جدیت او برای کمک به مردم و از همه آن‌ها مهم‌تر پشتکار و جدیتش باعث شده در نگاه اول این انیمیشن را به چشم یک برنامه آموزشی و سرگرم‌کننده برای کودکان نگاه کرد که مفاهیم رقابت خواهر و برادر، حمایت از نزدیک‌ترین افراد و اتحاد خانوادگی را به‌خوبی به کودکان یاد می‌دهد.

اما نکته حائز اهمیت در این انیمیشن هم وجود دوست سیاهپوست لینکلن است. او فرزندخوانده دو مرد همجنس‌باز است که آن‌ها در قسمت‌های زیادی از این انیمیشن دیده می‌شوند. حتی در یک قسمت کلاید مک براید فکر می‌کند خانواده‌اش قرار است بچه‌دار شوند و وقتی موضوع را با آن‌ها مطرح می‌کند آن‌ها یک بچه گربه به او می‌دهند. نگاه زیرپوستی دست‌اندرکاران سریال خانواده لاود به پدید همجنس‌بازی در این انیمیشن جذاب و خطی با خلق وصله ناجوری به نام پدر‌های کلاید قابل تامل است، چون بی‌شک در ناخودآگاه ذهن جست‌وجوگر و کنجکاو کودک ماندگار خواهد شد.

از سوی دیگر، آرامان لینکن داشتن خانواده کم‌جمعیت کلاید مک براید است. زیرا او تنهاست و پدر و مادرش وقت زیادی را صرف او می‌کند. اما نکته دیگر منفی این مجموعه، همین شخصیت کلاید مک براید است. او دوست لینکن است و همیشه در خانه آن‌ها وقت می‌گذراند. اما این وقت‌گذرانی بیشتر برای خواهران لینکن است. او به تنهایی عاشق تمامی خواهران دوستش است و در هر فرصتی از ابراز علاقه به خانواده استفاده می‌کند. تاکید این سریال انیمه به مصرف‌گرایی توسط خواهران لینکن یکی دیگر از مواردی است که در هر قسمت از این مجموعه به آن پرداخته می‌شود که این اثر را برای مخاطب ایرانی نامناسب می‌کند. اما این روز‌ها شاهد هستیم این اثر بین نسل خردسال و کودک به شکل گسترده دیده می‌شود.

ایجاد زیست دوگانه

بدون‌شک یکی از غول‌های دنیای بازی‌های ویدئویی کمپانی Rockstar است که سال ۱۹۹۸ در نیویورک بنا شد. از بزرگ‌ترین دلایل پیشرفت این شرکت انقلاب آن در سبک بازی‌های open world بود که به معنای جهان باز شناخته می‌شود. در این سبک از بازی، بازیکن بیشترین آزادی را تجربه می‌کند. در واقع منظور از جهان باز یعنی این‌که شما توانایی تجربه یک زندگی واقعی را در یک بازی خواهید داشت؛ مانند زندگی کردن در یک کشور، انتخاب لباس، خوردن غذا، ورزش کردن و انجام هر عمل دیگری که می‌توانید فکر می‌کنید. بازی‌هایی همچون جنگجویان، شکار انسان، مکس پین، گردن کلفت (bully)، سرقت بزرگ خودرو (Grand Theft Auto)، Red Dead Redemption و... از جمله معروف‌ترین آثار این غول بازی‌های ویدئویی است که عمده آن‌ها به ترویج خشونت می‌پردازد. در این‌گونه آثار، فرد در یک فضای هیجانی و احساسی بار‌ها تکرار می‌کند که چطور از چاقو و اسلحه استفاده کند، چطور در درگیری‌های خیابانی زد و خورد کند، چطور با پلیس درگیر شود و چطور باند تبهکاری ایجاد کند. این موضوعات در بازی‌های آنلاین وضعیت وخیم‌تری دارد که باید به آن‌ها توجه شود. شرکت راک‌استار برای تولید این بازی‌ها هزینه‌های بسیار هنگفتی می‌پردازد؛ برای نمونه یک نسخه از بازی GTA رقمی حدود ۴۵میلیون دلار چیزی بیش از کل بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در یک سال هزینه می‌کند.

نتیجه این هزینه، تولید یکی از مخاطب‌پسندترین بازی‌های رایانه‌ای است که در تمام جهان نفوذ می‌کند. جالب آن‌که در بیشتر نسخه‌های این بازی، بازیکنان در قالب آواتاری که خلافکار و جزو طبقه پایین‌دست جامعه است حلول می‌کنند که باید مأموریت‌های مختلفی مانند سرقت اتومبیل، دزدی از خانه‌ها، کشتار دیگر اوباشان و تصرف محله آنها، درگیری با پلیس و تجاوز جنسی به زنان در حال عبور از خیابان را انجام دهند تا به ثروت و قدرت ایده‌آل برسند. مجموعه‌های مختلف بازی سرقت بزرگ اتومبیل جزو پرفروش‌ترین بازی‌های دیجیتال در سراسر دنیا بوده است، به گونه‌ای که تمام نسخه‌های این بازی بیش از ۲۲۵میلیون نسخه در آمریکا و انگلستان فروش داشته است. یکی از پرفروش‌ترین نسخه‌های این بازی، «سرقت بزرگ اتومبیل: سان‌آندریاس» است که تا قبل از شروع سال ۲۰۱۸ بیش از ۴۳میلیون نسخه در سراسر دنیا فروش داشته است.

روزنامه جام جم