برگ برنده‌ای که می‌توان رو کرد

برنامه‌‎هایی با محوریت خانه و خانواده از مهم‌ترین تولید‌های تلویزیون در دهه‌های گذشته بوده که البته با گذر زمان، کمیت این آثار و سهم‌شان از آنتن تلویزیون کمتر شده است؛ امری که شاید از سوی برخی تایید نشود و اعلام کنند از لحاظ آمار در کل شبکه‌های تلویزیون این ارقام نسبت به گذشته کمتر که نشده، حتی بیشتر هم شده است، ولی نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد که تاثیر و جایگاه این برنامه‌ها نسبت به گذشته کمتر شده است. این برنامه‌ها زمانی نه فقط بخش مهمی از آنتن شبکه‌های مختلف را به خود اختصاص داده بودند بلکه حتی شبکه‌هایی رویکرد و راهبرد خود را توجه به امر خانواده تعریف کرده و حجم قابل اعتنایی از تولید‌های خود را نیز به این موضوع اختصاص می‌دادند. نکته قابل اعتنا این‌که در دوره اوج ساخت و پخش برنامه‌های خانواده‌محور، مخاطب آن‌ها نیز رقم قابل توجهی بود و به ویژه خانم‌های خانه‌دار مخاطب جدی آن‌ها بودند و بخش زیادی از نیاز خود را در زمینه‌های آموزشی و سرگرمی با دیدن این برنامه‌ها تامین می‌کردند و بازار تماس‌های تلفنی و پیامک نیز داغ بود که مخاطبان موضوعات مورد نظر خود را به دست‌اندرکاران سفارش می‌دادند.


نام‌هایی، چون «سیمای خانواده»، «به خانه برمی‌گردیم» و... برای بسیاری از ما آشناست. این گونه برنامه‌ها در دوره‌ای چنان برای صداوسیما مهم بودند و مخاطب هم آن‌ها را دنبال می‌کرد که تلاش می‌شد برای اداره آن‌ها مجریانی صاحب‌نام را انتخاب کرد یا اگر هم مجری تازه‌کاری به آن‌ها می‌پیوست، با اجرای این برنامه‌ها به شهرت می‌رسیدند. اهمیت برنامه‌های خانواده‌محور تلویزیون همچنین باعث می‌شد برخی تولیدکنندگان تلاش زیادی برای عرضه محصولات‌شان در این برنامه‌ها انجام دهند. همچنین آموزش آشپزی، کاردستی و مسائل پزشکی نیز پررونق بود و گاهی اوقات متناسب با ذوق برنامه‌ساز بخش‌های فرهنگی و ادبی نیز اضافه می‌شد.
با گذر زمان و تغییر مدیریت صداوسیما و به دنبال آن تغییر رویکرد‌ها و افق‌ها، جایگاه این دست برنامه‌ها ضعیف شد و نسبت به گذشته ضریب کمتری گرفت و تولیداتی، چون مسابقه‌ها و تاک شو‌ها در کنار سریال‌ها اولویت بیشتری یافتند. این اتفاق در حالی افتاد که نیاز خانواده‌ها به ویژه بانوان خانه‌دار از طریق رسانه‌های دیگر تامین نشد و از آنجا که امواج تلویزیون جامع‌ترین پوشش را در سطح کشور و به طور رایگان دارد، همچنان بخش زیادی از مخاطبان چشم به این امواج دوخته‌اند و حتی پلتفرم‌ها به عنوان رسانه جدید به دلیل این‌که در بستر اینترنت در دسترس هستند و رایگان هم نیستند، نتوانسته‌اند جامعیت تلویزیون را از بین ببرند؛ گرچه این رقابت درنهایت روی میزان مخاطبان تلویزیون تاثیر گذاشته است. البته پلتفرم‌های موجود نیز به چنین برنامه‌هایی توجه خاصی نداشته‌اند و این نیاز همچنان از سوی خانواده‌ها موجود است. اگر تلویزیون در افق پیش‌رو بار دیگر توجهی ویژه به برنامه‌های خانواده محور کند، می‌تواند از لحاظ کمَی نیز مخاطبان بیشتری را با خود همراه کرده و ماموریت ملی خود را محقق کند.