حسینیه معلی؛ چراغ تبیین در مقابله با تحریف

سال‌ها قبل نوحه‌خوانی و مداحی ایام بزرگداشت عاشورا در بی‌سامانی و نبود آموزش و نظارت تبدیل به ملغمه‌ای از ملودی ترانه‌ها و اشعار و صدا‌های آشفته و مناسک حیرت‌آور شده بود. کار آن‌قدر بالا‌گرفت که قبح قمه‌زنی ریخته بود. زشت‌کاری‌های آن دوره اندوهگین از خاطرمان نمی‌رود؛ از تصاویر شیرجه‌زدن مستمعین با هدف کوبیدن سر به ستون، قندان و گلدان بر سر، خرد کردن و سگ‌شدن و قلاده‌بستن و هاپ‌هاپ‌کردن و اشعار پلید و ذلت‌بار از زبان ائمه و سوگواران حسینی‌خواندن و ... تا اصوات «اووسی اووسی» زیر صدای نوحه‌خوانان که بعد‌ها فهمیدیم جملگی امضای معاندین داخلی و خارجی دین محمدی و شیعه علوی است برای تحریف زیبایی‌های فرهنگ عاشورا و ترویج خشونت‌های فرقه‌ای و انحراف مکتب.

بخشی از این نابسامانی با نشست‌ها و جلسات تخصصی با مداحان شاخص برطرف شد، اما این جلسات امکان فراگیری لازم را نداشت و بسیاری از موارد همچنان در حال برگزاری است. گاهی مداحان جوان نابلد با آگاهی از انحرافی‌بودن این اعمال، ناگزیر برای جذب مخاطب بیشتر یا ایجاد ریتم برای مداح نابلد و ... از این روش‌ها استفاده می‌کنند.‌

می‌خواهم بگویم مدت‌هاست زنگ خطر به‌صدا درآمده، ولی رفع همه این مشکلات تنها با آگاهی‌بخشی وآموزش که مصداق جهاد تبیین است سرانجام خیر می‌گیرد. این روز‌ها تلویزیون با تولید برنامه «حسینیه‌معلی» به شکلی کاملا حرفه‌ای، اثربخش و جذاب با رویکردی آموزشی به جبران این نواقص پرداخته است.
این برنامه در قالب استعدادیابی در حوزه مداحی، معرفی مناسک و آیین‌های عاشورایی با کیفیتی مثال‌زدنی به آموزش غیرمستقیم پرداخته است. شرکت‌کنندگان تعمدا از اقوام و نقاط مختلف و همچنین گروه‌های سنی گوناگون انتخاب شده‌اند و نقطه مشترک‌شان این است که جملگی از نوابغ این عرصه‌اند و فرصت برابر دارند تا علاوه‌بر بروز استعداد خود نقاط ضعف و قوت کارشان را از زبان گروهی از کارشناسان نخبه بشنوند. سعید حدادیان، سیدمجید بنی‌فاطمه، مهدی رسولی و محمد صمیمی نکات کاربردی و پند‌های اخلاقی درستی ضمیمه موارد تخصصی در زمینه اصول مداحی، تعزیه‌گردانی و... ارائه می‌کنند. مخاطب هم در تمام نقاط کشور بدون طی طریق و تحمل هزینه این امکان را پیدا می‌کند که در فضایی نو به لحاظ محتوا و شکل بصری آموزش تخصصی درمورد روضه و نوحه معیار، نقالی اصیل و شبیه‌خوانی مبتنی بر اصول را تجربه کند.
کارشناسان کلیدواژه‌های خوبی عرضه می‌کنند. این‌که دانستن دستگاه‌های موسیقی برای مداح بسیار مهم است، اما تا جایی که او را از دستگاه امام‌حسین (ع) خارج نکند. این‌که همه ۱۳ساله‌های ما «فهمیده»‌اند و اصولا نفس خروجی بساط امام‌حسین (ع) بروز همین استعداد‌های کودک و نوجوان و جوان است. گاهی به‌کاربردن عبارت «تجلی قرآن و عترت» برای آن نوجوان مداح که حافظ قرآن است، معبر درست را برای عاشقان این راه روشن می‌سازد.

طرح روایت‌های تاریخی از منابع دست‌اول و مقتل‌های مستند و قدیمی به‌جای منابع دست‌دوم و پرتحریف و خطایی، چون روضه‌الشهدا بسیار ارزشمند است. مطالبی که آن‌قدر گفته نشده، برای مخاطب تازگی دارد! و همین تازگی جذابیت می‌سازد. این روایت‌های مستند، معارف عاشورا را در خود حمل می‌کند و بازخوانی آن‌ها بهترین روش اصلاح روایات درست روز واقعه دربرابر تحریف‌هاست. تطبیق فرهنگ مقاومت با وقایع عاشورا و انقلاب اسلامی نیز مصداق زنده‌بودن و فرهنگسازی عاشوراست و پاسخ شبهه‌افکنی‌های بسیاری را در خود دارد.

برای اشاره به وجه دیگر اهمیت برنامه حسینیه‌معلی، یادی کنیم از ابراهیم همت، سردار روز‌های سخت دفاع که گفت: «هروقت در مناطق جنگی (امروز بخوانید جنگ‌نرم) راه را گم کردید، نگاه کنید آتش دشمن کدام سمت را می‌کوبد، همان جبهه خودی است.»

حالا ببینید بی‌بی‌سی، اینترنشنال و من‌وتو و ... تمام‌قد آتش بر‌کدام برنامه می‌ریزند؟! به‌دلیل کیفیت برنامه آنچنان دست‌شان خالی است که کارشان از تحلیل به تمسخر و ترور شخصیتی داوران و شرکت‌کنندگان و مدعوین رسیده است. با زبان بی‌زبانی می‌گویند ای‌وای تلویزیون ایران راه تبیین و مقابله با تحریف را پیدا کرده است! پیش از این هم برنامه‌های خوبی همچون «سوره» روی آنتن رسانه‌ملی رفته، اما مخاطب این دست برنامه‌ها بیشتر مخاطب خاص و اهل‌نظر هستند، درحالی‌که حسینیه‌معلی با ایجاد جذابیت‌های بسیار مخاطب طیف‌های متنوع فرهنگی و سنی را برای خود تعریف کرده.

یادمان باشد رقبا در دوره پهلوی تجربه کردند و دیدند نمی‌شود فرهنگ عاشورا را حذف کرد بنابراین امروز برمدار تجربه قرن‌های پیش‌ترخود، تحریف واقعه را در اولویت قرار داده‌اند. کوبیدن بر طبل شور‌های کاذب وغیرعقلانی همچون مناسک الحاقی و انحرافی، تمرکز بر روایت‌های احساسی و جعلی در مقابل اندیشه عاشورا، ایجاد نشانی غلط توسط روحانی‌نما و مهره سیاسی سوخته و ... درعین‌حال تخریب فعالیت‌های موثر در رسانه و در میدان ابزار کار آنهاست. برای این هدف برنامه‌های بنیادی و طولانی دارند. در این روند همان‌قدر که یک بیانیه دیکته‌شده و ابلهانه داخلی با هزار غلط املایی و فکری خوراک رسانه‌ای برایشان تامین می‌کند، یک اتفاق در جواب آن‌ها فرموده حضرت‌زینب (س) در پاسخ به حیله‌گری‌های یزید را یادآور می‌شویم: «فکد کَیدک واسع سعیک و ناصب جهدک فوا... لا تمحو ذکرنا و لا تمیت وحینا»؛ «هرچه می‌توانی نقشه بکش و تلاش کن و بکوش، به‌خدا سوگند یاد ما محوشدنی نیست و وحی ما را هم نمی‌توانی از میان برداری» (مقتل‌الحسین مکرم، ص ۴۶۴).

اما تلاش هم وظیفه مومن است و این هجوم با تولید برنامه‌های هوشمند و ایجاد محصول معیار همچون حسینیه‌معلی قابل دفع است. ان‌شاءا....