بیرق عاشورایی تلویزیون

به گزارش جام جم آنلاین، به‌واسطه این خاطرات و آموزه‌ها، دهه محرم را همیشه جزو ویژه‌ترین ایام سال پاس می‌داریم و تشنه نشستن پای روضه سیدالشهدا و یارانش هستیم. بساط ذکر و روضه این روز‌ها پربارتر از همیشه حتی در قاب سیما هم گسترده شده و دل‌ها را از این دریچه به کربلا و بین‌الحرمین راهی می‌کند. «حسینیه معلی» نام یکی از ویژه‌برنامه‌های محرمی تلویزیون است که از شبکه سه سیما روی آنتن می‌رود و جمعی از ذاکران و مداحان را گرد هم آورده تا در رثای آن شهید تشنه‌لب و بی‌کفن، با سوز دل و آوایی حزن‌انگیز بخوانند. در اینجا نگاهی به این برنامه انداختیم.

حسینیه معلی در شبکه سه برپا شده تا ۱۵ شب محرم، ذاکرانی از جای جای ایران را گردهم آورد تا برای سیدالشهدا (ع) نوحه‌خوانی کنند و با بیان آنچه در شهر و روستایش در این ایام در ذکر شجاعت و حقانیت امام سوم شیعیان می‌خوانند، دل مخاطبان سراسر ایران را از قاب شبکه سه سیما به کربلا پرواز دهند. البته این تمام آن چیزی نیست که در این برنامه رقم می‌خورد؛ تماشاگران حضور دارند و به‌جز شرکت‌کنندگان، چهار نفر از مادحین و ذاکرین بنام اهل بیت هم در این برنامه در جایگاه مجمع‌الذاکرین تکیه زدند. سعید حدادیان، محمد صمیمی، مجید بنی‌فاطمه و مهدی رسولی در این برنامه حضور دارند و برخلاف تصوری که ممکن است که از حضور این نوحه‌خوانان حرفه‌ای ایحاد شود، قصدشان داوری نیست بلکه با هدف همنوایی، همراهی و گاهی راهنمایی دیگر نوحه‌خوانان در این برنامه حاضر هستند و فضایی صمیمانه را ایجاد می‌کنند.

حسینیه معلی به تهیه‌کنندگی سعید ستودگان روی آنتن می‌رود و اجرای آن را هم حامد سلطانی پیش می‌برد که طبق اعلام او، این برنامه در ۱۵شب نخست ماه محرم، هر شب ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه از شبکه سه سیما روی آنتن خواهد رفت.

در همین چند قسمتی که از برنامه گذشته، مخاطبان با آن همراه شدند و سر زلفی با نوحه امامی که با عزت سر داد تا با ذلت سر مقابل ظلم فرود نیاورد، گره زدند. این قسمت‌ها در فضای مجازی هم بازنشر شده است؛ به‌ویژه بخش‌هایی که در آن‌ها شاهد اتفاقات جالب و خاص بودیم. ازجمله حضور ذاکری کم سن و سال با اصالت افغانستانی که توجه مجمع‌الذاکرین را هم به خود جلب کرد و با سوز و تاثیرگذار از حب حسین گفت که مرز نمی‌شناسد و پیونددهنده دل‌ها و مروج مودت میان اقوام است که آن‌ها را زیر چتری با عنوان ملت امام حسین گرد می‌آورد. این برنامه هم که بستری برای حضور افرادی از اقوام و نژاد‌های مختلف را فراهم آورده است، در ایجاد چنین فضایی سهم بسزایی دارد.

سعید ستودگان، تهیه‌کننده این برنامه در گفتگو با جام‌جم درباره شکل‌گیری ایده حسینیه‌معلی بیان می‌کند: یک باور غلط سال‌ها میان مدیران تلویزیون وجود داشت و آن هم این بود که در برنامه‌های معارفی کمتر از خلاقیت استفاده می‌شد. غالبا دیده بودیم برنامه‌های مناسبتی به یک میز و یک مجری و دو کارشناس خلاصه می‌شد یا این‌که از پشت‌بام یکی از حرم‌های مطهر به اجرای برنامه می‌پرداختند. البته این شیوه برنامه‌سازی در جای خود ارزشمند است و برکت دارد، اما مقصود این است که تا همین سطح کار‌هایی انجام شده بود.
این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: حمایت مدیران شبکه سه و جسارتی که داشتند باعث شد تا تصمیم جسورانه بگیرند و به سمت آن حرکت کنند؛ بنابراین از مدیران شبکه سه جای تشکر دارد. نکته‌ای که من در ذهن داشتم این بود که برنامه‌های معارفی نباید به لحاظ دکور، موضوع، خلاقیت و ... کمتر از برنامه‌های اجتماعی، فرهنگی و ... داشته باشد و باید از استاندارد‌های لازم برخوردار باشد. به همین دلیل شروع به ساخت برنامه معلی با تمام خطرات و ملاحظاتی که می‌توانست داشته باشد کردیم.

ستودگان با اشاره به برگزاری بیش از ۵۰ جلسه برای طراحی برنامه حسینیه‌معلی عنوان می‌کند: ما این جلسات را به شکل انفرادی با شخصیت‌های تاثیرگذار ملی و فرهنگی داشتیم و ملاحظات برای ساخت را با آن‌ها در میان گذاشتیم، مشورت گرفتیم و نصیحت شنیدیم و درمجموع همه این صحبت‌ها به ما کمک کرد تا این برنامه را فارغ از سلایق شخصی بسازیم.

این تهیه‌کننده توضیح می‌دهد: ما در این حوزه بسیار جدی بودیم تا برنامه حسینیه‌معلی به صورت یک برنامه استعدادیابی مداحی دیده نشود. برنامه ما اصلا استعدادیابی نیست و نمی‌خواستیم داوران قضاوت کنند یا بازنده و برنده داشته باشیم. به همین دلیل همه این عوامل را حذف کردیم و برنامه به این سمت حرکت کرد.

وی بیان می‌کند: ما در این برنامه سراغ مداحی‌هایی از اقصی‌نقاط ایران به‌ویژه از اقوام متفاوت رفتیم، چراکه می‌خواستیم عزاداری‌های مختلف را جمع‌آوری کرده و مردم را به تماشای آن دعوت کنیم. به همین دلیل سراغ نخبگان رفتیم تا عزاداری‌ها را به شکل صحیح به تصویر بکشیم. ضمن این‌که تعزیه‌خوانی که در سال‌های اخیر مورد غفلت قرار گرفته است، جزو هنر‌های خاص محسوب می‌شود که فقط مختص به ایران است؛ بنابراین سعی کردیم هنر تعزیه‌خوانی را در این برنامه با قدرت نشان دهیم که در این حوزه چه ظرفیت‌هایی داریم و باید به آن توجه کنیم. درواقع علاقه‌مند بودیم به جریان تعزیه و عزاداری کمک کنیم.

ستودگان با مثبت ارزیابی کردن بازخورد‌ها در شبکه‌های اجتماعی می‌افزاید: ما از ابتدا می‌دانستیم که این برنامه می‌تواند نظر بسیاری از مخاطبان را جلب کند. ضمن این‌که ما معتقدیم جامعه ایران به دو دسته مذهبی و غیرمذهبی تقسیم نمی‌شود، بلکه به دسته‌های خیلی مذهبی و مذهبی تقسیم می‌شود، زیرا همه مردم ما ارادت ویژه‌ای به نام حسین دارند؛ بنابراین می‌دانستیم برنامه در دل مردم جا پیدا می‌کند. وی در پایان می‌گوید: در این برنامه فقط نام من به‌عنوان تهیه‌کننده، چهار ذاکر و مجری شنیده شده است درحالی‌که به جرات می‌توانم بگویم که گروه تولید و محتوای برنامه از بهترین‌های ایران هستند. ما بهترین طراح دکور، سردبیر، محقق، کارگردان و ... را در کنارمان داشتیم و همه به عشق امام‌حسین (ع) کار کردند. به همین دلیل در تیتراژ نام کسی آورده نمی‌شود، چراکه همه با ارادتی که به سیدالشهدا داشتند کار را انجام دادند و همه از بهترین‌ها هستند.

حامد سلطانی، مجری برنامه حسینیه معلی در پاسخ به این سئوال که با توجه به این‌که نمونه چنین برنامه‌ای را در تلویزیون نداشته‌ایم، به نظرتان جای چنین برنامه‌هایی خالی است؟ توضیح می‌دهد: معلی در قدم اول از یک مسیر طولانی با هدفی مقدس است. معمولا وقتی صحبت از برنامه‌های مناسبتی در ایام عزا به میان می‌آید، ناخودآگاه محتوا، فرم و عناصر سازنده را در هیات جست‌وجو می‌کنیم.

 

برخی مواقع بخش‌هایی از آن را که احساس می‌کنیم مناسب جامعه مخاطب است به کار می‌بندیم و گاهی سعی در تلطیف و سطحی‌تر کردن زاویه دید نسبت به واقعه می‌شود که به زعم برنامه‌ساز بتواند شرایط ملموس‌تری را برای مخاطب به وجود بیاورد. همه این‌ها در شرایطی است که یک هیات واقعی با همه ابعاد آن است که جذاب می‌شود. وقتی دقیق‌تر نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که چقدر در هیات همه چیز درست و دقیق و منظم چیده شده است.

 

شاید مهم‌ترین علت توفیق هیئآت اصیل و ریشه‌دار در حفظ مخاطب و اثرگذاری اجتماعی همین باشد که در کنار اخلاص در عمل، از همه ظرفیت‌های شناخته‌شده هیات استفاده می‌کنند. تلویزیون برای اولین بار در این شب‌ها، یک هیات کامل را به خود دیده است. هیاتی که سعی دارد تقریبا همه ابعاد و ظرفیت‌های نهفته در دل مجالس اهل‌بیت (ع) را یکجا به نمایش بگذارد.

وی ادامه می‌دهد: احیاءالتراث، بیان ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی، درس اخلاق، اصول کار تشکیلاتی، شأن خادم و پیرغلام، آداب و رسوم و سنت‌ها، تنوع اقوام و گویش‌ها، آموزش، بیان تاریخ اسلام، مسئولیت اجتماعی هیئآت، همت جمعی برای مواسات و همدلی و خیلی چیز‌های دیگر رسالت اصلی این برنامه را شکل می‌دهند که هرچند تعمیق همه این‌ها در زمان محدود یک برنامه تلویزیونی میسر نیست، اما اقدام تلویزیون و به‌ویژه شبکه سه برای رفتن به سمت نشان دادن همه ابعاد یک هیات واقعی، اما در فرم تلویزیونی، بسیار ارزنده است.

این مجری در پاسخ به این سوال که چطور شد اجرای این برنامه را پذیرفتید؟ بیان می‌کند: همه ما از کودکی عشق به امام‌حسین (ع) در وجودمان ریشه دوانده است. هرکسی هم در ایام محرم و صفر به نحوی به دنبال فرصتی برای خدمت به دستگاه حضرت سیدالشهداست. قطعا نگاه لطف امام‌حسین (ع) شامل حال همه عوامل و خادمین این برنامه شده که توانسته‌اند گوشه‌ای از کار را بگیرند و دل‌ها را برای لحظه‌ای هم که شده، متوجه روضه‌های محرم کنند، اما این انتخاب تهیه‌کننده برنامه و مدیران شبکه سه بوده که بابت آن ممنونم، اما قطعا احوالات کنونی و تلاش برای گره‌زدن داغ دل به مصیبت اهل‌بیت (ع) که حتما موجب تسکین است، در ایجاد انگیزه برای این تصمیم تاثیر ویژه‌ای داشت. امید که قبول افتد.

سلطانی در پاسخ به این سوال که با توجه به این‌که پخش برنامه به‌تازگی شروع شده، اما در فضای مجازی وایرال شده فکر می‌کنید تا چه میزان می‌تواند مخاطبان را درگیر کند؟ می‌گوید: اقبال به این اتفاق، اول اثر لطف صاحب اصلی آن است و اخلاص خادمین و عوامل برنامه و بعد نشان‌دهنده این است که مجلس هیات به خودی خود جذاب است. قرار نیست حتما برای همه جزئیاتش طراحی جزءبه‌جزء داشته باشیم؛ کار که به روضه رسید، پای دل در میان است و دیگر هیچ. امیدواریم که این برنامه اول مورد توجه حضرت زهرا (س) قرار بگیرد و بعد این‌که بتوانیم همراهی مردم را به‌عنوان مستمعین این حسینیه، تا شب پانزدهم محرم داشته باشیم.