سینمای ایران؛ منفعل در تولید استراتژیک

به گزارش جام جم آنلاین، این‌که جکی چان از آن‌سوی دنیا بلند می‌شود و می‌آید این ‌سر ‌دنیا و همین بیخ گوشمان در خاورمیانه و با بهترین ابزار و امکانات، فیلم راهبردی می‌سازد، اما سینمای ایران باوجود درگیری مستقیم و حضور استراتژیک در سوریه و منطقه، کماکان نگاه منفعل و کم‌اثر خود را دنبال می‌کند و اساسا نقشی در تاثیرگذاری منطقه‌ای و دیپلماسی فرهنگی ندارد. در گفتگو با محسن علی‌اکبری، انسیه شاه‌حسینی و هوشنگ توکلی، دلایل این غفلت تقریبا همیشگی سینمای ایران از تولید آثار استراتژیک را جویا شده‌ایم.

هوشنگ توکلی، بازیگر و کارگردان پیشکسوت تلویزیون و سینما درباره غفلت سینمای ایران از تولید آثار استراتژیک به جام‌جم گفت: معمولا وقتی از سینمای استراتژیک حرف می‌زنیم، با محدوده‌ای طرف هستیم که مسئولان و مقامات بالادستی در آن نظر دارند و صلاحدید ساخت آن آثار را آن‌ها تایید می‌کنند. هنرمندان ما به‌خصوص فیلمسازان سینمای امروز نمی‌توانند از مرز‌هایی عبور کنند، مگر این‌که به‌درستی صلاحیت‌شان از شناخت وقایع و مباحث اعتقادی هم تایید شود که این یک پروسه طولانی است. معمولا حوادث و رویداد‌های استراتژیک اتفاق می‌افتد و یک اوجی دارد. مدیران ما تازه در فرود این مسائل به این فکر می‌افتند که در این زمینه‌ها کاری انجام دهند. به همین علت سینمای ایران معمولا در ساخت و ساز آثار استراتژیک عقب است و به‌موقع نمی‌توانیم نسبت به وقایع مرتبط واکنش هنرمندانه و سینمایی داشته باشیم.

توکلی گفت: مسأله دیگر این‌که اگر جکی‌چان به سوریه می‌رود تا فیلمی با موضوع یمن بسازد، پشت آن مجموعه‌ای از گروه‌های پژوهشی، فرهنگی، هنری و تکنیسین‌ها قرار دارد، اما باز بالادست این‌ها هم یک خط فکری خاصی دنبال می‌شود. وقتی این مجموعه‌ها و عوامل به یک هماهنگی می‌رسند، تازه کار خودشان را شروع می‌کنند؛ ضمن این‌که کارشان را هم به‌روز می‌کنند، یعنی نجات انسان که در هر جای دنیا قابل قبول و تاثیرگذار است. همین روایت، یک رابطه عاطفی با مخاطب برقرار می‌کند و باعث همذات‌پنداری او می‌شود. اما در سینمای ایران هنوز تشکل‌های فکری سازنده در حوزه استراتژیک نداریم و خیلی کم پیش آمده کار عملیاتی در این زمینه انجام دهند و فیملسازان مستعد را برای تولید اثر درباره این موضوعات آماده کنند.

توکلی ضمن امیدواری به دوره جدید مدیریت سینما گفت: فکر می‌کنم مدیریت سینما در دولت فعلی به این سمت و سو حرکت می‌کند. حداقل حرف این موضوعات را می‌زنند، اما این‌که چقدر در این زمینه موفق خواهند شد یا نه، باید امسال خروجی آن را در جشنواره فیلم فجر ببینیم. حتی اگر یکی دو فیلم خوب هم در حوزه آثار استراتژیک تولید و در جشنواره حضور داشته باشد، باید آن را غنیمت بدانیم.

محسن علی‌اکبری، از تهیه‌کننده‌های سینما و تلویزیون است که سابقه قابل اعتنایی در زمینه آثار استراتژیک و انقلابی دارد. او درباره انفعال و کم‌کاری سینمای ایران درباره ساخت فیلم‌های استراتژیک به جام‌جم گفت: انتظار می‌رود سینمای ایران هم درباره مسائل استراتژیک، موثرتر کار کند و مثل همین سریال تلویزیونی «حبیب» که بسیج سازمان صداوسیما به تازگی در سوریه ساخت، گام‌های جدی در این زمینه بردارد. اما کار کردن در سوریه خیلی سخت بوده و فضا طوری نیست که به راحتی آنجا ورود و کار فرهنگی کنید. خبر دارم خیلی از هنرمندان دوست دارند این اتفاق بیفتد و می‌دانم چند سال است برخی دوستان از جا‌های مختلف برای ورود به عرصه سینما در سوریه و فیلمسازی در آنجا با موضوع داعش اقدام می‌کنند، اما با مخالفت‌های شدید مواجه هستند. این از جمله موضوعات لاینحلی است که بین دولت‌های ایران و سوریه باقی مانده و باید از طریق مراجع بالاتر حل شود. درواقع هنرمندان آماده کار در این زمینه هستند. خبر تولید سریال تلویزیونی حبیب در سوریه خیلی خبر خوبی است و امیدواری‌ها را در این خصوص افزایش می‌دهد. باید ارتباط دیپلماسی فرهنگی تقویت و بین دولت‌های ایران و سوریه، تفاهم‌نامه‌ای منعقد شود و بعد از آن هم هنرمندان ورود کنند. قبل از آن اتفاق، تولید آثار استراتژیک سینمایی در سوریه خیلی کار سخت و پیچیده‌ای است.

علی اکبری ساخت فیلم‌های استراتژیک درباره سوریه در داخل ایران را چندان باورپذیر ندانست و افزود: اگر ساخت آثار اینچنینی در خود سوریه اتفاق بیفتد، بهتر است و اگر ما با فرهنگ خود آن‌ها حرف بزنیم، اثرگذاری بیشتری دارد. هر فرهنگ از خرده‌فرهنگ‌ها تشکیل می‌شود؛ بنابراین اگر می‌خواهید از فرهنگ مردم سوریه در فیلم‌ها صحبت کنید، حتما باید به خرده‌فرهنگ‌های آن‌ها اشراف داشته‌باشید. اگر حتی در ایران هم دکوری شبیه سوریه بزنیم و لباس مردم سوریه را هم بدوزیم، شاید آن بازتابی را نداشته‌باشد که تولید اثر در خود کشور سوریه رقم می‌زند. فیلم به وقت شام ساخته عزیزمان جناب آقای حاتمی‌کیا که از فیلمسازان بسیار خوب و مومن و متخصص هستند، موفق نشد در سوریه اکران بگیرد. اگر بخش‌های مربوط به سوریه به تمامی در آن کشور و مطابق با فرهنگ و خرده‌فرهنگ مردم آنجا فیلمبرداری می‌شد و همان‌جا هم اکران می‌گرفت، می‌توانستیم گام مهم و رو به جلویی در این زمینه برداریم. به نظرم گروهی باید در این خصوص پیشگام شود.

 

آقای حاتمی‌کیا هم همیشه ثابت کرده در این زمینه پیشقدم است. این تهیه‌کننده فارغ از جریان سوریه، درباره کم‌کاری درزمینه تولید آثار استراتژیک توضیح داد: سینمای استراتژیک یک مقوله بسیار بزرگ است و حضرت آقا بار‌ها اعلام کرده‌اند ناگفته‌های بسیاری چه درارتباط با انقلاب ایران، چه در ارتباط با حرکت‌های مردمی در سراسر جهان، وجود دارد و کار عمده و مهمی انجام نشده است. برعکس از آن‌سو تحت عناوین تهاجم فرهنگی و نفوذ فرهنگی تا توانستند خلاف واقعیت‌ها را فیلم ساختند و از آن جنبه لطماتی را وارد کردند. علی اکبری دو نکته را در زمینه تقویت سینمای استراتژیک موثر دانست و گفت: هم باید مدیران در این خصوص مشوق باشند و هم هنرمندان علاقه‌مند باشند. الان، هنرمندانِ علاقه‌مند هستند که به این عرصه ورود کنند، بنابراین باید مدیران وظیفه خود را جدی‌تر انجام دهند و ان‌شاءا... باتوجه به دولت مردمی آقای رئیسی، بتوانند سیاستگذاری لازم را داشته‌باشند و به سینمای استراتژیک ورود کنند. چون ما ناگفته‌های بسیاری از دوران پهلوی، مقطع انقلاب اسلامی، دوران دفاع‌مقدس و دوره‌های مختلف از گذشته تا امروز و موضوع شهدای مدافع حرم داریم. این‌ها مباحث سنگین و مهمی است که بار‌ها توسط مقام معظم رهبری طلب شده، اما متاسفانه به خروجی سینمایی منجر نشده است. این درحالی است که هنرمندان، آماده ورود به این حوزه هستند، این مدیران هستند که باید ورود کنند و مشوق هنرمندان باشند و امکاناتی را در اختیار هنرمندان قرار دهند که ان‌شاءا... شاهد پرشدن خلأ این بحث در سینما باشیم.

وقتی درباره موضوع غفلت سینمای ایران از آثار استراتژیک سراغ انسیه شاه‌حسینی می‌رویم که با ساخت فیلم‌هایی در این زمینه و در حوزه جنگ و دفاع‌مقدس شناخته می‌شود، انگار داغ او تازه می‌شود. چون چند سال است قصد ساخت فیلمی در حوزه جنگ و مباحث استراتژیک به‌نام «به کودکان شلیک نکنید» را دارد، اما به دلایلی امکان تولید برای او فراهم نشده است. شاه‌حسینی دراین‌خصوص به جام‌جم گفت: چند سالی است که فیلمنامه به کودکان شلیک نکنید و دستخط مستقیم شهید حاج‌قاسم سلیمانی را دارم که خطاب به حشدالشعبی و مسئولان داخلی نوشته بود از این فیلم حمایت کنند، اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد. همه دستخط حاج‌قاسم را می‌دیدند و گریه می‌کردند و می‌بوسیدند و وعده‌هایی هم می‌دادند، اما بعد به تاریخ سپرده می‌شد. فیلمنامه را زمان مدیریت تابش به فارابی هم ارائه دادم که گفتند خیلی فیلمنامه خوبی است، اما مسأله مقاومت در سلیقه ما نیست، اما به دولت جدید امیدوارم و با توجه به ارادتی که به شخص آقای رئیسی دارم، به اهداف سازمان سینمایی هم خوشبین هستم. با وجود این‌که این دوستان قول مساعد دادند، اما نمی‌دانم درگیر چه مسائلی هستند که نیت و اهداف خوب و انقلابی آن‌ها به خروجی و نتیجه سینمایی منجر نمی‌شود.

شاه‌حسینی ادامه داد: زمانی این‌قدر مستاصل شده بودم که می‌خواستم فیلمنامه به کودکان شلیک نکنید را به روسی ترجمه و در روسیه کار کنم و از پوتین کمک بگیرم، چون شنیده بودم او از فیلم‌های ضدآمریکایی حمایت می‌کند. همان‌طور که عربستان‌سعودی با این شبکه و جشنواره‌ای که راه‌انداخته، به‌شدت از تولید فیلم‌های ضدجریان مقاومت استقبال و حمایت می‌کند. درست زمانی که در پی یافتن راه‌هایی برای ارتباط با پوتین بودم، مرد میدان آقای رئیسی و گروه‌شان از راه رسیدند. با وجود امیدواری و همسویی با نگاه انقلابی این عزیزان، نمی‌دانم چرا سرعت آن‌ها در تولید و حمایت از فیلم‌های استراتژیک کم است، آن‌هم با توجه به این‌که دوست داریم جشنواره امسال فیلم فجر باشکوه‌تر از همیشه باشد. شاید سازمان سینمایی و دولت در این خصوص تنها باشند و نیاز به حمایت‌های جدی‌تری ازجمله از نظر بودجه داشته باشند. این‌که چرا در این زمینه، حرکت‌های جکی‌چانی صورت نمی‌گیرد، هنوز جواب آن را پیدا نکرده‌ام. آن‌ها تعهد و انگیزه دارند، هنرمند و فیلمسازش را هم دارند، اما این وسط یک حلقه‌مفقوده وجود دارد که باید آن را ریشه‌یابی و برطرف کرد. گرمای شعاری‌ای که داریم در اجرا و در عمل نیست یا کم است.

شاه‌حسینی افزود: ارزش و میزان اثرگذاری ساخت فیلم‌هایی در حوزه مقاومت و مسائل استراتژیک، چه‌بسا تاثیرات بسیار بیشتری از فعالیت‌های سیاسی و دیپلماسی دارد. تولید چنین آثاری باعث آگاهی و شناخت نسل جدید در ایران، عراق، سوریه و منطقه می‌شود. کشوری مثل ایران که عراق و سوریه را با تقدیم این همه شهید، از چنگال گرگ بیرون کشید، چرا نباید در زمینه فرهنگی و به‌ویژه در سینما از این مسائل و موضوعات بگوید؟ چرا جوان عراقی امروز شناختی از جانفشانی مدافعان حرم ندارد؟ برای این‌که فیلمی در این زمینه ساخته و آنجا اکران نشد. چرا جوان ایرانی تگزاس را بیشتر از کردستان می‌شناسد؟ چون بار‌ها فیلم تگزاسی دیده‌ایم و آن‌ها در سینما درست عمل کردند. اگر سینمای ایران بتواند فیلم‌های خوبی با موضوعات استراتژیک تولید کند، به وزارت خارجه کمک کرده است و حسین امیرعبداللهیان در هر سفر خارجی می‌تواند هرکدام از این آثار را به‌عنوان سند اقدامات مثبت و ارزشمند ایران در منطقه عرضه کند. من به‌عنوان فیلمساز ایرانی درد می‌کشم وقتی می‌شنوم جکی‌چان از آن‌سوی دنیا آمده تا در سوریه فیلم بسازد، چون معلوم است او با چه تفکری قرار است دست به این کار بزند، اما من و امثال من باید برای ساخت فیلمی درباره موضوعات استراتژیک مدام دوندگی کنیم. امیدوارم لال شود آن مسئولی که بگوید مسأله مقاومت، اولویت ما نیست و امیدوارم این ادبیات از گفتار مسئولان فرهنگی ما پاک شود.

توکلی: خیلی کم پیش آمده در زمینه سینمای استراتژیک کار عملیاتی انجام دهند و فیملسازان مستعد را برای تولید اثر درباره این موضوعات آماده کنند

علی‌اکبری: الان، هنرمندانِ علاقه‌مند هستند که به عرصه سینمای استراتژیک ورود کنند، بنابراین باید مدیران وظیفه خود را جدی‌تر انجام دهند

شاه‌حسینی: ارزش و میزان اثرگذاری ساخت فیلم‌هایی در حوزه مقاومت و مسائل استراتژیک، چه‌بسا تاثیرات بسیار بیشتری از فعالیت‌های سیاسی و دیپلماسی دارد

منبع: روزنامه جام جم