شفافیت و بررسی‌ های جدی‌تر

حالا بیش از یک ماه است که در این کمیسیون نهایی شده اما هنوز به صحن نرفته‌است البته روز گذشته علیرضا سلیمی، عضو هیات‌رئیسه مجلس به جام‌جم گفت کار این طرح در کمیسیون آیین‌نامه به اتمام رسیده و به‌صورت عادی در مجلس بررسی می‌شود.

اگر چه موضوع اجرای طرح شفافیت می‌تواند تاثیرات مثبتی را در تصمیم‌گیری‌های نمایندگان مجلس داشته باشد اما نکات مهم و ظریفی هم در این طرح وجود دارد که اگر به درستی بررسی نشود می‌تواند در رای نمایندگان نسبت به یک موضوع تاثیر عکس داشته باشد و به جای تاثیرگذاری بیشتر، تاثیر انفعالی داشته باشد. به همین دلیل ضروری است قبل از تصویب این طرح نظر موافقان و مخالفان به درستی بررسی شوند.

اهداف یک طرح مهم

این طرح دقیقا فردای روز پر التهاب رد کلیات بودجه ۱۴۰۰ یعنی 15بهمن سال گذشته به صحن علنی رفت‌ و در حالی که چند ماه در مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس بررسی شده‌بود وقتی به رای گذاشته‌شد،‌ به تصویب نرسید.

در همان زمان هم ۱۵۳رای موافق داشت اما از آنجا که اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس بود و به دو سوم آرای نمایندگان نیاز داشت، سه رای مثبت تا تصویب‌شدن فاصله داشت و رد شد،‌ بلافاصله بعد از رد این طرح بیش از 50نماینده مجلس به هیات‌رئیسه مجلس برای بررسی مجدد طرح شفافیت آرای نمایندگان نامه زدند چراکه معتقد بودند شفافیت آرای نمایندگان موضوع مهمی برای مجلس است و عمده نمایندگان به آن حساسیت لازم را دارند.

برخی اما معتقد بودند طرح موجود نمی‌تواند جوابگوی اهداف شفافیت آرا باشد. بدشانسی دیگر برای طرح شفافیت این بود که کلیات این طرح با فصل بررسی بودجه در مجلس همزمان شد و به همین دلیل این طرح دیگر با فوریت به صحن بازنگشت. البته موافقان طرح می‌گویند مخالفت با این طرح بسیار کمرنگ بوده و امیدوارند با اصلاحات انجام شده، این طرح دوباره رای بیاورد.

بازگشت اولویت‌ دار طرح شفافیت

چندماهی می‌شد که به واسطه بودجه و بعد از آن رای اعتماد به کابینه دولت سیزدهم و طرح صیانت، موضوع شفافیت کاملا به حاشیه رفته‌بود تا این‌که اول‌شهریور محمدباقر قالیباف خبر مهمی دراین باره اعلام کرد و گفت طرح شفافیت در کمیسیون آیین‌نامه داخلی تقریبا نهایی شده و با اولویت در دستورکار صحن علنی مجلس قرار خواهدگرفت.

ورود جدی رئیس مجلس به موضوع طرح شفافیت امیدها را برای اجرای این طرح زنده کرده است. ضمن این‌که ‌ در آخرین ماه تابستان تعدادی از نمایندگان تذکراتی درباره در دستور کار قرار گرفتن طرح شفافیت آرای نمایندگان در نشست علنی مجلس مطرح کردند.

در مطالبه نمایندگان مجلس آمده است که اگر ما می‌خواهیم قراردادهای دولتی، حقوق‌های نجومی و مسائل بانکی شفاف شود اول باید خودمان شفاف باشیم.

بنده خودم شاهد بوده‌ام که بارها رئیس مجلس صبح زود در خصوص طرح شفافیت آرای نمایندگان جلسه تشکیل دادند و بر آن تاکید داشتند.

البته قبل از آن هم محمدباقر قالیباف در صفحه شخصی خود در توییتر از تصویب نشدن این طرح ابراز تاسف کرد و گفت: «‏به طرح شفافیت، رای موافق دادم ولی متاسفانه این طرح که به دو سوم آرا نیاز داشت با ۱۵۳رای (۶۵.۲ درصد) موافق و فقط با ۳ رأی کمتر تصویب نشد. ‏امیدوارم با ایجاد اصلاحات مدنظر نمایندگان و افزوده شدن به دامنه شفافیت، طرح مجددا به صحن بیاید و در همین مجلس، قفل تصویب شفافیت آراء شکسته شود.»

بررسی شفافیت به‌صورت عادی

طرح شفافیت که در این مدت به کمیسیون آیین‌نامه بازگشته‌بود از جمله مصوبات مهم این کمیسیون از ۷ خرداد تا ۶ شهریور بود که در این کمیسیون به تصویب رسید و حالا قرار است در دستور کار جلسات مجلس قرار گیرد.

علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس هم آخرین وضعیت طرح شفافیت آرای نمایندگان را در مجلس تشریح کرده و گفته کار بررسی طرح شفافیت آرای نمایندگان در کمیسیون تدوین آیین‌نامه به پایان رسیده و طرح برای بررسی در جلسه علنی تقدیم هیات‌رئیسه مجلس شده‌است. البته او این را هم گفته با توجه به این‌که طرح شفافیت آرای نمایندگان به‌صورت عادی اعلام وصول شده لذا در حال‌حاضر در نوبت رسیدگی در جلسه علنی قرار دارد. عضو کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس همچنین تاکید کرده در صورتی که طبق آیین‌نامه داخلی پارلمان، 50 نفر از نمایندگان درخواست اولویت برای رسیدگی به این طرح را داشته‌باشند می‌توان رسیدگی به این طرح را در اولویت دستورکار جلسه علنی قرار داد.

سلیمی درباره تغییرات در این طرح هم اعلام کرده کلیات طرح فعلی شفافیت آرای نمایندگان تغییر چندانی نکرده و تنها جزئیاتی از آن تغییر کرده‌است. به اعتقاد این عضو هیات رئیسه مجلس طرح شفافیت آرای نمایندگان به بهتر شدن عملکرد مجلس و نمایندگان بسیار کمک خواهدکرد و ما می‌خواهیم با این طرح همه فعالیت نمایندگان در حیطه وظایف نمایندگی را در ویترین قرار دهیم تا مردم بتوانند آن را رصد و بر عملکرد آنها نظارت کنند.

جزئیات طرح شفافیت آرا چیست؟

طرح تدوین شده مجلس برای شفافیت با پیش‌بینی امکان حضور نماینده صدا وسیما در کمیسیون‌ها و تهیه گزارش، به دنبال شفاف‌کردن عملکرد کمیسیون‌های مجلس بود و علاوه‌بر این در این طرح به لزوم انتشار عملکرد نمایندگان در تصویب طرح‌ها و لوایح به تفکیک موافق، مخالف، ممتنع و عدم مشارکت و حضور، غیاب، تأخیر و مأموریت تصریح شد.

همچنین طراحان ساز وکار و نحوه مخفی کردن رأی‌گیری در جلسات صحن علنی را نیز پیش‌بینی کرده‌بودند و حالا با توجه به تغییرات صورت گرفته باید دید نظر مجلس تغییر می‌کند یا خیر.

پارلمان شیشه‌ای، یک مطالبه عمومی

کمترین آسیب نبود شفافیت بی‌نظمی و مشارکت نکردن در رای‌گیری‌ها، روابط پنهان، استفاده ابزاری از قانونگذاری و نظارت و نفوذ لابی‌گرها در مجلس است در حالی که در اغلب پارلمان‌های دنیا برای دور ماندن از لابی‌گری در پارلمان و روابط ناسالمی که منجر به قانونگذاری می‌شود انتشار اطلاعات رأی‌گیری را عملی کرده‌اند تا نمایندگان نسبت به رأی خود احساس مسؤولیت بیشتری کنند و پاسخگو باشند. فعلا باید منتظر بود و دید آیا مجلس یازدهم در پاییز فصل جدید شفافیت را تصویب می‌کند یا پارلمان همچنان غیر شیشه‌ای باقی می‌ماند؟

نتوانستیم رضایت مخالفان را به‌دست بیاوریم

سمیه محمودی، سخنگوی کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس یعنی کمیسیونی که آخرین اصلاحات را روی طرح انجام داده در گفت‌و‌گو با جام‌جم از اندک‌بودن تغییرات خبر داد و گفت: قرار بود در طرح شفافیت تغییراتی داده شود اما متاسفانه تغییرات خاصی پیدا نکرد و فقط یکی دو مورد به آن اضافه شد.

محمودی درباره این تغییرات گفت: یکی از اصلاحات، مربوط به درخواست برای غیرعلنی شدن جلسات بود که اگر 15 نفر درخواست کنند رای غیرعلنی شود اما باید پنج دقیقه درباره چرایی آن توضیح دهند. موضوع دیگر هم اصلاح بحث شفافیت هیات‌رئیسه است که باید تصمیمات گرفته شده در اختیار نمایندگان قرار گیرد؛ چراکه مربوط به مدیریت داخلی مجلس است.

سخنگوی کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس بر همین اساس معتقد است:‌ چون تصویب هر طرحی نیازمند دوسوم رای نمایندگان است، اکنون قابل پیش‌بینی نیست با وجود اصلاحات اندک این طرح رای بیاورد یا خیر. البته ما از آنچه مصوب شده دفاع می‌کنیم اما من معتقدم نتواستیم رضایت مخالفان را به‌دست بیاوریم.

فرشته مسلمی - سیاسی / روزنامه جام جم