لوازم‌ التحریر زیر آوار کرونا

به گفته کارشناسان اقتصادی، حدود یک درصد رشد اقتصادی در جهان با شیوع ویروس کرونا کاهش یافت و آن هم به دلیل تعطیلی و همچنین قرنطینه‌های انجام‌شده در کشورهای مختلف بود.

ایران نیز از کشورهای دیگر مستثنا نبود و با شیوع ویروس کرونا اقتصاد کشور آسیب دید. به طوری که با هر روز تعطیلی گسترده در اصناف، 5000 میلیارد تومان زیان به این بخش تحمیل می‌شد.

به طور متوسط شش ماه اصناف تعطیل بودند که حدود 900 هزار میلیارد تومان زیان ناشی از تعطیلی‌ها می‌شود. یکی از اصنافی که طی مدت شیوع کرونا بیشترین تعطیلی را داشت، صنف و صنعت نوشت‌ افزار بود.

صنعتی که مسیر خودکفایی را طی کرده بود اما در شرایطی که واردات قطع شد باز هم تقاضایی در بازار وجود نداشت و تولید این صنعت نیز تا 50 درصد کاهش یافت. گزارشی که در ادامه می‌خوانید شرحی از وضعیت این صنعت و خواسته فعالان صنف نوشت‌افزار است.

اسفند 98 مدارس ایران تعطیل شد و آموزش‌ ها به صورت غیرحضوری انجام شد. علیرضا کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش اخیرا اعلام کرده سال تحصیلی 1401- 1400 نیز غیرحضوری است و با واکسیناسیون گسترده، کلاس‌ها حضوری خواهد شد.

البته گفته شده که از آبان‌ماه کلاس‌ها دایر است و افرادی که قصد حضور در کلاس را داشته باشند می‌توانند با هماهنگی در مدارس حاضر شوند که با توجه به تمایل خانواده‌ها مبنی بر آموزش غیرحضوری ترجیح بر این است که روند فعلی ادامه یابد تا از شیوع بیماری کاسته شود. همین موضوع باعث شد در دومین شروع سال تحصیلی کرونایی صنف نوشت‌افزار همچنان با مشکلات دست و پنجه نرم کنند.

تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و کاهش نیروی انسانی در ادارات باعث شد مصرف نوشت‌ افزار و ملزومات اداری تا حد زیادی کاهش یابد.

در عین حال مصرف اینترنت در فروردین‌1400 نسبت به قبل از کرونا حدود 50 درصد افزایش یافته که بخشی از آن ناشی از آموزش آنلاین مدارس است.

محمودرضا صنعتکار، تولیدکننده نوشت‌افزار در گفت‌وگویی که با خبرنگار ما داشت از کاهش تولید 50 درصدی نوشت‌افزار و ملزومات اداری خبر داد و تصریح کرد: قبل از کرونا در شرایطی که واردات هم انجام می‌شد سه شیفت نیروی انسانی برای تولید در اختیار داشتیم اما شرایط یکباره تغییر کرد و ما به منظور مقابله با تعطیلی، تولید را با ظرفیت حداقلی ادامه دادیم. به این دلیل که معتقد هستیم سرمایه هر شرکتی نیروی انسانی است و تعدیل در این بخش و بازگشت و جذب نیروی جدید علاوه بر این که به نیروی کار آسیب می‌زند کارخانه تولیدی را هم با مشکل مواجه می‌کند.

کمک دولت به کرونازدگان

در حالی که اصناف از دولت خواسته بودند در بحث بیمه و مالیات به آنها کمک شود اما دولت دوازدهم در سال گذشته وعده تسهیلات کم‌بهره با نرخ 12 درصد را داد که مورد استقبال اصناف قرار نگرفت.

روسای برخی اصناف مانند هتلداران، نوشت‌افزار و تالار و پذیرایی اعلام کرده بودند زمانی که اجازه فعالیت ندارند چگونه باید اقساط وام را بپردازند.

حالا پس از انتقاد برخی اصناف از نحوه حمایت دولت در شیوع کرونا صنعتکار تولیدکننده نوشت‌افزار می‌گوید به دلیل این که محصولات تولیدشده فروش نمی‌رفت بهای تمام شده محصولات افزایش چشمگیری داشته و به جای عرضه در بازار در انبارها دپو شده است.

در این شرایط دولت نه‌تنها به تولیدکنندگان کمکی نکرد بلکه از حقوق خود نگذشت و همه آن را وصول کرد. ضمن این که قطعی برق به دستگاه‌های تولیدی آسیب زده و کسی هم در این زمینه پاسخگو نیست.

صنعتکار از مشکلات دیگر صنعت نوشت‌ افزار گفت و توضیح داد متاسفانه گمرک و بانک مرکزی در راستای تولید گام برنمی‌دارند و مواد اولیه ما را که اکنون به گمرک وارد شده بانک مرکزی تایید نمی‌کند تا ترخیص شود. خواسته صنعت نوشت‌افزار از دولت سیزدهم ابتدا واکسیناسیون سریع و گسترده است و بعد به کمک تولیدکنندگان بیاید که مهم‌ترین آن بحث‌های بیمه و مالیات است.

صنعت نوشت‌ افزار 65 درصد داخلی است و تنها 35درصد آن از طریق واردات تامین می‌شود و اگر در شرایط فعلی از این صنعت حمایت مناسب انجام نشود فضا برای ورود کالای خارجی و قاچاق باز می‌شود. موسی فرزانیان، رئیس صنف نوشت‌افزار تهران به خبرنگار ما گفته بسیاری از فعالان این صنف تغییر شغل دادند و دلیل اصلی آن هم حمایت‌نکردن دولت در سال گذشته بود.

به گفته وی، صنف نوشت‌ افزار با این که یک صنف فرهنگی محسوب می‌شود اما نه در بحث بیمه و مالیات و نه در بحث تسهیلات بانکی کمکی نشده است. فرزانیان از دولت خواست افزایش واکسیناسیون باعث ‌شود تا تقاضای نوشت‌ افزار افزایش یابد و تولیدکنندگان این صنعت نیز بتوانند دوباره با ظرفیت کامل فعالیت داشته باشند.

اکنون صنف و صنعت نوشت‌افزار با 25درصد ظرفیت مشغول به کار است در حالی که در سال 98 تولیدات نوشت‌افزار داخلی به تنهایی پاسخگوی نیاز بازار نبود. از این رو دو کارخانه بزرگ به منظور خودکفایی تاسیس شد اما کرونا نگذاشت آنها در بازار دیده شوند.

تولید ماسک به جای کیف

نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی که قریب به یک دهه است فعالیت خود را آغاز کرده، طی سال‌های گذشته توانسته نظر مخاطبان را به خود جلب کرده و در سبد خانواده‌ها جای بگیرد.

تولیدکنندگان این حوزه طی سال‌های اخیر با مشکلات ریز و درشتی دست و پنجه نرم کرده و از سر گذرانده‌اند، اما با شیوع کرونا، بازار آنها از سکه افتاد. برخی تولیدکنندگان بر این باورند سیاست‌های نامشخص دولت در قبال بازگشایی مدارس، کار را برای آنها سخت‌تر هم کرده و آنها قادر به برنامه‌ریزی برای آینده نبوده‌اند. خبرهای ضد و نقیض در این رابطه سبب شد تا بازار برای سفارش محصولات جدید دست نگاه دارد و در نهایت، این تولیدکنندگان بودند که باید ظرفیت تولید خود را کاهش می‌دادند. در کنار این باید از افزایش بی‌سابقه ملزومات تولید از جمله کاغذ نیز یاد کرد که گاه تا بندی 600 هزار تومان نیز پیش رفت.

محمد یقینی، مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی هم در این باره گفته تولید نوشت‌افزار تحت این شرایط به یک‌سوم و گاه در برخی حوزه‌ها و اقلام به یک‌چهارم کاهش پیدا کرد. در برخی اقلام مانند جامدادی و کیف این میزان حتی به یک‌دهم نیز رسید. تولیدکنندگان دیگر تولید نداشتند و تعداد زیادی از فعالان به ویژه در حوزه تولید کیف وارد تولید ماسک شدند.

گرانی دلار و افزایش رکود

سال 98 آخرین سالی بود که نمایشگاه تولیدات لوازم‌ التحریر ایرانی در روزهای منتهی به بازگشایی مدارس برگزار شد. دانش‌آموزان با شوق وارد این نمایشگاه می‌شدند تا نوشت‌افزارهایی مانند مداد و مدادرنگی، خودکار، پاک‌کن و دفترهایی با جلدهای جذاب ایرانی را خریداری کنند. اما با برپانشدن این نمایشگاه‌ها به‌دلیل شیوع کرونا و برگزاری مجازی کلاس‌های تحصیلی دیگر خبری از لذت‌های کودکانه برای خرید نوشت‌افزار وجود ندارد.

جواد سیدعباسیان، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کتاب، نوشت‌افزار و صحاف مشهد می‌گوید: به دلیل افزایش قیمت دلار و با علم بر این که نوشت‌افزار موجود در بازار 65 درصد تولید داخل و 35 درصد وارداتی است و مواد اولیه همان 65 درصد نیز به کشور وارد می‌شود، بنابراین قیمت نوشت‌افزار افزایش سرسام آوری پیدا کرده و این مساله باعث شده تا فروش لوازم‌التحریر در رکود بیشتری به سر ببرد.

او اشاره کرده با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا و تعطیلی‌های مکرر اصناف و برگزاری کلاس‌های مدارس به صورت آنلاین وضعیت بازار کتاب و نوشت‌افزار بسیار نابه‌سامان است و این بازار به طور کامل در کما به سر می‌برد. عباسیان در مورد قیمت کاغذ توضیح داده که قیمت هر بند کاغذ ۷۰ گرمی ۱۰۰در ۷۰ تا ۷۲۰ هزارتومان رسیده یا قیمت کاغذ A4  طی سه ماه گذشته از ۵۰ هزار تومان به ۷۰ هزار تومان رسیده است.

اکبر چیت‌ ساز، رئیس اتحادیه صنف کتاب و لوازم‌التحریر اصفهان با بیان این که رکود قابل‌توجه بازار لوازم‌التحریر نسبت به سال گذشته ناشی از شیوع کروناست، اما برخی مسائل نیز به افزایش این رکود دامن می‌زند، گفت: در سه سال اخیر توزیع کتب درسی دانش‌آموزان توسط آموزش و پرورش و عرضه‌نکردن آن از سوی اتحادیه صنوف نوشت‌افزار، سبب ورشکستگی و خانه‌نشینی واحدهای فروش لوازم‌التحریر در اصفهان شده است.

چیت‌ساز با انتقاد از تدبیر وزارت آموزش و پرورش برای فروش کتب درسی در مدارس، اظهار داشت: فروش کتاب و لوازم‌التحریر توسط آموزش و پرورش در مدارس اشتباه است چرا که طبق اصل ۴۴ قانون اساسی فروش این اقلام توسط بخش دولتی صحیح نیست و باید به بخش خصوصی واگذار شود.

وی با اشاره به آثار نامطلوب فروش کتب درسی در مدارس افزود: فروش کتب در مدارس تاثیر نامطلوبی برای فعالیت مغازه‌داران و فروشندگان لوازم‌التحریر در پی دارد و در اصفهان سبب بیکاری هزاران عضو اتحادیه لوازم‌التحریرفروشان در اول مهر می‌شود. وی با بیان این که این شرایط سبب کاهش درآمد بسیاری از فروشندگان نوشت‌افزار شده و برخی از آنها روزانه کمتر از ۵۰ هزار تومان درآمد دارند توضیح داده امسال به نسبت دو سال گذشته کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی خرید لوازم‌التحریر سبب رکود در بازار صنف نوشت‌افزار شهر اصفهان شده است. از سوی دیگر قیمت لوازم‌ التحریر در بازار اصفهان ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش داشته و امسال نرخ نوشت‌افزارهای ایرانی به دلیل حقوق کارگر، بیمه، مالیات، هزینه‌های حامل‌های انرژی و استقبال‌نکردن مردم رشد داشته، اما قیمت محصولات خارجی بر اساس نوسانات دلار قیمت‌گذاری شده است.

حبیب‌ا... شیرخانی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌التحریر و نوشت‌افزار ایلام گفته برگزاری کلاس‌ها به‌صورت مجازی دلیل اصلی کاهش چشمگیر فروش در واحدهای صنفی فروش لوازم‌التحریر است، از این رو از خرید برخی لوازم‌التحریر منصرف شده‌اند. وی گفته استان ایلام نسبت به استان‌های دیگر قدرت خرید پایین‌تری دارد، می‌گوید: با توجه به این‌که برخی تصمیمات ستاد ملی مبارزه با کرونا تعطیلی‌های بسیاری از اصناف و بازاریان را به‌دنبال داشته، ضروری است مسوولان مربوطه برای کمک به اصناف آسیب‌دیده پرداخت کمک‌های بلاعوض و همچنین تسهیلات مناسب را در دستور کار قرار دهند تا در این شرایط نامطلوب اقتصادی شاهد فشارهای مالی و روانی بیشتر بر اصناف که جمعیت قابل‌توجهی را در کشور تشکیل می‌دهد، نباشیم.

دو روی سکه بازار

با وجود کاهش استقبال خانواده‌ها برای خرید انواع لوازم‌التحریر قیمت بسیاری از محصولات ایرانی موجود در بازار به دلیل افزایش حقوق کارگر، بیمه، مالیات و تامین مواداولیه وارداتی ۲۵ تا ۴۰ درصد نسبت به سال گذشته سیر صعودی داشته و نرخ کالاهای خارجی هم با نوسانات دلار بی‌محابا گران شده است. این خلاصه صحبت‌های فعالان بازار نوشت‌افزار است.

علی یعقوبی، یکی از فروشندگان لوازم‌التحریر به خبرنگار ما گفته خرده‌فروشان لوازم ‌التحریر  ۴۰ درصد و عمده‌فروشان  ۶۰ تا ۷۰ درصد فروش کمتری داشته‌اند. این فعال صنفی توضیح داد اگر چه شیوع کرونا اکثر صنوف را به تعطیلی کشاند و برخی کاملا ورشکست شدند اما صنف نوشت‌افزار طی سال گذشته شامل صنوف آسیب‌پذیر نشد و از بسته‌های حمایتی دولت هم محروم شدند. از سوی دیگر اغلب خانوارها از گرانی نوشت‌افزار گلایه دارند و می‌گویند اجناس آنقدر گران شده که توان خرید ندارند. این در حالی است که برخی مدارس خصوصی همچنان هزینه نوشت‌افزار، کیف، روپوش و حتی ناهار را از دانش‌آموزان دریافت می‌کنند که مورد انتقاد خانوارها قرار گرفته است.

کمک واکسیناسیون گسترده به تولید

خواسته بسیاری از اصناف واکسیناسیون گسترده در کشور به منظور ریشه‌کن‌کردن ویروس کرونا است. حسین رستگاری، مدیر مرکز تخصصی تولید نوشت‌افزار ایرانی در یزد در این باره گفته دولت برای حمایت از تولید نوشت‌افزار کار خاصی نمی‌تواند بکند جز آن که شیوع ویروس منحوس متوقف و مدارس دوباره باز شوند.

وی درباره حمایت دولت از صنف نوشت‌افزار توضیح داده تورم و تامین مواد اولیه همیشه دغدغه تولیدکنندگان به ویژه در حوزه نوشت‌افزار است به طوری که مواد اولیه‌ای چون کاغذ هر سال قیمت متفاوت دارد و روند افزایشی به خود می گیرد و هرگاه هم صحبت از حمایت می شود ذهنیت ها به سمت تسهیلات می رود که در این مساله هم بانک‌ها هرگز برای تهیه مواد اولیه تسهیلات نمی‌دهند و بیشتر برای خرید تجهیزات است که متاسفانه برای برخی تولیدی‌ها این سم است. در شرایطی که اقتصاد ایران با مشکلات زیادی از جمله تحریم دست و پنجه نرم می‌کند ویروس کرونا مزید بر علت شد تا آسیب بیشترین متوجه صنایع و اصناف کشور شود.

دولت از ابتدای شیوع کرونا تصمیم گرفت با ارائه تسهیلات مانع تعطیلی شود اما طبق گفته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیش از یک میلیون نفر ناشی از کرونا بیکار شدند. این اعداد و ارقام به معنای کوچک‌ترشدن اقتصاد به واسطه کاهش تولید است که دولت سیزدهم وعده داده در این زمینه اقدامات اساسی انجام دهد.

محمدحسین علی‌ اکبری - اقتصاد / روزنامه جام جم