رمزگشایی از تغییر آرایش آمریکا در مذاکرات

بسیاری از منابع غربی اذعان کرده‌اند در این نشست دو نفره، مقامات ارشد آمریکایی و صهیونیستی، درک واحدی در خصوص معمای برجام نداشته و نشست آنها بدون دستیابی به خروجی مشخصی پایان یافته‌ است.

در این زمینه جام‌جام گفتگویی اختصاصی با طارق رئوف، مدیرکل سابق حوزه امنیت و شفاف‌ سازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت داده‌است:

دیدار اخیر جوبایدن و نفتالی بنت در کاخ‌سفید با هدف بررسی آخرین تحولات مربوط به مذاکرات وین را چگونه ارزیابی و تحلیل می کنید؟ نظر شما در خصوص خروجی این دیدار و نشست دوجانبه چیست؟

اکنون مذاکرات برجام در مرحله مبهمی قرار دارد. هنوز مذاکرات مجدد آغاز نشده‌است و مشخص نیست پشت میز مذاکرات چه چیزی روی می دهد.

من فکر می‌کنم بایدن در دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل صراحتا از وی خواسته‌است از موضعگیری آشکار علیه هرگونه توافقی با ایران اجتناب کند.

همچنین شاید رئیس‌جمهور آمریکا به نفتالی بنت این چراغ سبز غیرآشکار را داده‌باشد که در صورت شکست مذاکرات برجام یا پیشرفت‌های بیشتر ایران در برنامه هسته‌ای خود، به کارشکنی‌هایش در تقابل با ایران ادامه دهد.

با این حال بایدن با ایده‌هایی از جمله ایجاد منازعه نظامی (هر چند محدود) با ایران از طریق حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران همراه نیست.او می داند چنین ایده‌هایی پرهزینه هستند.

رابرت مالی، مسؤول مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات، اخیرا دان شاپیرو، سفیر سابق آمریکا در تل آویو را به تیم مذاکره‌ کننده هسته‌ ای با ایران اضافه کرده‌است. دلیل این موضوع چیست و آیا تغییری در رویکرد آمریکا در خصوص برجام ایجاد خواهدشد؟

تصور نمی‌کنم رابرت مالی شخصا دان شاپیرو را به تیم مذاکره‌کننده آمریکا اضافه کرده‌باشد. شاپیرو از سوی کاخ‌سفید و وزیر خارجه آمریکا( آنتونی بلینکن) به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا ملحق شده‌است تا رابرت مالی و برخی مذاکره‌کنندگان دیگر آمریکایی را در پروسه مذاکرات زیر نظر داشته‌باشد. شاید اصرار برخی اطرافیان بایدن در خصوص این‌که رابرت مالی فردی نرم در مذاکرات محسوب می شود، در اتخاذ این تصمیم تاثیرگذار بوده‌باشد.

مقامات آمریکایی از ابتدای حضور بایدن در کاخ‌سفید، از یک سو قصد دارند امتیازاتی را از ایران در پروسه بازگشت به برجام دریافت کنند و از سوی دیگر، از رفع همه تحریم‌های مغایر با توافق هسته‌ ای به بهانه‌های گوناگون اجتناب کنند. این رویکرد کاخ‌ سفید را در مذاکرات وین چگونه ارزیابی می کنید؟

مقامات آمریکایی بعضا اعلام کرده‌اند شرایط امروز با سال 2015 میلادی (زمان انعقاد برجام) تفاوت دارد اما فراموش کرده‌اند ایران نیز در حوزه دستیابی به فناوری هسته‌ ای پیشرفت‌های بسیاری صورت داده و شرایط قبل از خروج دولت قبلی آمریکا (دولت ترامپ) از توافق هسته‌ ای با ایران را ندارد. قطعا ایران نیز حاضر نیست با امتیازات مبهم و اندک و بدون توجه به حل و فصل دغدغه‌های خود، بازگشت آمریکا به برجام را پذیرا باشد. خواسته‌های ایران در مذاکرات مشخص است و باید اینها در پروسه بازگشت به برجام مدنظر قرار گیرد.

مقامات دولت بایدن مدعی هستند که نباید در روند احیای برجام و بازگشت آنها به توافق هسته‌ای، راستی‌ آزمایی و سنجشی از سوی ایران و دیگر بازیگران بین‌المللی صورت گیرد. دلیل این موضوع چیست؟

بدیهی است طرح این موضوع از سوی ایران کاملا منطقی است. در روند بازگشت به برجام، آمریکا باید تضمین‌های قوی به ایران دهد.از سوی دیگر، هدف از راستی‌آزمایی بازگشت آمریکا به برجام این است که ایران اطمینان یابد شرکت‌های خارجی در مراوده با این کشور، هراسی از اعمال تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه خود ندارند. پس ایران به دنبال رفع واقعی تحریم‌هاست نه رفع ظاهری آنها. در هر حال باید مشاهده کرد در دور جدید مذاکرات (مذاکرات وین 7) که در آینده‌ای نزدیک برگزار خواهدشد، آمریکا تا چه اندازه‌ای در این خصوص آمادگی دارد و چه مباحثی پشت میز مذاکرات طرح خواهدشد.

تصویب قطعنامه علیه ایران غیرسازنده است

قرار است به زودی نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با محوریت بررسی فعالیت‌های هسته‌ای ایران برگزار شود. وزارت خارجه ایران نیز هشدار داده‌است اتخاذ هرگونه رویکرد سیاسی و غیرحقوقی در قبال این کشور، در روند مذاکرات اخلال ایجاد کرده و مضر خواهدبود. تحلیل شما از ماهیت و هدف برگزاری نشست آتی آژانس چیست؟

در ابتدا بگویم که بعید است در نشست آتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شورای حکام با تصویب قطعنامه خواستار همکاری بیشتر ایران در مورد مواد و اقلام هسته‌ای «اعلام نشده» و دسترسی به سایت‌های مربوط شود یا از ایران بخواهد به صورت یکجانبه به محدودیت‌های مشخص شده در متن توافق هسته‌ ای (برجام) باز گردد. البته این مساله بستگی به گزارشی دارد که رافائل‌گروسی، مدیرکل آژانس‌بین‌المللی انرژی‌اتمی ارائه خواهدکرد. گزارش وی هفته آینده در وین ارائه می‌شود و شورای حکام نیز بر اساس آن گزارش تصمیم‌نهایی خود را اتخاذ می کند. با این حال، تصویب قطعنامه علیه ایران در نشست پیش روی آژانس غیرسازنده خواهدبود.

حامد علیزاده - بین‌الملل / روزنامه جام جم