غربت قهرمان مبارزه با استعمار

12 شهریور،‌ سالروز شهادت رئیسعلی دلواری است که در گاه‌شمار جمهوری اسلامی ایران به نام روز مبارزه با استعمار نامگذاری شده است.

بوشهر در طول تاریخ سراسر افتخار‌آمیز خود 3 بار یعنی در سال‌های 1235،1216 و 1294خورشیدی توسط قوای نظامی و استعماری انگلیس مورد تجاوز و اشغال قرار گرفت ولی هربار، مردم غیور و جان برکف خطه دلاورخیز جنوب به مقابله با اشغالگران برخاستند .

در این میان، نقش رئیسعلی دلواری به‌عنوان طلایه دار نهضت مبارزات مسلحانه مردم تنگستان و دشتستان از این‌رو پررنگ و حائز اهمیت است که در حمله سوم ناوگان دریایی انگلیسی‌ها در 17مرداد سال1294خورشیدی ـ که منجر به اشغال بندر بوشهر و برافراشتن پرچم بریتانیا بر فراز عمارت حکومتی شد ـ از یک‌سو توانست با سازماندهی تفنگچیان و مبارزان دلواری حملات چریکی و نامتقارن علیه استحکامات و اردوگاه نظامی انگلیسی‌ها در محلات بهمنی و تنگک بوشهر طرح‌ریزی و عملیاتی و ضربات سختی بر پیکره استعمارگران وارد کند و از سوی دیگر پیوند عمیق و ریشه‌دار با مرجعیت آن روز ـ آیت‌الله شیخ محمدحسین مجاهدبرازجانی ـ که منجر به صدور فتوای قیام علیه استعمارگران خارجی شد،‌ شوری وصف‌ناپذیر در میان مردم منطقه به وجود آورد.

تلاش این سردار سربلندی در به‌کارگیری ظرفیت معتمدان و کسبه و تجار معروف بوشهر و نیز ایجاد اتحاد بین سران و خوانین ذی‌نفوذ و قدرتمند منطقه در تقویت محور مقاومت علیه بیگانگان برجسته است. این در حالی بود که دولت مرکزی ایران هیچ‌گونه حمایت و پشتیبانی از حرکت وطن خواهانه مجاهدان تنگستانی و دشتستانی نداشت.

شکست پی‌درپی نیروهای متجاوز انگلیسی در برابر شبیخون رئیسعلی و یارانش، انگلیسی‌ها را برآن داشت تا این سردار وطن‌پرست را از سر راه خود بردارند و برابر اسناد با دسیسه هربرت چیک، کنسول بریتانیا در بوشهر، شب سوم سپتامبر 1915 برابر با 12 شهریور 1294خورشیدی و 27 روز پس از اشغال بوشهر در جریان یکی از شبیخون‌ها در محله تنگک ناجوانمردانه از پشت مورد اصابت گلوله یکی از همرزمان خائن خود قرار گرفت و در 34 سالگی به شهادت رسید. پیکرش پس از تشییع و با حضور پدرش زائر محمد کدخدای دلوار در جوار امامزاده‌ای در گورک سادات به امانت نگهداری و شش ماه بعد به نجف اشرف منتقل و در قبرستان وادی‌السلام به خاک سپرده شد.

در سالیان اخیر همواره مسئولان استان بر لزوم ساختن مقبره‌ای در خور شأن و شخصیت شهید دلواری در قبرستان وادی‌السلام تاکید دارند و وعده آن را می‌دهند‌ ولی تاکنون اقدامی برای ساخت آن انجام نشده و مزار این شهید استعمارستیز با همان سبک و سیاق یک قرن پیش مورد زیارت زوار هموطن عتبات عالیات قرار می‌گیرد.

پی‌نوشت1. با این که سالیان متمادی بود که هیچ تصویری از شهید دلواری در دسترس نبود سرانجام با تلاش های پژوهشگر بوشهری خانم مهتاب ابراهیم زاده عکس واقعی(( شهید رئیسعلی دلواری)) در موزه شهرداری ایالت زالس گیترز آلمان شناسایی و در کتابی اختصاصی توسط این پژوهشگر منتشر شد.

پی نوشت2. سریال دلیران تنگستان، سال 1354 به کارگردانی همایون شهنواز براساس کتاب دلیران تنگستان نوشته فریدون رکن‌زاده آدمیت تولید شد، اما متاسفانه بخش زیادی از مجاهدت دشتستانی‌ها و سایر سران قیام جنوب پس از شهادت رئیسعلی دلواری در مقابله با استعمارگران نادیده گرفته شد.

علیرضا برازجانی-روزنامه نگار