وعده در جام‌ جم، اجرا در پاستور

وقتی یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری در رسانه ملی صحبت می‌کند، رسمی بودن این رسانه باعث می‌شود صحبت‌های نامزد به نوعی موضعگیری رسمی‌تری از او محسوب شود.

همان‌طور که در سال‌های بعد وقتی می‌خواهند درباره وعده یک رئیس‌جمهور صحبت کنند، به حرف‌هایش در تلویزیون ارجاع می‌دهند.

نکته دیگر این است که نامزدها در تلویزیون نه در جمع هوادارانشان بلکه برای همه اقشار مردم سخن می‌گویند، مردمی که حتی ممکن است نسبت به آنها ذهنیت منفی داشته باشند. در نتیجه از آن فضای هیجانی فاصله می‌گیرند و به منطق نزدیک‌تر می‌شوند.

در این گزارش مروری بر ظرفیت‌هایی داریم که معمولا صداوسیما در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری در اختیار نامزدها می‌گذارد؛ نامزدهایی که هشتمین رئیس‌جمهور ایران از میان آنان انتخاب خواهد شد.

صحبت رو در رو با مردم

در چند دوره اخیر انتخابات ریاست‌ جمهوری، شبکه یک سیما این فرصت را در اختیار نامزدها قرار می‌دهد که در زمانی حول و حوش نیم ساعت، به تنهایی رو به دوربین با مردم صحبت کنند و دیدگاه‌ها و برنامه‌های خود را ارائه دهند. حضور نداشتن مجری در برنامه و یک سره صحبت کردن کاندیدا باعث می‌شود این برنامه ظرفیت بالایی برای سر رفتن حوصله مخاطب و عوض کردن کانال داشته باشد. اما چیزی که می‌تواند بیننده را پای تلویزیون نگه دارد، بهره‌گیری از فنون سخنرانی و پرشور صحبت کردن فرد است. ویژگی دیگر این برنامه، مستقیم صحبت کردن با مردم است که در دیگر برنامه‌ها تا این حد پررنگ نیست. در انتخابات ۹۶ اسحاق جهانگیری توانست استفاده مناسبی از این برنامه انجام دهد و به‌ویژه با بغض و ایجاد فضای احساسی، بر افکار عمومی اثر گذاشت.

گفت‌وگوی ویژه خبری

«گفت‌وگوی ویژه خبری» یکی از برنامه‌های خبری رسانه ملی است که قدمت طولانی دارد و هر شب پس از پخش خبر ساعت ۲۲و30دقیقه روی آنتن شبکه دو می‌رود. اختصاص یک برنامه به هر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری، یکی از سیاست‌های ثابت صداوسیما در چند انتخابات اخیر بوده است.

از آنجا که مجریان این برنامه معمولا تسلط خوبی به بحث‌های مختلف سیاسی و اقتصادی دارند، در بیشتر مواقع گفت‌وگوی چالشی و جذابی شکل می‌گیرد و مجری اجازه طولانی شدن توضیحات کاندیدا و یکنواخت شدن برنامه را نمی‌دهد.

به عنوان مثال گفت‌وگوی حسن عابدینی با حسن روحانی درباره مذاکرات هسته‌ای در انتخابات ۹۲ زیاد دیده شد. نشان دادن کلید حل مشکلات هم در همین برنامه اتفاق افتاد!

گفت‌وگو با جوانان صحبت کردن کاندیدای ریاست‌ جمهوری با تعدادی از جوانان هم از برنامه‌های ثابت چند دوره اخیر بوده است.

این برنامه در استودیو ضبط می‌شود و چند جوان به نمایندگی از جوانان ایرانی پرسش‌های خود را مقابل نامزد حاضر در برنامه مطرح می‌کنند. برنامه انتخاباتی گفت‌وگو با جوانان از شبکه سه که به عنوان شبکه جوان شناخته می‌شود، روی آنتن می‌رود. اشک ریختن محمدرضا عارف به خاطر معضل اعتیاد در انتخابات ۹۲ در این برنامه اتفاق افتاد.

مناظره مشاوران نامزدها

یکی از ابتکارات تلویزیون در دوره‌ای که هنوز رسم مناظره رو در روی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری شکل نگرفته بود، برپایی مناظره بین نمایندگان کاندیداها بود.

حسن این شیوه، وارد شدن به مباحث ریز کارشناسی و ایجاد شناخت در مردم نسبت به اطرافیان هر نامزد و کابینه احتمالی‌اش در آینده است.

در انتخابات ۸۴ این روش به کار گرفته شد و محمد خوش‌چهره به عنوان نماینده محمود احمدی‌نژاد و محمدباقر نوبخت به عنوان نماینده مرحوم هاشمی رفسنجانی مناظره اقتصادی انجام دادند. مهدی کلهر و حسین مرعشی هم نماینده این دو کاندیدا در مناظره سیاسی بودند.

برنامه‌ های رادیویی

رادیو اعلام کرده در انتخابات امسال ۱۵۵ برنامه ویژه انتخاباتی دارد. رادیو در همه دوره‌های انتخابات با نامزدها گفتگوهای تفصیلی دارد و علاوه بر آن، صحبت نیم ساعته کاندیداها به صورت رو در رو با مردم در شبکه یک، روی آنتن رادیو نیز می‌رود. در این دوره از انتخابات، رادیو انتخابات هم با برنامه‌های متنوع در ردیف 95.5 مگاهرتز موج اف‌ام راه‌اندازی شده است.

این شبکه سه بخش خبری انتخاباتی در ساعات ۹، ۱۵ و ۲۰ دارد و به‌جز گیرنده‌های رادیو، می‌توانید آن را با استفاده از اپلیکیشن ایرانصدا در گوشی هوشمندتان بشنوید.

گفت‌وگو با ایرانیان خارج از کشور

ایرانیان خارج از کشور هم درست مانند کسانی که در ایران زندگی می‌کنند، حق رأی دارند و صداوسیما برای این گروه از هموطنان هم امکان شناخت بهتر نامزدها را فراهم می‌کند. در این برنامه که از شبکه جام‌جم پخش می‌شود، نامزدهای انتخابات بیشتر به مسائل ایرانیانی می‌پردازد که در ایران زندگی نمی‌کنند.

مستندهای انتخاباتی

سینمایی‌ترین بخش تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست‌ جمهوری، مستندهایی است که توسط کارگردان‌ها ساخته می‌شود و روی آنتن تلویزیون می‌رود.

در این مستندها دست کاندیداها برای بهره بردن از ترفندهای رسانه‌ای و تبلیغاتی بازتر است و مخاطب به جای این‌که صرفا شنونده باشد، می‌تواند نامزد انتخابات را دقیق‌تر ببیند و حتی - بسته به این‌که کاندیدا چقدر تشنه خدمت باشد- وارد زندگی شخصی‌اش شود.

در دوره‌های مختلف کارگردانان مشهوری در ساخت مستندهای انتخاباتی طبع‌آزمایی کرده‌اند که از این میان می‌توان به نام‌هایی مانند مجید مجیدی، احمدرضا درویش، کمال تبریزی، بهروز افخمی، رسول ملاقلی‌پور، بهروز شعیبی، محمدحسین مهدویان، مجید برزگر و... اشاره کرد.

مناظره

به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، اصلی‌ترین عامل تعیین‌کننده رأی مردم، مناظراتی است که بین نامزدها برگزار می‌شود و به صورت زنده روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود. این مناظره‌ها معمولا در سه نوبت و با موضوعات اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی و سیاسی با حضور همه نامزدها پخش می‌شود.

با توجه به مشکلات فراوان اقتصادی، احتمالا در انتخابات امسال این موضوع در مناظرات پررنگ‌تر خواهد بود. بیان برنامه‌ها و جزئیات تخصصی و کارشناسی در مناظره‌ها کمترین اهمیت را دارد و چیزی که باعث می‌شود یک نامزد برنده مناظره به نظر برسد فن بیان، غلبه بر اضطراب و آماده بودن ذهن برای دادن پاسخ‌های جنجالی به پرسش‌های معمولی است، پاسخ‌هایی که به‌سرعت در فضای مجازی دست به دست شود.

محمد وفایی - خبرنگار/ ضمیمه قاب کوچک روزنامه جام جم