درحالی که چند روز بیشتر به آغاز سال جدید باقی نمانده، اکران نوروز به عنوان طلایی‌ترین نوبت نمایش سینمای ایران، هنوز با اما و اگرهایی همراه است

از طلا بودن پشیمان گشته‌اند

اکران نوروز ۱۴۰۰ باوجود جلسات متعدد شورای صنفی نمایش، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و کاملا با حال و هوای یک سال عجیب و غریب کرونایی هماهنگ است.

کد خبر: ۱۳۰۷۴۴۶

شورای صنفی نمایش در همین اسفندماه چند جلسه برگزار کرده اما به دلایل مختلف، هنوز به جمع‌بندی مناسبی برای انتخاب و معرفی فیلم‌ها نرسیده است. این درحالی است که سال‌های قبل مدت‌ها قبل از این تاریخ، تکلیف اکران نوروزی مشخص بود و حتی گاهی فیلم‌ها در یکی دو هفته پایانی اسفند به نمایش درمی‌آمدند و روزهای اکران‌شان را به نوروز سال بعد پیوند می‌زدند و سهم مهمی در رونق سینماها در روزهای کرخت و پایانی اسفند داشتند. امسال باوجود تلاش‌ها و اراده‌ای که برای اکران نوروز ۱۴۰۰ وجود دارد، موانع و چالش‌هایی هم به چشم می‌خورد که می‌تواند در صورت به نتیجه نرسیدن و حل‌نشدن، کلا موضوع اکران نوروزی را منتفی کند و به خوشبینی‌ها در این زمینه پایان دهد.

اگر هم اکران نوروز به مرحله اجرا برسد اما راه‌حل مناسبی برای موانع پیدا نشود، با اکران نصفه‌نیمه و بی‌رونقی مواجه خواهیم بود. از این رو، اکران نوروز که همواره به عنوان طلایی‌ترین فصل اکران سینمای ایران مورد توجه بود، دست بالا و با اتخاذ تصمیمات درست و راهبردی می‌تواند یک اکران برنزی لقب بگیرد. اگر هم که مثل سال گذشته منتفی شود، می‌توان آن را اکران مسی خواند.

اکران نسبتا ناتمام
سال گذشته (درواقع نوروز سال ۹۹)، سینمای ایران شاید برای اولین بار در این سال‌های فعالیت مستمر و دوران تثبیت، اکران نوروزی نداشت. یعنی فیلم‌های اکران نوروزی مشخص شد و مخاطبان منتظر بودند آثاری چون شنای پروانه به کارگردانی محمد کارت، لامینور به کارگردانی داریوش مهرجویی، لاله به کارگردانی اسی نیک‌نژاد، بازیوو به کارگردانی امیرحسین قهرایی، پسرکشی به کارگردانی محمدهادی کریمی، زنها فرشته‌اند۲ به کارگردانی آرش معیریان و خوب بد جلف۲: ارتش سری به کارگردانی پیمان قاسم‌خانی را در سالن‌های سینما ببینند، اما کرونا از راه رسید و بساط سینما را جمع کرد و به دلیل تعطیلی سالن‌های سینما، اکران نوروز هم منتفی شد.
بعضی از این فیلم‌ها از جمله لامینور، لاله، بازیوو، که هنوز رنگ پرده سینما را ندیدند و اکران نشدند. پسرکشی از ۱۶تیر امسال به صورت آنلاین اکران شد و به توفیق چندانی دست پیدا نکرد. زنها فرشته‌اند۲ هم از ۲۵ تیر امسال و در مقطعی که سالن‌های سینما باز شده بود، به نمایش درآمد و حدود پنج‌میلیارد تومان فروخت.
شنای پروانه شاید ناکام‌ترین فیلم در میان آثار اکران نوروز ۹۹ باشد که باوجود ظرفیت بالای فروش و پیش‌بینی‌هایی که در این مورد وجود داشت، تنها در مقطعی کوتاه در سینما اکران شد و کمتر از سه‌میلیارد تومان فروش کرد. درحالی که بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر، در صورت اکران در وضعیتی طبیعی و بی‌کرونا، حتی می‌توانست برخی رکوردهای فروش را جابه‌جا کند. اکران آنلاین هم باتوجه به خطرات قاچاق فیلم در فضای مجازی، گزینه مناسبی برای شنای پروانه نبود. با این حال و باوجود همه مراقبت‌ها و ملاحظات سازندگان، نسخه قاچاق فیلم مدتی قبل منتشر شد. آنچه باعث تعجب بیشتر شده، اکران فیلم در این مقطع از سال و در پی بازگشایی دوباره سالن‌های سینماست. شنای پروانه این روزها در شرایطی روی پرده است که کمتر کسی تمایل به سینما رفتن دارد.
خوب بد جلف ۲: ارتش سری هم خوشبخت‌ترین فیلم اکران نوروز ۹۹ است. این فیلم در دو مقطع اکران شد؛ بار اول از ۳۰بهمن۹۸ تا شیوع کرونا و تعطیلی سالن‌های سینما و بار دوم از ۹مرداد امسال که به صورت آنلاین اکران شد. فیلم قاسم‌خانی در مجموع حدود ۱۵میلیارد تومان فروش کرد که در وضعیت کرونایی، فروش خوبی به حساب می‌آید.
درمجموع، اکران نوروز ۹۹ را باید اکران تقریبا ناکام و ناموفقی دانست؛ اکرانی که چند فیلم آن هنوز موفق به نمایش نشده‌اند و فیلم‌های دیگرش هم در حد انتظار نمی‌فروشند، همان‌طور که برای اولین بار در تاریخ اکران سینمای ایران رخ داد، نوید یک سال بد را برای اکران داد که همین‌طور هم شد. در چنین وضعیتی و در دوران پیشتازی شیوع کرونا و حضور ادامه‌دار این ویروس، می‌توانیم با بدبینی به اکران نوروز ۱۴۰۰ هم چندان خوشبین نباشیم.

چطور امیدها زنده شد؟
اکران آنلاین در سینمای ایران موفق نبود. این ادعا با مرور اعداد و ارقام تقریبا ناچیز فیلم‌های اکران‌شده و اساسا کیفیت نازل بیشتر فیلم‌ها در این زمینه، ثابت می‌شود. تعطیلی‌های مقطعی و بازگشایی‌های چندباره سالن‌های سینما به دلیل نوسانات شیوع کرونا هم مهم‌ترین چالش اکران عمومی و فیزیکی بود که کماکان هم ادامه دارد. چنین وضعیتی باعث بی‌اعتمادی مردم شده و تماشاگران هم غالبا ترجیح می‌دهند در شرایط بهتر و سالم‌تری به سینما بروند.
تولید انبوه و نمایش‌های هفتگی سریال‌های شبکه نمایش خانگی، باعث رونق پلتفرم‌ها شده و مردم را بیشتر به خانه‌نشینی و دوری از سینما عادت داده است. با وجود رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ضدعفونی کردن مدام سالن‌های سینما و فروش حداقلی بلیت سینما (نهایتا ۵۰درصد ظرفیت سالن‌ها) مردم به‌سختی حاضر بودند سلامت خود را به خطر بیندازند و به سینما بروند.
اما برگزاری سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر، تا حدی امیدها را در سینما زنده کرد و باعث شد برخی علاقه‌مندان سینمای ایران به شوق تماشای تازه‌ترین ساخته‌های سینمایی، حاضر شدند خطرهای موجود در این زمینه را به جان بخرند و بعد از مدت‌ها، تقریبا بعد از یک‌سال، قدم به سالن‌های سینما بگذارند.
با این حال، آن اشتیاق مردم بعد از جشنواره فیلم فجر، فروکش کرد و آنها در این روزهای همچنان کرونایی، میل کمتری برای رفتن به سینما دارند. یکی از دلایل آن، به‌جز ترس‌هایی که درباره موج جدید کرونا وجود دارد، به بیات بودن یا جذاب نبودن فیلم‌های فعلی روی پرده مربوط می‌شود. می‌ماند یک شنای پروانه که آن هم بعد از انتشار نسخه قاچاق و دیده‌شدن در سطحی وسیع، دیگر گزینه مناسبی برای اکران نیست.

چالش‌های اکران نوروز ۱۴۰۰
ما هم معتقدیم که سینما باید به راهش ادامه دهد و چراغش روشن باشد. برگزاری جشنواره فیلم فجر که اما و اگرها و ملاحظاتی داشت و با خطراتی همراه بود، قدمی در این راه بود. اکران نوروز ۱۴۰۰ هم قدم دیگری در این مسیر است، منتها باید واقع‌بین بود و موانع و چالش‌ها را هم درنظر گرفت و راه‌حل مناسبی برای آنها پیدا کرد. در جلسات اخیر شورای صنفی نمایش هم قطعا چنین مواردی لحاظ و بررسی می‌شود. فارغ از بحث مهم صدور پروانه نمایش برای فیلم‌های متقاضی اکران، بیش از هر چیز باید به اعتمادسازی دوباره مخاطبان اندیشید.
اما با اظهارنظرات و بحث‌هایی که مطرح می‌شود، انگار مردم چندان در این زمینه در اولویت نیستند. درحالی‌که یکی از ارکان اصلی اکران و درواقع مهم‌ترین آن، مردم و مخاطبان هستند. بنابراین حتی مطرح شدن بحث افزایش قیمت بلیت سینما که پیشنهاد آن به حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی هم ارائه شده، چندان با حال و هوای امروزی سنخیت ندارد. تاوان تعطیلی‌های درازمدت سالن‌های سینما را مردم نباید بدهند. بالعکس برای جلب اعتماد دوباره مردم و ترغیب آنها برای تماشای فیلم‌ها در سالن‌های سینما و در رقابت با پلتفرم‌ها و سامانه‌های اینترنتی نمایش فیلم، اتفاقا باید از قیمت بلیت‌های سینما کاست یا دست‌کم همین قیمت ۲۰هزار تومانی فعلی را حفظ کرد و تمهیدات و تسهیلات و تخفیف‌هایی برای تماشاگران در برخی روزها و سئانس‌ها در نظر گرفت.
مورد مهم دیگر ادامه محدودیت‌های ترددی ناشی از شیوع کروناست که همچنان و تا مدتی نامعلوم ادامه دارد. در شرایطی که آخرین سئانس فعلی سالن‌های سینما، پیش از ساعت ۸ است و سالن‌های سینما بعد از ساعت ۹ امکان اختصاص سئانس و بلیت‌فروشی ندارند، نمی‌توان چندان به رونق و موفقیت اکران نوروز ۱۴۰۰ خوشبین بود. چراکه همیشه و طی این سال‌ها سئانس‌های شامگاهی، بیشترین ظرفیت فروش را داشته و بیشتر مخاطبان ترجیح می‌دهند در ساعت‌های پایانی روز به سینما بروند. اما در صورت ادامه‌دار بودن محدودیت‌های تردد، سئانس‌های سینما به طرز چشمگیری کاهش یافته و در بهترین حالت، برخی تماشاگران از سئانس‌های حدود ۱۷ و ۱۹ استفاده می‌کنند. فیلم‌ها هم عمدتا در همین دو سئانس فرصت دارند به تماشاگران، خودی نشان دهند و میزان فروش‌شان را بالا ببرند. در چنین وضعیتی، حتی آن دسته از پخش‌کننده‌ها و تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌هایی که تمایل به حضور در اکران نوروز ۱۴۰۰ دارند، می‌دانند که خیلی نباید روی فروش بالای آثارشان حساب ویژه باز کنند. اگر برای موانعی چون قیمت بلیت و ساعت محدودیت تردد، چاره مناسبی اندیشیده نشود، اکران نوروز ۱۴۰۰ درصورت تحقق، اوضاع به مراتب بدتری نسبت به اکران نوروز ۹۹ خواهد داشت.

کدام فیلم‌ها سینما را نجات می‌دهند؟
باوجود چالش‌ها و موانع، در این چند وقت، گزینه‌هایی برای اکران نوروز ۱۴۰۰ مطرح است. درخت گردو به کارگردانی محمدحسین مهدویان، چپ راست به کارگردانی حامد محمدی و دینامیت به کارگردانی مسعود اطیابی، از جمله فیلم‌هایی هستند که در این مدت، صحبت از اکران نوروزی آنهاست. کمدی‌های چپ راست و دینامیت، گزینه‌های مناسبی برای نوروز و جلب تماشاگران به نظر می‌رسند. حضور چهره‌هایی چون رامبد جوان، پیمان قاسم‌خانی، سارا بهرامی و ویشکا آسایش در فیلم اول و پژمان جمشیدی، احمد مهرانفر، محسن کیایی و مهدی هاشمی در فیلم دوم می‌تواند نقش مهمی در جلب نظر تماشاگران و فروش خوب فیلم‌ها داشته باشد. علاوه بر این، سابقه خوب کارگردان‌های این دو اثر در ساخت فیلم‌های پرفروش هم می‌تواند در این زمینه امیدوارکننده باشد؛ محمدی ساخت فیلم‌هایی چون اکسیدان و چهارانگشت را در کارنامه دارد و اطیابی هم سازنده فیلم‌های تگزاس و تگزاس ۲ است.
اما مطرح شدن اسم فیلم درخت گردو، از موارد سوال برانگیز است. البته قرار نیست لزوما همه فیلم‌های اکران نوروز، کمدی و خنده‌دار باشد، اما درخت گردو برای نمایش در نوروز سالی که به سختی و تلخی تمام گذشت، فشار عاطفی سنگینی به مخاطب وارد می‌کند. قصه جنایت شیمیایی سردشت توسط صدام و نیروهای بعثی عراق می‌تواند در زمان دیگری به نمایش درآید. برخی هم اعتقاد دارند، فیلم تازه‌تر مهدویان یعنی کمدی سیاه شیشلیک، سنخیت بیشتری برای اکران نوروزی دارد، اما لابد اول مارکت (سرمایه‌گذار هر دو فیلم) و مهدویان، ملاحظاتی دارند تا ابتدا ساخته قبلی‌شان اکران شود و بعد نوبت به شیشلیک برسد. ضمن این‌که شاید در شرایط فعلی که اکران نوروز ۱۴۰۰، چندان هم محل مناسبی برای عرضه و موفقیت بالای مالی نیست، منطقی و به صلاح نباشد.
فیلم مهیج و اکشن لاله هم که از گزینه‌های اکران نوروز ۹۹ بود، می‌تواند از فیلم‌های احتمالی دیگر اکران نوروز ۱۴۰۰ باشد. شاید اکران اخیر فیلم برای جمعی از اهالی رسانه، مقدمه‌ای بر اکران نوروزی آن باشد.
فیلم ابلق به کارگردانی نرگس آبیار و تهیه کنندگی محمدحسین قاسمی هم می‌تواند از گزینه‌های جدی اکران نوروز ۱۴۰۰ باشد. این فیلم که در جشنواره اخیر فیلم فجر با استقبال تماشاگران و منتقدان روبه‌رو شد و جوایزی از جمله بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست آورد، باوجود تلخی موضوع و قصه، گرم و جذاب روایت می‌شود و می‌تواند حتی در این وضعیت نامناسب، تماشاگران را به سالن‌های سینما بکشاند. ضمن این‌که در این سال‌های اخیر، برندگان سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر، گزینه اصلح برای اکران نوروزی هستند.
فیلم خورشید به کارگردانی مجید مجیدی که جزو ۱۵نامزد اولیه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان است، فیلم بچه گرگ‌های دره سیب به کارگردانی فریدون نجفی که در سی و سومین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوان، جایزه بهترین فیلم را به دست آورد، از جمله گزینه‌های احتمالی اکران در نوروز ۱۴۰۰ هستند.