خنثی‌ سازی تحریم با داخلی‌سازی پروژه‌ها

از این‌رو قوانینی مربوط به عدم واردات کالای مشابه داخلی وضع شد و با خروج آمریکا از برجام و محدودیت درآمد ارزی برخی کالاها در فهرست ممنوعه واردات قرار گرفتند.

برخی شرکت‌ها بودند که با داخلی‌سازی قطعات و همچنین اجرای پروژه‌های بزرگ در کشور مانع خروج ارز از کشور شدند که این کار به درآمد ارزی دولت برای واردات کالاهای اساسی کمک شایانی ‌کرد.

بازگشت تحریم‌ها هرچند به اقتصاد ایران آسیب‌هایی وارد کرد اما باعث شد تا شرکت های داخلی هم بتوانند خودی نشان دهند و قدرت خود را محک بزنند.

به بیان بهتر سکه تحریم دو رو دارد که یک روی آن آسیب‌های وارد شده به اقتصاد است و روی دیگر نشان می‌دهد کشور تحریم شده چقدر تاب‌آوری دارد.

از سوی دیگر مقام معظم رهبری اخیرا بر خنثی‌ سازی تحریم به جای رفع تحریم تاکید داشتند که عملکرد شرکت‌های داخلی در دوران حدود سه ساله تحریم (بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال۹۷) نشان می‌دهد اقتصاد ایران تاب آوری بالایی دارد. آنچه در ادامه می‌خوانید مروری بر اجرای مهم‌ترین پروژه های انجام شده در کشور توسط شرکت‌های ایرانی است.

توسعه تجارت با افتتاح آزادراه غدیر

ایران در زمینه عمران دستی بر آتش دارد و اغلب محصولات مورد نیاز این بخش در داخل تولید می‌شود. توسعه آزادراهی یکی از برنامه‌های مهم برای افزایش تجارت با کشورهای مختلف به‌خصوص در بخش ترانزیت است.

تا پیش از این، ساخت آزادراه‌های کشور توسط شرکت‌های خارجی انجام می‌شد اما پس از خلف وعده طولانی چینی‌ها در پروژه ساخت آزادراه تهران- شمال شرکت‌های ایرانی نشان دادند در این زمینه هم می‌توانند بدون اتکا به خارجی‌ها طرح را پیش ببرند.

آزادراه غدیر به طول ۱۵۸ کیلومتر یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های بزرگ کشور محسوب می‌شود. ۷۰ درصد منابع مالی این طرح توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) تأمین شده است اما با رویکرد حمایت از بخش خصوصی، قرارگاه به عنوان چتر حمایتی، اجرای این طرح را به پیمانکاران داخلی واگذار کرده است، به گونه‌ای که حدود ۸۰ درصد آزادراه غدیر توسط بخش خصوصی اجرا شده است.

آزادراهی شدن یکی از پرترددترین مسیرهای اطراف پایتخت، از آن رو جزو برنامه‌های اصلی بخش اجرایی قرار گرفت تا هم صرفه‌جویی نزدیک به ۷۴۰۰ میلیارد تومانی در زمان سفر و ۱۶۵۰ میلیارد تومانی در مصرف بنزین را به همراه داشته باشد و هم به افزایش ایمنی و کاهش سوانح رانندگی در کمربندی تهران منجر شود. آزادراه غدیر از چهار استان قزوین، البرز، مرکزی و تهران عبور می‌کند.

این‌ آزاد راه علاوه بر توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی ملی در زمینه ترانزیت کالا در حوزه فراملی با تمرکز بر کشورهای همسایه نیز تاثیرگذار خواهد بود.

آزاد راه غدیر، دومین آزادراه طولانی کشور است که تا امروز به صورت یکپارچه به بهره‌برداری رسیده است.

تولید نرمال هگزان در پالایشگاه شازند

تولید یک ماده آن هم در یک پالایشگاه مگر چقدر می‌تواند برای یک کشور مهم باشد؟

جالب است بدانید هگزان بخش عمده‌ای از واردات ما را تشکیل می‌داد. ۳۰میلیون دلار رقم کمی نیست که سالانه از کشور برای این ماده هزینه شود اما اکنون پالایشگاه شازند با ابتکار و نبوغ جوانان ایرانی آن را تولید کرده است.

البته کاربردهای مختلفی هم در تولیدات صنعتی و پتروشیمی دارد. هگزان‌ها بخش قابل توجهی از بنزین را تشکیل می‌دهند که همه آنها ترکیبات بی‌رنگ و بی‌بو با نقطه‌جوش بین ۵۰ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد (۱۲۲ تا ۱۵۸درجه فارنهایت) هستند.

در صنعت از این ماده در تولید چسب و صنعت چرم و تولید کفش استفاده می‌شود.

از این ماده همچنین در استخراج روغن‌های پخت و پز از دانه‌های گیاهی (مانند روغن کانولا یا روغن سویا) استفاده می‌شود.

هگزان‌ها به طور عمده با پالایش نفت خام به‌دست می‌آیند و ترکیب دقیق پالایش شده تا حد زیادی به منبع نفت و محدودیت‌های پالایش بستگی دارد.

حالا پالایشگاه شازند اعلام کرده روزانه ۱۹۰هزار لیتر معادل ۵۰ هزار تن نرمال هگزان را سالانه در مدار تولید قرار می‌دهد.

تولید قالب‌ های تارا

زمانی که خودروسازی ایران تحریم شد دو خودروساز پژو و رنو که پس از برجام راهی ایران شده بودند ایران را ترک کردند و خودروسازان ایران با مشکل تولید مواجه شدند.

این شرکت‌ها وظیفه تامین قطعات خودروها را بر عهده داشتند اما از این کار سر باز زدند. البته امسال وضعیت تولید خودرو نسبت به دو سال گذشته بهتر بود اما باز هم پاسخگوی نیاز بازار نیست.

از سال گذشته قطعه‌سازان و خودروسازان یک تفاهم نامه امضا کردند تا قطعات مورد نیاز در داخل تولید شود.

اکنون حدود یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و داخلی سازی صورت گرفته است. نتیجه آن خودروی تارا است که حدود ۹۸ درصد قطعات آن ایرانی است.

داخلی‌سازی طراحی و ساخت قالب‌های بدنه این خودرو صرفه‌جویی ارزی چهار میلیون دلاری را به‌دنبال داشته است.

تولید ۱۰۷ قطعه منفصله پروژه تارا به شرکت ساپکو سپرده شده که این تعداد به صورت ۶۷ مجموعه در اختیار این شرکت قرار می‌گیرد.

پیچیدگی و فناوری بالای قطعات تارا، سبب بلوغ و رشد قطعه‌سازان و بهره‌مندی آنان از دانش روز تولید شده است.

البته باید به داخلی سازی ۳۰۰۰ قطعه خودرو هم اشاره کرد. یک شرکت داخلی درزمینه تولید قطعات خودرو با به‌کارگیری جوانان و نخبگان کشور، فناوری و تجهیزات هایتک را طراحی و بومی‌سازی کرده که این اقدام تأثیرات بسیاری در ارتقای اقتصاد کشور به همراه داشته است.

این شرکت با داشتن سهم ۳۰ درصدی در تأمین قطعات موردنیاز صنعت خودرو، ۱۵۷۰ قطعه به ایران‌خودرو، ۴۴۰قطعه به سایپا و ۳۳۰ قطعه به گروه بهمن تزریق می‌کند. این داخلی‌سازی دستاوردهایی مانند اشتغال ۱۲هزارنفری به‌صورت مستقیم و ۶۰ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم دارد. همچنین صرفه‌جویی حدود ۵۰ میلیون‌دلاری ازجمله دستاوردهای داخلی سازی قطعات خودرو در داخل است.

تولید یک ماده حیاتی فولاد زیر سایه تحریم

پس از بازگشت تحریم‌های مویرگی آمریکا علیه ایران برخی کارشناسان بین‌المللی بر این باور بودند که علاوه بر محدودیت صادرات نفت، صادرات فولاد و محصولات این زنجیره نیز با مشکل همراه شود اما در همان روزهای ابتدایی تحریم، برنامه داخلی سازی پودرهای قالب ریخته‌گری که از مواد استراتژیک و مهم ریخته‌گری و تولید فولاد به شمار می‌آید کلید زده شد.

سرانجام پاییز امسال این پودرها داخلی‌سازی شد و تلاش نخبگان ایران به ثمر نشست.

خنثی‌سازی تحریم در صنعت فولاد کلید خورده و شرکت فولاد مبارکه اصفهان که خود در فهرست تحریم آمریکا قرار دارد توانسته در بخشی از تولید مواد اولیه فولاد خودکفا شود.

این در حالی است که قبلا این پودرها از طریق شرکت‌های اروپایی تامین می‌شد اما با بومی‌سازی این مواد ضمن قطع وابستگی و تثبیت فرآیند تأمین، از خروج مبالغ زیادی ارز جلوگیری به عمل خواهد آمد.

راه‌اندازی خط تولید نخ‌های پنبه‌ای

ایران ظرفیت بالایی در حوزه نساجی دارد اما مواد اولیه این صنعت مانند نخ وارداتی است.

با اعمال تحریم‌ها صنعت نساجی ایران در رکود تولید قرار گرفت ‌و شرکت نساجی خسروی خراسان در بهار امسال نوید داد خط تولید نخ‌های ظریف و شانه شده راه‌اندازی شد.

با راه‌اندازی خط تولید نخ‌های ظریف پنبه‌ای و شانه‌شده توسط این شرکت، از خروج حدود ۷ میلیون یورو ارز از کشور جلوگیری می‌شود و بخشی از نیاز کشور به نخ ظریف توسط این مجموعه تأمین خواهد شد.

در حال حاضر حدود ۵ شرکت در کشور این محصول را تولید می‌کنند و قرار است نخ‌های ظریف پنبه‌ای و شانه‌شده برای گردباف و بافندگی‌های تاروپودی و در واقع تهیه پارچه‌های ظریف ملحفه‌ای و باکیفیت پیراهنی مورد استفاده قرار ‌گیرد.

بومی‌سازی قطعات تجارت محور

زمانی که صحبت از خودکفایی می‌شود همه ذهن‌ها سمت تولیدات کشاورزی می‌رود اما برخی قطعات که ساده به نظر می‌رسد در سبد واردات کشور به منظور تامین نیاز صنعت قرار می‌گیرد. بخشی از تجارت کشورها مربوط به بنادر و پهلوگیری کشتی‌ها و همچنین ترانزیت زمینی و مسیرهای ریلی و هوایی است.

زمانی که یک کشتی در بندری پهلوگیری می‌کند تا کالاهای آن ترخیص شود نیاز به تجهیزات پیشرفته‌ای دارد که بتواند بارهای سنگین را به محوطه اصلی برساند.

کوپلینگ موتور و گیربکس هویست گنتری کرین سوپرپست پاناماکس با بهره‌گیری از دانش و تخصص یک شرکت دانش‌بنیان در مجتمع بندر شهید رجایی بومی‌سازی شد.

نیروی بالابر گنتری کرین ها (جرثقیل های غول پیکر) توسط ۲ الکترو موتور ۶۵۰کیلووات تامین می‌گردد که اتصال این الکترو موتورها به گیربکس توسط کوپلینگ انجام می‌شود. مسؤولان بندر شهید رجایی از خرابی قطعات اصلی این بندر اطلاع داده بودند که اکنون برای تولید قطعه به خودکفایی رسیدند.

آذر ایرانی

میدان نفتی آذر یکی از میدان‌های نفتی ایران است که در شهر مهران استان ایلام قرار دارد. این میدان با عراق مشترک است و پیش‌بینی می‌شود دو میلیارد و ۵۰۰هزار بشکه نفت خام را در خود جای داده باشد که ۴۰۰ میلیون بشکه آن نصیب ایران خواهد شد.

طرح توسعه این میدان به شرکت‌های استات اویل نروژ و گازپروم روسیه واگذار شده بود که با اعمال تحریم‌ها ایران را ترک کردند.

پس از خروج شرکت‌های خارجی شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) کار این میدان را پیش برد و پیمانکار آن شرکت مهندسی و توسعه سروک آذر اعلام شد.

این میدان طی روزهای گذشته توسط رئیس‌جمهوری افتتاح و به بهره‌برداری رسید. هزینه‌های اجرایی طرح توسعه میدان آذر، بالغ بر ۴/۱ میلیارد یورو برآورد می‌شود که بخش قابل توجهی از آن توسط طریق صندوق توسعه ملی و بخش دیگر نیز از طریق شرکت اهداف و وام‌های بانکی تأمین شد.

گام ذوب‌آهن در خنثی‌سازی تحریم

اصفهان به عنوان یک شهر صنعتی توانسته گام‌های مثبتی در راستای خنثی‌سازی تحریم بردارد. شرکت ذوب‌آهن ایران درب‌های فلکسیبل سلول‌های باتری‌های کک‌سازی را بومی‌سازی کرده است. واحد تولید كُك و مواد شیمیایی ذوب‌آهن اصفهان‌، زغال‌سنگ را به كُك تبدیل می‌كند.

كُك تولید شده در این واحد به عنوان مواد سوختی در كوره بلند استفاده می‌شود. كوره بلند در كارخانه‌‌ های ذوب فلز برای استخراج فلز، به‌ویژه آهن از سنگ معدنی استفاده می‌‌شود. با انجام بومی سازی این کار از خروج هفت میلیون و ۵۰۰ هزار دلار جلوگیری شد.

كمك دانش كشور به بخش پزشكی

دستگاه دیالیز با كلیه مصنوعی كه با تكنولوژی‌ های‌تك ساخته و تولید می‌شود، برای كاركرد خود نیاز به ماده‌ای به نام بی‌كربنات سدیم دارد كه تكنولوژی ساخت آن پیچیده و تنها در دست چند كشور است. به این ترتیب سالانه و برای تامین نیاز بخش دیالیز در كشور بی‌كربنات سدیم وارد می‌شود.

از ابتدای امسال یك شركت شیمیایی- دارویی ایرانی توانسته ‌است با دستیابی به فناوری تولید بی‌كربنات سدیم با گرید همودیالیز، موانع و مشكلات فراوانی را در درمان بیماران كلیوی مرتفع كند.

در حال حاضر سالانه ۳۰۰۰ تن بی‌كربنات سدیم در كشور نیاز است كه ۲۵۰۰ تن در بخش دیالیز و حدود ۵۰۰ هزار تن در صنعت دارویی استفاده می‌شود كه تا پیش از این، تمامی نیاز كشور از طریق واردات از سه كشور انگلیس، فرانسه و آلمان تامین می‌شد، چراكه تكنولوژی ساخت این ماده تنها در دست این سه كشور بود. اما اكنون ایران با تولید بی‌كربنات سدیم برای صنعت دیالیز، نیاز كشور را تامین می‌كند.

واردات بی‌كربنات سدیم از اروپا باعث خروج سالانه سه تا چهار میلیون یورو ارز از كشور می‌شد كه این رقم باتوجه به شرایط سخت اقتصادی و تنگناهایی كه برای واردات اقلام و تجهیزات دارویی وجود داشت، هزینه‌های درمان را به‌شدت افزایش می‌داد.

به همین دلیل دانش فنی تولید بی‌كربنات سدیم كاملا بومی‌سازی شده، لذا هیچ‌گونه وابستگی به هیچ شركت و دانش خارجی‌ای در این زمینه وجود ندارد.

ساخت پینیون‌ها در ایستگاه ایران

یكی از تجهیزاتی كه در مجتمع مس سرچشمه كرمان بومی‌سازی شده، ساخت چرخ‌دنده پینیون آسیاب تغلیظ است كه چرخ‌دنده‌ها دارای ابعاد نسبتا بزرگی هستند و ساخت آنها در داخل با محدودیت خیلی زیادی روبه‌رو بود و همه آنها وارد می‌شد.

از این رو هم به لحاظ بحث محدودیت از نظر زمانی برای واردات و هم از لحاظ ایجاد توانایی بومی‌سازی تصمیم گرفته شد این چرخ‌دنده‌ها در داخل تولید شود.

از دو سال پیش كار روی این چرخ‌دنده شروع شد و با یك سازنده داخلی برای ساخت، تفاهم‌نامه امضا شد و پینیون در حال حاضر ساخته، نصب و راه‌اندازی شده است.

با توجه به توان فنی و مهندسی ایران در تولید پینیون‌های در اندازه‌های بزرگ محدودیتی نخواهیم داشت. پینیون‌هایی كه از خارج تامین می‌شد حدود ۶۰هزار یورو یا دو میلیارد تومان قیمت داشت كه یك شركت داخلی با مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان تولید كرد.

امین محمودی - اقتصاد / روزنامه جام جم