زندگی با پس‌زمینه خاکستری

مدتی است که در پایتخت و دیگر شهرها آسمان آبی از ما دریغ شده و همه‌چیز هاله‌ای خاکستری دارد و این یعنی که خطر مرگ ناشی از آلودگی هوا به ما نزدیک‌تر شده است.

این روزها اورژانس بیمارستان‌ها ۲۰ تا ۳۰ درصد شلوغ‌تر است، البته نه به‌خاطر کرونا که برای آلودگی هوا. همه این هشدارها یعنی باید حواسمان به مشکلاتی که این آسمان خاکستری برایمان به ارمغان می‌آورد، باشد. این‌که چطور در این شرایط آب و هوایی مراقب خودمان باشیم تا زنده بمانیم.

هشدارها

خطر مرگ: از همین اول بگوییم، این‌طور فکر نکنید که چون جوانید، سابقه بیماری قلبی ندارید، آسم ندارید، پس آلودگی هوا با شما کاری ندارد. آلودگی هوا در طولانی‌مدت‌ روی ریه‌ها تاثیر منفی می‌گذارد و باعث ضعیف شدن ریه‌ها می‌شود؛ پس برای همه حتی جوانان و ورزشکاران خطرناک است. در ۳۶۵ روز سال، کمتر از یک ماه هوای پاک تنفس می‌کنید، پس زیاد هم به آسمان آبی تابستان‌ها دلخوش نباشد، آلودگی در تابستان و بهار هم وجود دارد.

خطر جدی: خطر جدی اما در کمین آنهایی است که سابقه بیماری قلبی و سکته قلبی دارند، به دیابت مبتلا هستند، ریه‌هایشان ضعیف است، آسم دارند، باردارند و کودکند. متاسفانه مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی در افرادی که در شهرهای آلوده زندگی می‌کنند تا ۳۰ درصد بیشتر است.

عوارض خطرناک: آلودگی هوا می‌تواند در افرادی مبتلا به بیماری‌ های قلبی و کسانی که مشکلات تنفسی دارند، ایست قلبی ایجاد کند؛ کسانی که جوانند و هیچ سابقه بیماری هم ندارند با آلودگی هوا دچار تنگی‌نفس، درد در قفسه سینه، سرفه، سردرد، حالت تهوع و بی‌حوصلگی می‌شوند.

موارد شدید اورژانسی

آلودگی هوا را جدی بگیرید. اگر احساس سوزش در قفسه سینه دارید، یعنی آلودگی هوا به سیستم عصبی شما آسیب رسانده و باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک هم احتمالا نوار قلب می‌گیرد. اما اگر سن و سالی از شما گذشته است و در میانسالی یا پیری به‌سر می‌برید، با هر درد در قفسه سینه‌ای بهتر است سریع به پزشک مراجعه کنید.

در صورتی‌که همه عوارض خطرناک آلودگی هوا (تنگی‌نفس، درد در قفسه سینه، سرفه، سردرد، حالت تهوع و بی‌حوصلگی) بروز کرد، بهتر است که به پزشک سر بزنید، شاید قلبتان ضعیف است یا ریه‌هایتان مشکل دارد و نمی‌دانید.

اگر سابقه بیماری قلبی دارید، بهتر است با بروز هر دردی به پزشک مراجعه کنید اما اگر سابقه ناراحتی قلبی ندارید و احساس درد در قفسه سینه دارید و البته در زمان توقف فعالیت یا استراحت بهتر می‌شوید، دردتان مشکوک است و خوب است پزشک شما را معاینه کند. اگر درد در وسط قفسه سینه شدید است و این درد تداوم دارد هم که دیگر مراجعه به پزشک واجب است.

اگر در آلودگی هوا دچار سنگینی زبان و ضربان شدید قلبی می‌شوید، باید نگران شوید. سنگینی زبان معمولا به‌خاطر وجود سولفور دی‌اکسید معلق در هواست و زمانی که با مخاط زبان در تماس باشد، به اسید سولفوریک تبدیل می‌شود و همین اسید باعث سوزش چشم‌ها و گزگز کردن زبان در زمان آلودگی هواست. در این شرایط احتمالا پزشک شما را معاینه می‌کند و اگر موارد حادی رویت کند، به شما دارو می‌دهد.

اگر تازگی‌ها زمان بالا رفتن پله‌ها تنگی‌نفس سراغتان آمد، احتمالا این شرایط به‌خاطر آلودگی هوا ایجاد شده است و باید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که در حین فعالیت بدنی تنگی‌نفس یا تپش قلب گرفتید، باز هم به پزشک سربزنید. اگر در زمان نشستن، دچار تنگی‌نفس یا تپش قلب شدید، آلودگی هوا این کار را با شما نکرده، بلکه شما استرس دارید یا به‌خاطر بروز مشکلاتی مضطرب شدید.

پیشگیری

در خانه بمانید: بهتر است که در خانه بمانید و کمتر بیرون بروید. با این کار هم در معرض آلودگی ویروسی و کرونا نخواهید بود و هم هوای آلوده با شما کاری نخواهد داشت. در خانه ماندن البته مساوی است با بستن پنجره‌ها و نرفتن به تراس خانه. بهتر است هوای خانه را هم پاک کنید. استفاده از گل‌های خانگی می‌تواند تهویه طبیعی خوبی ایجاد کند. استفاده از هواکش‌ها و دستگاه‌های تهویه هم توصیه می‌شود.

ماسک بزنید: اگر مجبور شدید از خانه بیرون بروید، از ماسک فیلتردار استفاده کنید. درست است که این روزها همه به‌خاطر کرونا از ماسک استفاده می‌کنند اما ماسک مناسب برای آلودگی هوا ماسک فیلتردار است. بهتر است که ماسک‌تان بینی و دهانتان را کامل بپوشاند، هیچ درزی نداشته باشد. حواستان باشد که زیاد به ماسک دست نزنید و آن را از روی بینی و دهانتان برندارید.

ورزش نکنید: در هوای آزاد و آلوده نباید ورزش کنید. به خیلی از بیماران قلبی توصیه می‌شود که حتما ورزش کنند اما ورزش کردن در هوای آلوده سم است. بهتر است در صورت ضرورت در خانه ورزش کنید. حتی اگر مشکل ریوی و تنفسی ندارید. فعالیت ورزشی در هوای آلوده باعث می‌شود بیشتر نفس بکشید و هوای آلوده بیشتری را به درون ریه‌هایتان ببرید.

آماده باشید: دانستن کمک‌های اولیه مهم است. اگر کسی دچار عارضه قلبی شد، شما باید وارد عمل شوید و تا رسیدن اورژانس کمک کنید. اما اگر خودتان دچار مشکل شدید، باید چکار کنید؟ درد و عرق سرد، اولین علامت‌ها هستند، بهتر است که آرامش خود را حفظ کنید، اگر تنهایید با اورژانس تماس بگیرد، یک آسپرین بخورید و سرفه کنید.

سرفه مداوم نکنید که باعث سنگینی و فشار به قلبتان می‌شود. به قلب و قفسه سینه‌تان هم فشار وارد نکنید و در حالت استراحت منتظر باشید تا اورژانس خود را به شما برساند.

لیلا شوقی - روزنامه نگار / ضمیمه چاردیواری روزنامه جام جم