آجیل؛ دست‌نیافتنی‌تر از همیشه

یكی از رسته‌های شغلی كه از روز دوم اجرای طرح جدید به حالت تعطیل درآمده، اصناف عرضه‌كننده یا همان فروشندگان آجیل و خشكبار هستند.

صنفی كه فعالیت آنها به صورت فصلی است و با مناسبت‌ها رونق می‌گیرد، اما نوروز امسال به دلیل شیوع ویروس كرونا، خانواده‌ها از رفت و آمدهای نوروزی پرهیز كرده و انجام این فاصله‌گذاری اجتماعی باعث شد بسیاری از فعالیت‌ها، ازجمله عرضه‌كنندگان آجیل و خشكبار، همچنین شیرینی و شكلات با انباشت كالا و كاهش شدید فروش خود مواجه شوند.

با این حال قیمت آجیل و خشكبار در كشور كاهش پیدا نكرده و همچنان با قیمت‌هایی گران كه حالا دیگر كمتر كسی قدرت خرید آن را دارد، فروخته می‌شود. پسته و بادامی كه نرخ هر كیلو آنها بر پایه 300 هزار تومان می‌چرخد و خانوارهای زیادی توان خرید با این قیمت‌ها را ندارند.

نکته جالب‌تر موضوع اینجاست كه برخی كارشناسان تغذیه معتقدند مصرف گرمی‌جات سیستم ایمنی بدن را افزایش داده و می‌تواند با ویروس كرونا تا حد زیادی مقابله كند. اما قیمت بسیار زیاد آن باعث شده تا بسیاری از خانوارها نتوانند این كالا را در سبد مصرف خود قرار دهند.

از این رو جام‌جم به بررسی علل افزایش قیمت خشكبار به‌رغم كاهش مصرف آن، میزان صادرات و نقش آن در گرانی آجیل پرداخته كه مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

ایران رسم و رسومات زیادی دارد. یكی از این رسم‌ها پذیرایی با آجیل در روزهای نوروز، شب یلدا (شب چله) و چهارشنبه‌سوری (آخرین چهارشنبه سال) است. تاكنون دو مناسبت از سه مناسبت مذكور سپری شده، اما صنف آجیل‌فروشان نتوانستند از این ایام بهره‌ای برده و فروش مناسبی داشته باشند.

حالا در آستانه شب یلدا فعالیت این صنف تعطیل شده و آخرین فرصت آنها هم برای ادامه حیات اقتصادی‌شان در حال از دست رفتن است.

هرچند انجام پروتكل‌های بهداشتی و تعطیلی صنوف، باعث جلوگیری از شیوع ویروس كرونا می‌شود. اما همه مشاغل در اعمال این محدودیت‌ها شریك نیستند و صرفا برخی صنوف از انجام فعالیت منع شده‌اند.

خشكبار ایران یكی از ارزآورترین محصولات كشاورزی ایران است به طوری كه هر سال بین سه تا چهار میلیارد دلار ارزآوری برای كشور دارد. در سال 97 زمانی كه آمریكا از برجام خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران بازگشت، صادرات خشكبار ایران به یك میلیارد و 200 میلیون دلار كاهش یافت.

با روی كار آمدن سامانه نیما و الزام ارزآوری صادركنندگان به این سامانه باعث شد تا برخی از فعالان اقتصادی به دلیل تعدد قوانین در این زمینه، صادرات خود را محدود كنند. تفاوت نرخ ارز در سامانه نیما با بازار آزاد همواره مورد اعتراض صادرکنندگان بوده است.

برخی فعالان اقتصادی معتقدند ارز نیمایی در ملتهب كردن بازار موثر بوده و به همین ترتیب معدود افرادی كه پسته در اختیار داشتند، با به فروش نرساندن محصول خود، قیمت آن را افزایش دادند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 97 خرما، پسته، كشمش و انجیر بیشترین صادرات را داشته‌اند، اما در سال 98 به دلیل تعدد قوانین، دست صادركننده بسته‌تر بوده است.

صنف آجیل و خشکبار دو بار درگیر كرونا شد

مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشكبار از وضعیت صنف خود گلایه دارد و معتقد است دولت به وعده‌های حمایتی خود در زمان شیوع ویروس كرونا عمل نكرده است.

وی در گفت‌و‌گویی كه با خبرنگار ما داشت، تصریح كرد: ما تابع تصمیمات ستاد ملی مبارزه با كرونا هستیم، اما پس از نوروز 99 كه اجناس روی دست فروشندگان ماند و فاسد شد، دولت مالیات همیشگی خود را دریافت كرد و حمایتی در این زمینه انجام نداد.

وی گفت: آجیل‌فروشان در دو زمان فروش مناسبی دارند؛ یكی مربوط به ایام نوروز و دیگری مربوط به شب چله است. در ایام نوروز كه صنف ما تعطیل شد و عملا فعالان به شب چله امید داشتند كه اكنون هم دوباره تعطیل شدیم. این در حالی است كه از پنج اتحادیه خوراكی و آشامیدنی، فقط ما تعطیل شدیم و موضوع جالب اینجاست كه كالای ما، یعنی آجیل و خشكبار در چهار اتحادیه دیگر فروش می‌رود و خودمان نمی‌توانیم كالای‌مان را عرضه كنیم. احمدی از ستاد ملی مبارزه با كرونا خواست درباره فعالیت اصناف در كشور تجدیدنظر كرده و برخی از فعالیت‌ها كه به آنها نیازی نیست را تعطیل كنند.

رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشكبار تاكید كرد: این صنف دو بار درگیر كرونا شد؛ یكی كرونای بی‌تدبیری عده‌ای در سال 97 كه بعد از گرانی پسته، آجیل‌فروشان را مقصر خواندند و خرید این كالا را تحریم كردند و دیگری كرونای واقعی بود كه از سال گذشته با آن درگیر هستیم. در زمستان سال 97 به دلیل صادرات زیاد، پسته در كشور كم شد و قیمت این كالا به 230 هزار تومان رسید، اما این كالا به آجیل‌فروشان هم گران فروخته می‌شد. در نوروز 98 بسیاری از مردم خرید آجیل را تحریم كردند و بسیاری از كالاها فاسد شد، با شیوع ویروس كرونا نوروز 99 هم نتوانستیم كالایی عرضه كنیم و دوباره كالا روی دست فروشندگان ماند و فاسد شد، اما در این جریان حمایتی از این صنف نشد.

به گفته وی، برخی از فعالان این صنف در حال ابطال مجوزهای خود هستند و از این صنف خارج شده‌اند كه این نشان از عدم حمایت دولت از واحدهای صنفی كشور دارد. خواروبارفروشان، بنكداران، عطاری‌ها و سوپرماركت‌ها كالای ما را عرضه می‌كنند، اما ما اجازه فروش كالای خودمان را نداریم. این در حالی است كه آجیل‌فروشان ازدحام جمعیتی ندارند و پروتكل‌های بهداشتی كاملا رعایت می‌شود.

احمدی گفت: در این خصوص با مجموعه دولت و ستاد ملی مبارزه با كرونا نامه‌نگاری كرده‌ایم كه درخصوص تعطیلی برخی صنوف تجدیدنظر كنند و امیدواریم عدالت را مدنظر داشته باشند.

وی درباره صادرات خشكبار ایران گفت: در برخی موارد آمار صادرات درست نیست، به دلیل این‌كه برخی تجار خارجی، اغلب عراقی به صورت مستقیم خشكبار ایران را خریداری می‌كنند و به كشورشان می‌برند كه این آمار اصلا ثبت نمی‌شود. اما خشكبار پس از پتروشیمی‌ سومین منبع تامین ارز غیرنفتی محسوب می‌شود.

محمدحسین علی اکبری - اقتصاد / روزنامه جام جم