بازنده اصلی جنگ اعصاب

استرس دردسرساز
بیماری‌های جسمی مرتبط با استرس و اضطراب شیوع نسبتا بالایی دار‌د. این بیماری‌ها به دلیل هزینه‌های درمانی بالا، صرف وقت، مرخصی‌های طولانی مدت و... فشار زیادی را به افراد و سیستم بهداشت و درمان وارد می‌کند. همچنین زندگی افراد را مختل خواهد کرد از همین روی، این بیماری‌ها از اهمیت زیادی برخوردار هستند. شایع‌ترین مشکل گوارشی که دلیل اصلی ابتلا به آن نامشخص است ولی مشکلات روان به‌ویژه استرس در تشدید علائم آن نقش دارد، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) محسوب می‌شود.
ابتلا به این سندرم بسیار شایع است به طوری‌که حدود یک‌سوم بیمارانی که به متخصص گوارش مراجعه می‌کنند، از بیماری سندرم روده تحریک پذیر رنج می‌برند. بروز این سندرم در خانم‌ها دو برابر بیشتر از آقایان است. مراجعات این دسته از افراد به دلیل نگرانی از وضعیت سلامت خود به پزشک زیاد می‌شود و تصور می‌کنند علائم جسمی آنها، از یک بیماری پیچیده و جدی منشأ می‌گیرد، در حالی‌که بیماری جدی و خطرناکی تهدیدشان نمی‌کند. به طور کلی، نفخ، اتساع شکم، تغییرات اجابت مزاج به صورت یبوست یا اسهال متناوب، سوزش و درد سر دل، سردرد، تکرر ادرار، درد لگن، مشکلات تناسلی، دردهای عضلانی و...، می‌تواند از علائم ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر محسوب شو‌د. معمولا علائم با بروز مسائل عاطفی و اضطراب تشدید خواهد شد. تشخیص قطعی سندرم روده تحریک‌پذیر به‌عهده پزشک متخصص گوارش است و فرد باید شش ماه علائم یاد شده را داشته باشد.
دردی بدون درمان؟!
سندرم روده تحریک‌پذیر درمان قطعی ندارد و تنها با اطمینان دادن به بیمار و دارو قابل درمان (با هدف بهبود وضعیت بیمار) است. فرد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر باید تا جای ممکن به‌دنبال روش‌هایی برای مدیریت اضطراب و مسائل روان خود باشد. از همین روی در برخی موارد، ممکن است از سوی پزشک متخصص گوارش به روانپزشک ارجاع داده شود.
چرا دستگاه گوارش درگیر می‌شود؟
شاید این سوال به ذهن خیلی از افراد برسد که چرا دستگاه گوارش بیش از هر قسمت دیگری از بدن تحت تاثیر اضطراب می‌تواند قرار بگیرد؛ در پاسخ به این سوال باید گفت علت به شبکه عصبی بسیار گسترده و پیچیده دستگاه گوارش برمی‌گردد.
وقتی فرد دچار مشکلات روان مانند اضطراب می‌شود، این شبکه عصبی نیز به شکلی ناخواسته تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل علائم بسیاری از بیماری‌های گوارشی با بروز اضطراب تشدید می‌شو‌د.
در آرامش غذا بخورید
امروزه بسیاری از افراد توجه کافی به نحوه غذا خوردن خود ندارند و به همین دلیل دچار مشکلات گوارشی می‌شوند. یکی از کارهایی که می‌تواند سبب بروز مشکلات گوارشی شود، نداشتن آرامش در زمان غذا خوردن است.
زمان خالی بودن شکم، معده حالت بسته دارد و با وارد شدن غذا به داخل آن به آرامی باز می‌شود.
اگر فرد آرامش نداشته باشد و به آرامی غذا نخورد، معده یک مرتبه دچار اتساع می‌شود و مشکلاتی چون نفخ و احساس درد به وجود می‌آید. هر چقدر استرس بیشتر باشد، درد و مشکلات گوارشی حین غذا‌خوردن نیز افزایش می‌یابد. افراد تا جای ممکن باید در یک محل آرام غذا بخورند و از تماشای تلویزیون یا کار با تلفن همراه بپرهیزند.
رابطه زخم معده و استرس
بسیاری از افراد بر این باورند استرس می‌تواند عامل بروز زخم معده باشد، اما این باور نادرست است و استرس عاملی برای ابتلا به زخم معده محسوب نمی‌شود، ولی باید توجه داشت استرس می‌تواند در تشدید علائم ناشی از زخم معده، نقش داشته باشد. علاوه بر این، استرس در تشدید سوء هاضمه و بروز اختلال در عملکرد دستگاه گوارش نیز می‌تواند تاثیر منفی بگذارد.
تاثیر باکتری‌های روده در شادی!
برخی بر این باورند باکتری‌های مفید روده در شادی افراد نقش دارند اما این باور از آنجا که به اثبات نرسیده است، نمی‌تواند چندان مبنای علمی داشته باشد.
با این حال نباید این مساله را از یاد برد که باکتری‌های مفید روده در سلامت دستگاه گوارش و به طور کلی سلامت بدن نقش دارند. داشتن یک رژیم غذایی سالم که در آن سبزی و میوه به اندازه کافی وجود داشته باشد به بهبود عملکرد این باکتری‌ها می‌تواند کمک کند.
امروزه محصولات زیادی در قالب مکمل‌های پروبیوتیک در بازار وجود دار‌د که تاثیر قطعی آنها به لحاظ علمی هنوز ثابت نشده است، پس الزامی برای مصرف این دسته از مکمل‌ها وجود ندارد.
خوددرمانی و مشکلات آن
به‌طور کلی، خوددرمانی در هیچ یک از بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های گوارشی توصیه نمی‌شود و افراد نباید با فرض بر این‌که مشکل گوارشی‌شان به مسائل روان مرتبط است، مراجعه به پزشک را به تعویق بیندازند. خود درمانی و به تعویق انداختن مراجعه به پزشک می‌تواند باعث به تعویق انداختن تشخیص و درمان شود و در برخی موارد سبب وخیم شدن بیماری‌های پیشرفته خواهد شد. حتی آن دسته از افرادی که به مشکلات گوارشی ناشی از مسائل روانی مبتلا هستند و پزشک این مساله را تایید کرده است، اگر احساس می‌کنند وضعیت جسمی‌شان مثل قبل نیست به پزشک معالج خود مراجعه کنند.
دردهای حاد شکمی، کاهش وزن، کم خونی، احساس گیر‌کردن غذا در زمان بلع، بی‌اشتهایی، استفراغ و خون در مدفوع مواردی است که به بررسی سریع و اورژانسی نیاز دارند. موارد یاد شده را نباید نادیده گرفت.
اگر سن فرد زیر 40 سال باشد و علائم یاد شده برایش مطرح نباشد ولی درد و مشکلات گوارشی دیگر بیش از دو هفته طول بکشد، باز هم برای بررسی باید مراجعه کرد. افراد پیش از بررسی‌های لازم و تشخیص دقیق مشکل‌شان از طریق آزمایش‌های مختلف، سونوگرافی، آندوسکوپی و... نباید به بدخیمی فکر کنند چون ممکن است مشکل آن‌گونه که تصور می‌کنند، خطرناک نباشد.

کاملیا تجریشی