کاهش تعهدات برجامی تا حصول نتیجه

در سال‌های گذشته و بعد از فراز و فرودهایی که موضوع هسته‌ای ایران طی کرد سرانجام به توافقی تحت عنوان برجام رسیدیم و به دنبال آن ایران و طرف‌های مقابل تعهداتی را در ارتباط با برجام پذیرفتند. در این مدت نیز ایران تمامی تعهداتش را بنا بر اذعان چند باره آژانس انجام داد، اما از آن‌سو، آمریکا در دوران اوباما به تعهداتش عمل نکرد و در دوران ترامپ نیز از برجام خارج شد. سایر اعضای برجام نیز به‌خصوص اروپا اعلام کردند برجام را به رسمیت می‌شناسند اما متاسفانه زمان زیادی طی شد و علی‌رغم پایبندی ایران به تعهداتش طرف اروپایی اقدامی برای تعهدات برجامی خود نکرد. بهتر بود بلافاصله بعد از خروج آمریکا از برجام یا بعد از یک دوره کوتاه (که مشخص شد اروپا اراده جدی برای عملی کردن تعهداتش ندارد) در جهت کاهش تعهداتمان گام برمی‌داشتیم، زیرا در این صورت می‌توانستیم نتایج بهتری کسب کنیم. در همین زمینه یکی از طبیعی‌ترین اهرم‌های در اختیار ایران که در چارچوب برجام است کاهش تعهدات برجامی است. بعد از این‌که طی یکی دو ماه گذشته سیاست کاهش تعهدات برجامی و به نوعی سیاست فشار را در پیش گرفته‌ایم شاهد تلاش و تکاپویی از طرف کشورهای مختلف به‌ویژه اروپا هستیم که این مساله را می‌توان در رفت و آمدهای مقامات اروپایی به کشور مشاهده کرد. گرچه هنوز از این‌گونه رفت و آمدها و نشست کمیسیون مشترک برجام نتیجه‌ای نگرفته‌ایم اما همین رویکرد آنها نشان می‌دهد اقدامات اخیر ایران درست است و اگر آنها مطمئن شوند که ایران برای اجرایی کردن تصمیمات خود مصمم است و حتی تا خروج از برجام نیز پیش خواهد رفت آنها نیز ناگزیر هستند به صورت جدی‌تر وارد اجرایی کردن تعهداتشان شوند. در این مسیر ایران باید نشان دهد گام‌هایش استوار است و با آب‌نباتی از سوی اروپا دهانش شیرین نخواهد شد. بنابراین جمهوری اسلامی ایران باید به همین مسیر ادامه دهد و گام دوم را نیز عملی کند، در این صورت اروپا یا ناگزیر می‌شود به تعهداتش عمل کند یا حداقل دیگر ایران به تعهداتش عمل نکرده و بیش از این برنامه هسته‌ای خود را متوقف بر امر نامعلوم نمی‌کنیم. بنابراین ادامه سیاست فعلی ایران از هر سمتی برای کشورمان برد محسوب می‌شود. تاکید می‌کنم در این مسیر باید گام دوم نیز برداشته شود، چرا که اروپاییان در تلاش برای ایجاد خللی در تصمیم ایران هستند. برگزاری نشست و مطرح کردن برخی سخنان از سوی آنها به این دلیل بود که اراده برخی در داخل کشور برای برداشتن گام‌های بعدی سست شود. یکی از الزامات نتیجه‌بخش بودن سیاست راهبرد فشاری که در پیش گرفته‌ایم این است که دقیقا مطابق سخنان خود عمل کنیم. در این مسیر در صورتی که اروپا به طور کامل تعهداتش را اجرایی کند ما نیز مسیر کاهش تعهدات برجامی را متوقف می‌کنیم اما اگر آنها به تعهدات خود عمل نکنند گام‌های بعدی را بر می‌داریم، بنابراین ایران باید محکم روی مواضع خود بایستد و اروپا تعهداتش را به طور کامل اجرایی و عملیاتی کند، یکی از الزامات به نتیجه رسیدن این مسیر این است که اراده ما را در این مسیر قوی و مستحکم ببینند، اگر احساس کنند با حرکت کوچکی از سوی آنها برنامه‌های خود را متوقف کرده‌ایم مطمئنا به نتیجه‌ای دست نخواهیم یافت. در همین راستا موضع گیری برخی مسؤولان کشورمان از جمله رئیس بانک مرکزی درست است اما به نظر می‌رسد برخی بسیار سریع‌الرضا هستند و با کوچک‌ترین حرکت اروپاییان خشنود می‌شوند، چنین رویکردی زیانبار است و باید مصوبه شورای عالی امنیت ملی با جدیت دنبال شود.

مهدی فضائلی
کارشناس مسائل سیاسی