مکانیسم «ماله» ترامپ برای بن سلمان

روز گذشته اعلام شد یک مقام ارشد کاخ‌سفید در امور عربستان از مقام خود کناره‌گیری کرده است. رسانه‌ها گفتند به نظر می‌رسد موضع سختگیرانه وی در قبال قتل خاشقجی عامل استعفای او بوده است.

به گزارش نیویورک تایمز؛ کریستن فونتنرز، مقام ارشد کاخ سفید و مسؤول سیاست آمریکا در امور عربستان سعودی جمعه‌شب از سمت خود کناره‌گیری کرد‌. این اقدام به گفته نیویورک تایمز بخش دیگری از اختلافات در درون دولت ترامپ بر سر مساله خاشقجی را نشان می‌دهد.

فونتنرز حامی اتخاذ اقدامات شدید علیه دولت سعودی بود و گفته می‌شود برای بحث درباره تحریم‌هایی که دولت آمریکا چند روز قبل بر افرادی که در قتل خاشقجی دست داشته‌اند اعمال شد، به ریاض پایتخت عربستان رفته بود.این مقام ارشد کاخ سفید به طور خاص خواستار این بود که سعود القحطانی، مشاور ارشد محمدبن سلمان ولیعهد سعودی به فهرست تحریم‌ها اضافه شود که شد. آمریکا چند روز پیش 17 مقام سعودی را تحریم کرد.

اعتراف سیا، انکار ترامپ

با این حال اختلافات در داخل دولت ترامپ به افراد و اشخاص محدود نماند. به گونه‌ای که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) نیز به‌صراحت و برخلاف تلاش‌های مذبوحانه دونالد ترامپ اعلام کرد «به این نتیجه رسیده که خاشقجی به دستور بن‌سلمان کشته شده است». این اعتراف ضربه‌ای مهلک بر لاپوشانی‌های دونالد ترامپ بود و یک‌بار دیگر او را در مخمصه‌ای غیر‌قابل باور گرفتار ساخت. رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به این اظهار نظر، ارزیابی سیا را بسیار زودهنگام خواند و قول داد که طی دو روز آینده مشخص کند چه کسی خاشقجی را کشته است. این در حالی است که بیش از 46 روز از قتل جمال خاشقجی گذشته است . دونالد ترامپ ابتدا وقتی ماجرای این قتل افشا شد گفت باید از شتاب‌زدگی پرهیز کرد و دید عربستان چه می‌گوید‌. بعد هم وقتی دولت ترکیه به صورت کامل ماجرای قتل و قطعه قطعه کردن پیکر خاشقجی را برملا کرد ترامپ گفت مطمئن است ملک سلمان از آن هیچ خبری نداشته است‌.

وقتی هم اسناد و مدارک متعددی ارائه شد که نشان می‌داد شاهزاده محمد بن سلمان به صورت مستقیم در این قتل دست داشته است ترامپ از پذیرش آن شانه خالی کرد و جان بولتون مشاور او گفت: نوار صوتی ترکیه نشان نمی‌دهد که محمد بن سلمان در جریان این قتل بوده است.

ترامپ در حالی به تلاش خود برای تطهیر بن‌سلمان ادامه می‌دهد که قانونگذاران آمریکایی از هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه خواهان تشدید موضع وی علیه ولیعهد سعودی و همچنین اقدامات تنبیهی علیه عربستان شدند.

مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا نیز بارها نظر مخالف خود با ترامپ را در این باره ابراز داشته بود‌. پنس دیروز هم در کنفرانسی ضمن انتقاد از قتل جمال خاشقجی گفت «قتل او توهین به آزادی و استقلال رسانه‌ها بود».

تصمیم دشوار

دولت دونالد ترامپ بخوبی و روشنی می‌داند که بن سلمان عامل اصلی قتل خاشقجی بوده است، اما نمی‌تواند منافع خود را زیر پا گذاشته و این شاهزاده بلندپرواز و خطرناک را در معرض انتقاد یا تحریم قرار دهد. حتی دولت آمریکا تلاش کرد با قربانی کردن تعدادی و تحریم 17 نفر از مقامات سعودی پرونده جمال خاشقجی را بسته و اوضاع را دوباره به همان روال گذشته بازگرداند، اما در این کار موفق نشد‌.

این درحالی است که از ابتدای ماجرای قتل خاشقجی، دونالد ترامپ گفته بود اگر معلوم شود عربستان در قتل خاشقجی دست داشته بسختی مجازات خواهد شد.

حتی دولت ترامپ در پی آن برآمد که با تحویل فتح‌ا... گولن به ترکیه جلوی افشاگری‌های بیشتر این کشور پیرامون قتل خاشقجی را گرفته و به گونه‌ای با یک معامله پایاپای پرونده را مختومه اعلام کند، اما در این کار نیز ناکام ماند و با اعتراض داخلی در آمریکا مواجه شد‌.

همکاری با قاتل

حال ترامپ در برابر این واقعیت آشکار قرار گرفته ‌که بپذیرد بن سلمان در قتل خاشقجی مقصر اصلی بوده است‌. اگر این اعتراف صورت گیرد دیگر نمی‌تواند با چنان قاتلی همکاری داشته یا تحمل کند که بن‌سلمان در راس امور یکی از متحدان منطقه‌ای خود یعنی عربستان باشد.

تحریم بن سلمان یا درخواست برای برکناری او از ولیعهدی یکی از ابتدایی‌ترین نتایج این اعتراف خواهد بود و این علاوه بر رسوایی، زیان هنگفتی را بر شراکت ترامپ ـ بن‌سلمان خواهد زد.

وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای گفته است: دولت آمریکا برای متهم کردن همه مسؤولان قتل جمال خاشقجی مصمم است. اما آیا این همه مسؤولان شامل حال محمد بن سلمان نیز خواهد بود؟

ترامپ تا‌کنون بارها بر همکاری خود با عربستان تاکید کرده و حتی در دوران مبارزات انتخاباتی‌اش این کشور را به گاوی شیرده تشبیه کرد. وی در آخرین اظهارنظرهایش نیز گفته است: عربستان در زمینه شغلی و توسعه اقتصادی واقعا یک متحد بسیار مهم برای آمریکاست. برای همین ترامپ می‌گوید: «در تصمیم‌گیری درباره اقدام علیه عربستان باید مسائل زیادی را در نظر بگیرم.»

اروپا باهوش‌تر از آمریکا

در مقایسه با تعلل‌ها و لاپوشانی‌های آمریکا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا هم اگرچه هنوز هیچ‌اقدام عملی انجام نداده‌اند اما دست‌کم در اعلام مواضع خود به صورتی شفاف خواستار افشای کامل عوامل دست‌اندرکار در پرونده قتل جمال خاشقجی شده‌اند. کانادا نیز روز گذشته یک بار دیگر خواستار افشای کامل این پرونده شد. دولت آلمان چند روز پیش با رد اظهارات دادستان عربستان گفت تاکنون این کشور اطلاعات قانع‌کننده‌ای ارائه نکرده است‌. دیروز نیز یک بار دیگر اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای از عربستان خواست در موضوع پرونده قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مخالف حاکمان این کشور مواضع روشنی بگیرد. در این بیانیه آمده است: آغاز یک فرآیند قضایی باید گامی به سوی پاسخگویی در این پرونده باشد. این فرآیند عامل مهمی برای تضمین اجرای عدالت در این پرونده محسوب می‌شود؛ مساله‌ای که جامعه جهانی و خانواده خاشقجی خواستار آن هستند.

علی باقری
بین‌الملل