قافله کربلا در جنوب تهران

از تصمیم تا اجرا

از اوایل سال 97 سازمان هنری‌-‌رسانه‌ای اوج ماموریتی به موسسه هنری-رسانه‌ای ققنوس محول کرد مبنی بر حضور و شروع فعالیت‌ها در حوزه آثار نمایشی با تاکید بر آثار میدانی. برای این تصمیم کاری طراحی شد به نام « قطیر العبرات» که شامل دو آیتم حدود 40‌دقیقه‌ای می‌شد. آیتم اول به زبان فارسی و آیتم دوم به زبان عربی بود. قرار بود این کار آماده شود برای اجرا در شهر نجف با هفت اجرا در روز، سه اجرا به زبان عربی و چهار اجرا به زبان فارسی. دلایلی اما باعث شد این پروژه صورت نگیرد و یکی از آنها وضعیت مالی ماجرا بود و نکته دیگر مبتنی بر این بود که بسیاری از جاماندگان اربعین از قشر آسیب‌پذیر جامعه‌اند و امکان حضور نخواهند داشت. بنابراین تصمیم گرفته شد این کار با تغییراتی به شکل نمایش «تنهاتر از مسیح» در تهران اجرا شود. ضمن این‌که بیش از چهار سال بود که اثر فاخری در این حوزه در تهران اجرا نشده بود و این خلآ به ویژه در ایام اربعین حس می‌شد. نکته مهم اما انتخاب محلی برای اجرا بود، کار میدانی آن با آن ابعاد قطعا در سالن‌های معمول تئاتر و فضاهای تئاتری نمی‌توانست صورت بگیرد، همین شد که عوامل این کار با بازدید از محل‌های مختلف بوستان ولایت را برای این کار انتخاب کردند. دو دلیل مهم این عوامل برای انتخاب این بوستان یکی قرارگیری این بوستان در جنوب شهر تهران بود تا بتوانند اثر فاخری را به نزدیکی مردمان این مناطق برده باشند و دومین نکته در انتخاب این محل به واسطه وجود زیرساخت‌های این بوستان برای اجرای این اثر بود. چرا که پیش از این کار نمایش‌های «شبی در کهکشان‌ها» و «شب آفتابی» هم در این محل اجرا شده بود. با توجه به وسعت کار و فضای نمایش نیاز به چهار ماه زمان پیش تولید کار بود اما به دلیل زمان کم پیش تولید کار در کمتر از یک‌ماه صورت پذیرفت؛ تغییرات محتوایی کار تمرین شده یعنی «قطیر العبرات» هم همزمان با پیش تولید اثر صورت گرفت؛ از همان اسم اثر گرفته که وام گرفته از شعر علیرضا قزوه شد تا محتوای کار که به قولی ایرانیزه شد. عوامل اجرایی از بازیگران گرفته تا عوامل پشت صحنه حدود 400 نفر هستند که در مقیاس آثار نمایشی میدانی صورت گرفته تعداد بالایی است، جالب این‌که از این تعداد حدود 200‌بازیگر وجود دارد.

این اجرا، اما از اواخر مهرماه به اجرا رسید، آن‌هم دو اجرا در یک روز. تا همین حالا حدود 54 اجرا در بوستان ولایت از نمایش میدانی «تنهاتر از مسیح» صورت گرفته و آن‌طور که تهیه‌کننده این کار به جام‌جم می‌گوید در هر اجرا شاهد حضور 3000 تماشاچی بوده‌اند. تعدادی که می‌تواند به نوعی رکورد در اجرای آثار مذهبی و میدانی در ایران باشد.

تئاتر پر ستاره و بیلبوردهای بی‌ستاره

انتخاب برخی از عوامل برای تبلیغات میدانی این کار به نوعی شاید بی‌انصافی بود چرا که بسیاری از این افراد به صورت رایگان همکاری کردند. به نوعی تولید آثار نمایش میدانی با ابعاد بزرگ نیاز به همراهی و همدلی جمع زیادی از دست‌اندرکاران آن اثر دارد و همه تیم ما هم مثل ستون نمایش هستند. ما از ابتدا دنبال مطرح شدن اسامی نبودیم، به همین خاطر دنبال برند‌سازی هم نیستیم و هدف نمایش برای‌مان مهم‌تر بوده است. نمایش تنهاتر از مسیح بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هنرور دارد که بخشی از آنها را بازیگران تئاتر و بخش دیگری را هم داوطلبان سرباز تشکیل می‌دهند. بچه‌های سربازی که داوطلبانه با این نمایش همکاری می‌کنند واقعا بار نمایش را به دوش می‌کشند و خیلی تلاش می‌کنند.اتفاقی ناگوار در شب‌های اول اجرا افتاد؛ بازیگر نقش حضرت عباس (ع) در درگیری‌ای که موقع اجرای نمایش وجود دارد، جراحتی در ابرویش به وجود آمد. او به درمانگاه رفت و مورد درمان قرار گرفت، اما فردای آن روز هم برای نمایش آمد و دوباره نقشش را ایفا کرد.

قصه‌ای کوتاه از حماسه بزرگ

در نمایش تنهاتر از مسیح، مخاطب یک ساعت درگیر اثری سه‌بعدی می‌شود و تقریبا تمام بازیگران نمایش در زمان اجرا دور صحنه در حال جوش و خروش هستند تا خود را به صحنه برسانند. این اندازه از صحنه و ابعاد نمایش حداقل ۴۰۰ هنرور را می‌طلبد، اما با توجه به بضاعت ما همین تعداد بازیگر را توانستیم به کار بگیریم. در انتخاب نوع اجرا هم چالش‌هایی داشتیم. ما فرم‌های مختلف اجرا را امتحان کردیم و به این نتیجه رسیدیم که شاید نمایش بزرگ میدانی راوی قصه را به خود نمایش واگذار کند؛ مخاطب هم احساس بهتری خواهد داشت؛ علی‌الخصوص که قصه ما از داستان‌های کوتاه تشکیل شده است. قصه نمایش از اولین زائر اربعین جناب «جابر»‌آغاز می‌شود و با فلاش‌بک و فلاش فورواردهای بسیار قصه‌های مختلف دیگری هم برای تماشاگر روایت می‌شود.

تماشاگرانی از سراسر ایران

سیل عاشقان سیدالشهدا و حجم تماشاگران این کار آن‌قدر زیاد بود که حتی با این وسعت بسیاری از عوامل کار اصرار داشتند تا ما یک اجرای دیگر هم در روز به اجراهای کار اضافه کنیم.

این کار بلیت فروشی ندارد و کاملا رایگان است، هر چند از بازوهای تبلیغاتی و رسانه‌ای استفاده شده تا دوستداران این اثر بتوانند راحت تر به تماشای کار بیایند اما حجم بازدید آن‌قدر خوب بوده است که اصرار چندانی بر استفاده از این بازوی تبلیغاتی نداشته باشیم. طیف تماشاگران این کار هم جالب توجه بود.

از مردم آن منطقه و دیگر مناطق تهران که بگذریم باید اشاره کنیم به حضور تماشاگرانی که از شهرستان‌های مختلف برای تماشای این کار به تهران می‌آمدند که انگیزه عوامل را در اجرا دوچندان می‌کردند.

طلوع خورشید از حلب

نمایش «خورشید از حلب طلوع می‌کند» به کارگردانی کوروش زارعی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری هم در سوریه روی صحنه رفت. این نمایش پس از اجرای موفق و با استقبال گسترده از سوی هنرمندان و عموم مردم سوریه در حلب در دمشق هم اجرا شد. خورشید از حلب طلوع می‌کند اجراهای آغازین خود را در سوریه در مشهد النقطه که به مشهد الامام الاحسین (ع) نیز شهرت دارد تجربه کرد. مسجدالنقطه یا مشهد النقطه یا مشهد‌الحسین از زیارتگاه‌های شیعیان در شهر حلب سوریه است. این زیارتگاه در مکانی ساخته شده که گفته می‌شود سر امام حسین به هنگام انتقال از کربلا به دمشق در آنجا بر سنگی قرار داده شده و چند قطره از خون سر حضرت (ع) بر آن سنگ جاری شده است. از جمله روایات معروف مسجد‌النقطه خلوت کردن راهب مسیحی با سر مبارک سیدالشهدا (ع) است. از این رو داستان نمایش خورشید از حلب طلوع می‌کند نیز در همین راستا پیش می‌رود.