بعد از انقلاب عروسک‌های تلویزیونی دیده شدند

او دوسال قبل هم عضو هیات انتخاب شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاترعروسکی بود. اغلب مخاطبان دهه‌های 60 و 70 او را با گویندگی و عروسک گردانی کارهای پر مخاطب و محبوبی نظیر شهر موش‌ها، خونه مادر بزرگه و زی‌زی‌گولو می‌شناسند.

او سه سال قبل هم با نمایش تیستوی سبزانگشتی، نوشته موریس دروئون با ترجمه لیلی گلستان و کارگردانی مشترک با هما جدیکار در جشنواره تئاتر عروسکی شرکت کرد و برنده جایزه محیط‌زیست شد. پورمختار از دهه 60 در اغلب کارهای عروسکی، تئاتر، سینما و تلویزیون حضور اثر‌گذاری داشته است . عروسک‌گردانی و صدا پیشگی کارهایی نظیر: خاله قورباغه فیلم گلنار، نوک سیاه مجموعه خونه مادربزرگه، هادی و هدی، موش موشک، زی‌زی‌گولو و یا سرپرست گویندگان شهر موش‌های 2، کارگردان نمایش‌های صبح به خیر کوچولو و شهر بستنی‌ها از جمله کارهای ماندگار پورمختار در این عرصه است. با آزاده پورمختار درباره کار عروسکی و دغدغه‌هایش در این حوزه گفت‌وگویی کرده‌ایم.

همراهی شما با مرضیه برومند در بعد از انقلاب باعث شد تعداد زیادی برنامه عروسکی باکیفیت و محبوب تولید شود. این همکاری چگونه به وجود آمد؟

اولین حضورم در تلویزیون با بازی در سریالی در سال 1359 همراه شد.آشنایی من با مرضیه برومند از قدیم و قبل از انقلاب آغاز شده بود.

این آشنایی از دوران دانشگاه شروع شد؟

نه، مرضیه برومند با خانواده ما رفت و آمد داشت و من از این طریق با ایشان آشنا شدم. بعد از این آشنایی، با مجموعه تلویزیونی مدرسه موش‌ها همکاری‌ام را با کارهای عروسکی شروع کردم و تا به امروز هم این همکاری ادامه دارد.

می‌گویند کسی که سراغ کارهای کودک می‌رود، باید کودک درون قوی هم داشته باشد...

اصولا کسی که سراغ کارهای هنری می‌رود باید کودک درون فعالی هم داشته باشد. هنرمند در ضمن باید تخیل و فانتزی قوی داشته باشد و مدام این حس‌ها را تقویت کند. برای هنرمندان فعال در کار عروسکی کودک ضمن داشتن کودک درون قوی و حس فانتزی و تخیل باید دنیا و مسائل کودکان را هم به طور جامع بشناسد و برای رسیدن به چنین خواسته‌هایی روانشناسی کودک را هم بلد باشد و مدام در‌باره بچه‌ها مطالعه و تحقیق کند و با آنها در ارتباط باشد .کودکان از جمله مخاطبان کارهای نمایشی و تلویزیونی هستند. بچه‌ها آینده‌ساز جامعه هستند و باید خوراک مناسبی در اختیارشان قرار داد تا در آینده آدم‌های فرهنگی و با خردی باشند. ارائه یک کار بد به طور حتم تاثیرات مخربی در کودکان خواهد داشت.

خیلی از اعضای گروه مثل رضا بابک، فاطمه معتمدآریا، مسعود کرامتی و... در سال‌های بعد بیشتر رفتند به سمت بازیگری ...

رضا بابک در تمام کارهای تلویزیونی ما هم حضور نداشت و بچه‌ها دوست داشتند تنوع کاری داشته باشند. البته هنوز هم اگر قرار باشد مرضیه برومند برود سمت ساخت یک کار کودکانه عروسکی همه با او کار می‌کنیم.

شما در این چهار دهه به کار عروسکی کودک وفادار بودید و در این حوزه فعالیت کردید...

بله، همیشه دوست داشتم در حوزه کودکان فعالیت هنری داشته باشم و برنامه وعروسک‌های کودک همیشه برای من جذابیت داشته است.

بعد از مدرسه موش‌ها در دوکار موفق تلویزیونی هادی و هدی و خونه مادربزرگه حضور پیدا کردید...

بعد از موفقیت مدرسه موش‌ها با همان تیم، فیلم شهر موش‌ها را ساختیم. هادی وهدی کار بعدی گروه ما بود و کارگردانی این مجموعه را رضا کشاورزی انجام داد. ایشان در ساخت این مجموعه از تکنیک بونراکو متعلق به کشور ژاپن استفاده کرد . در این سبک عروسک اکت و حرکت دارد وعروسک گردان با پوشیدن لباس یک دست سیاه عروسک را در صحنه به حرکت درمی‌آورد. من در این کار هم عروسک گردان بودم و هم به جای شخصیت‌های مادر بزرگ و حمید حرف زدم.

درباره خونه مادربزرگه که یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های عروسکی در دهه 70 است، بگویید...

من در این سریال تلویزیونی کودک صداپیشه جوجه خروس (نوک سیاه) بودم. در این سریال صدای هنرمندانی نظیر هرمز هدایت، رضا بابک، هنگامه مفید، مسعود کرامتی و دیگران حسابی به تن عروسک‌ها نشسته بود و مورد توجه بچه‌ها قرار گرفت.

سریال زی‌زی‌گولو هم یک کار تلفیقی عروسک با بازیگر بود که حسابی در زمان پخشش دیده شد...

بله، این کار یک سریال موفق تلفیق عروسک و بازیگران بود. البته ما در آن دوران زیاد به فکر شهرت و سرو صدا به پا کردن نبودیم. تلاش می‌کنیم با زحمت و تمرین و خلاقیت محصول خوب به مخاطب عرصه کنیم. کاری که برایش زحمت کشیده شده باشد بازتاب خوبی هم خواهد داشت.

وضعیت تئاتر عروسکی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در جشنواره شانزدهم که به عنوان هیات انتخاب حضور داشتم با آثاربسیار خوب و حرفه‌ای روبه‌رو هستیم و جزو معدود جشنواره‌هایی است که تعداد آثار خوب بر آثار متوسط وضعیف برتری داشت و این نکته حائزاهمیتی است و باید به فال نیکش گرفت .این کیفیت خوب در آثار ارسالی از شهرستان‌ها و تهران یکسان وجود دارد. به همین دلیل برای انتخاب آثاربرتر برای حضور در جشنواره کار سختی در پیش داشتیم و با زحمت و صرف زمان زیاد با سایر اعضا هیات انتخاب به جمع‌بندی مشترکی برای انتخاب آثار رسیدیم و چون محدودیت انتخاب داشتیم برایمان خیلی دشوار بود که تعدادی آثار شایسته را انتخاب نکنیم. مشخص بود هنرمندان تئاتر عروسکی برای عرصه کارهای خوب و کیفیت در طول سال زحمات زیادی متحمل شده بودند.

به نظر شما تئاتر عروسکی کودک تفاوت‌های زیادی با تئاتر عروسکی بزرگسال دارد؟

من تئاتر را به بخش کودک و بزرگسال تقسیم‌بندی می‌کنم، در تئاتر بزرگسال می‌توانیم از عروسک واشیا استفاده کنیم. کار تئاتر عروسکی بزرگسال در همه جای دنیا متداول است. اما در کشورمان به اشتباه تئاتر عروسکی را برای کودکان می‌دانند. بنابراین باید از این ظرفیت‌ها استفاده بهینه کرد و مسئولان هم باید چترحمایتشان را یکسان در‌باره تئاتر عروسکی و سایر گونه‌ها گسترش بدهند.

احمد محمداسماعیلی