حادثه از آنچه فکر می‌کنید به شما نزدیک‌تر است!

تعداد کشته‌های تصادفات جاده‌ای در نوروز از 1368 نفر در سال 88 به 874 نفر در سال 96 رسیده است. هر چند این تعداد کشته همچنان چشمگیر است اما روند کاهشی این آمار هم قطعا دلایلی دارد که اصرار بر آنها شاید میزان کشته‌ها را در این ایام به نزدیک استاندارد کشورهای دیگر برساند.

به‌واسطه سفرهای برون شهری، بدیهی است که بیشترین تصادفات هم در این جاده‌ها اتفاق افتاده باشد. از 874 مورد فوتی در نوروز امسال 640 نفر در جاده‌های برون شهری، 177 نفر در راه‌های درون‌شهری و 55 نفر در جاده‌های روستایی جانشان را از دست داده‌اند. در این میان در حالی استان فارس در صدر فهرست تصادفات فوتی نوروزی قرار دارد که این استان در نوروز امسال پنجمین مقصد سفرهای نوروزی ایرانیان بوده است. در نوروز 96 بیشترین سفرها به ترتیب به استان‌های گیلان، مازندران، خراسان رضوی، اصفهان و فارس انجام شده است، اما بیشتر فوتی‌ها در همین زمان مربوط به استان‌های فارس،‌ خراسان‌رضوی، کرمان، خوزستان و سیستان و بلوچستان است. فارس با 78 کشته فاصله معناداری با استان دوم یعنی خراسان‌رضوی با 59 کشته دارد. کرمان و خوزستان هم با 57 کشته در رده‌های بعدی قرار دارند.

استان فارس حالا سال‌هاست که بیشترین تلفات جاده‌ای را در نوروز به خود اختصاص داده است. این استان در سال‌ 95 با 86 فوتی، سال 94 با 93 فوتی،‌ سال 93 با 93 فوتی،‌ سال 92 با 137 فوتی و بالاخره سال 91 با 96 فوتی همواره در صدر فهرست مربوط به تلفات جاده‌ای نوروز قرار گرفته است. این در حالی است که از لحاظ میزان تردد در ایام نوروز این استان در جایگاه ششم قرار دارد. در نوروز امسال آن‌طور که مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای فارس گفته این استان با 17 میلیون و 264 تردد در محورهای این استان در رتبه ششم کشور قرار گرفته است.

از سوی دیگر استان‌ ایلام با هفت مورد فوتی، ‌استان‌های زنجان و اردبیل با هشت مورد و استان یزد هم با 9 مورد در پایین فهرست کشته‌شدگان‌ تصادفات جاده‌ای قرار گرفته‌اند.

برنامه‌ریزی سفر؛ ‌کاهش تلفات

مهم‌ترین توصیه‌های سفر در نوروز مربوط است به برنامه‌ریزی برای سفر. ‌توصیه‌ای که هر سال از سوی مسئولان تکرار می‌شود این است که 70درصد عامل تصادفات در این روزها مربوط به خطاهای انسانی است و مهم‌ترین این خطاها به رانندگی هنگام خستگی و خواب آلودگی و قانون‌شکنی‌هایی مانند سبقت و سرعت غیرمجاز مربوط می‌شود.

اما برنامه‌ریزی فقط شامل رعایت نکات ایمنی در حین رانندگی نمی‌شود. اطمینان از ایمنی خودرو و اطلاع از وضعیت راه‌ها و ترافیک جاده‌ای هم جزئی از این برنامه‌ریزی است. آن‌طور که حسن عابدی، جانشین رئیس پلیس راهور تهران بزرگ به جام‌جم می‌گوید حتی برنامه‌ریزی برای زمان سفر در 20 روز تعطیلات می‌تواند در کاهش تلفات جاده‌ای موثر باشد. تجمیع سفرها در پنج روز اول نوروز و ناتوانی معابر بین شهری در پذیرش این میزان از نکاتی است که باعث خستگی راننده و بروز تصادفات می‌شود.

این در حالی است که به گواه آمارهای معاونت گردشگری در نوروز امسال نزدیک به 60 میلیون نفر شب اقامت ثبت شده که حجم قابل توجهی از این میزان سفر در هفته اول عید نوروز بوده است.

جاده‌هایی که جان می‌گیرند

طول جاده‌های کشور حدود 200هزار کیلومتر برآورد می‌شود و این در حالی است که حدود 5400 نقطه حادثه خیز در این جاده‌ها وجود دارد، نقاطی که هرساله جان بسیاری از مسافران نوروزی را می‌گیرد. هر چند در چند سال گذشته این نقاط از 6000‌ به این رقم رسیده است، اما محمدحسین حمیدی، رئیس پلیس راه راهور ناجا می‌گوید: فقط در 1500 نقطه حادثه‌خیز مشخص که تصادفات بیشتری در آن به وقوع پیوسته است در سه سال 5300 نفر جان خود را از دست داده‌اند. به گفته حمیدی، این آمار نشان می‌دهد هزینه‌های جاری و روشی که هم‌اکنون در دست کار است کافی نبوده و باید عزم و اراده جدی در کار باشد در غیراین‌صورت شاهد افزایش تلفات خواهیم بود. با نگاهی به آمار فوتی‌های تصادفات نوروزی منتشر شده از سوی پزشکی قانونی کشور می‌توان متوجه شد همچنان محورهای مواصلاتی به استان فارس از تعداد نقاط حادثه خیز بیشتری برخوردارند.

براسـاس مطالعـات انجـام شـده، محورهای کندوان، قم، هراز و البته محور اصـفهان بـه شیراز، پر تصادف‌ترین راه‌های ارتباطی کشور هستند.

محور شیراز ـ اصفهان یکی از محورهای شریانی و مهم کشور و از نظر تقسـیمات کشوری، مقطعی از این محور در استان فارس و مقطعی جزو استان اصفهان است. در این منطقه به جز ترافیک درون و برون استانی، اسـتان‌هـای فـارس و اصـفهان بخـش عظیمی از ترافیک استان‌های هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمان، یزد، کهگیلویـه و بویراحمد و چهارمحال و بختیـاری جریـان دارد و به‌طـور کلی ایـن محـور بـه‌عنـوان کریدور جنوب به شمال مطرح است.

نقاط حادثه‌خیز به نقاطی از جاده اطلاق می‌شود که نرخ تصادفات آنها از حد متوسط بالاتر باشد. براساس تعریف کمیسیون ایمنی راه‌های کشور، نقاط حادثه‌خیز به بخش‌هایی از جاده‌ها گفته می‌شود که در یک بازه زمانی سه ساله دو تصادف فوتی یا سه تصادف جرحی یا یک تصادف فوتی همراه دو تصادف جرحی در آنها رخ دهد و بنابراین معیار و براساس تحقیقات سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، 5400 نقطه حادثه‌خیز گریبان راه‌های ایران را گرفته است.

هر چند سهم این نقاط در تصادفات جاده‌ای کمتر از 30 درصد عنوان می‌شود، اما علیرضا اسماعیلی، رئیس پیشین پلیس راه کشور معتقد است این نوع آمارها چندان اتکایی در تحلیل تصمیم‌ها ندارد. او به جام‌جم می‌گوید:‌ تعیین میزان مقصران تصادفات جاده‌ای نیاز به کارشناسی پیچیده و دقیق‌تری دارد؛ گاه سهم خطاهای انسانی در تصادفات 70 درصد عنوان می‌شود در حالی که وقتی دقیق بشویم دلیل بسیاری از این تصادفات نه این خطاها بلکه راه‌ها بوده‌اند.

او برای استدلالش مثالی می‌زند و می‌گوید: به‌عنوان مثال عامل تصادف گاه خطای دید راننده مطرح شده است، در حالی که همین مورد به مفهوم نبود روشنایی در راه است و باید سهم راه‌ها را در تصادفات جاده‌ای بیشتر از آنی بدانیم که هست.

حمیدی هم بروز تصادف در نقاط حادثه‌خیز را بیشتر به دنبال مواردی چون شیب تند، پیچ تند، وجود پرتگاه و نبود حفاظ و ایمنی می‌داند و معتقد است تاریکی، ایمن‌سازی نشدن نقاط مسکونی حاشیه راه و ... از جمله مواردی هستند که باعث شده‌اند نقاط حادثه‌خیز هنوز تصادفات جاد‌ه‌ای را به خود اختصاص دهند.روزانه به‌طور میانگین 43 نفر در جاده‌های کشور بر اثر حوادث رانندگی کشته و بیش از 900 نفر نیز مصدوم می‌شوند. این رقم در روزهای نوروز به دلیل ازدیاد سفرهای برون شهری افزایش قابل توجهی دارد. در سال گذشته میانگین کشته‌ها در تصادفات جاده‌ای روزانه 51 نفر بوده و این در حالی است که با کاهش قابل توجهی نسبت به سال‌های گذشته به این مقدار
رسیده است.

این تمام ماجرا نیست و عواقب تصادفات همچنان همراه با خانواده‌ها تا سال‌های سال ادامه دارد. آن‌طور که از آمار پلیس راه می‌توان متوجه شد غم از دست دادن عزیزان در این حوادث باعث می‌شود سالانه 60 هزار نفر از هموطنانمان به بیماری‌های روانی دچار ‌شوند. وقتی داستان این تصادفات غم‌انگیزتر می‌شود که بدانید سن 50 درصد کشته‌شدگان بین 15 تا 44 سال است و یک‌سوم قربانیان تصادفات جاده‌ای متاهل هستند. یعنی سالانه بیش از 7000 زن، بیوه و چند هزار کودک، یتیم و چندصد نفر عامل تصادف به علت پرداخت نشدن دیه راهی زندان می‌شوند. افزایش حجم سفرهای نوروزی باشد یا ناایمن بودن برخی از راه‌های کشور، آنچه مشخص است در یک دهه گذشته بیشترین عامل تصادفات در این روزها خطاهای انسانی است. به این مفهوم که با رعایت قانون در رانندگی می‌توان 70 درصد از میزان تصادفات جاده‌ای را در نوروز کاهش داد.

نهمین عامل مرگ در دنیا

براساس مطالعـه‌ا‌ی که با همکاری بانک جهانی، دانشگاه آکسفورد و سـازمان بهداشـت جهـانی در سـال 1999 انجام گرفت، تصادفات ترافیکی به‌عنوان نهمین عامل مرگ و میر شناخته شده، در حالی که پیش‌بینی می‌شود تا سـال 2020 این حوادث سومین عامل مرگ و میر در سـطح جهان باشد. اما چیزی که در این گزارش برای ایران قابل توجه است این که 96 درصـد کل افرادی که در مجموع کشـورها در اثـر حـوادث ترافیکـی فـوت می‌شوند، در کشورهایی با درآمد کم یا متوسط زندگی می‌کنند.