جاده یکطرفه تجارت تهران-پاریس

آمار مقدماتی تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران در ده ماهه نخست سال 1396 نشان می‌دهد در برابر 37 میلیون دلار کالایی که ایران به فرانسه صادر کرده، حدود یک میلیارد و 410 میلیون دلار کالای فرانسوی وارد کشورمان شده است. البته حجم صادرات ایران به فرانسه از رشد خوبی برخوردار است، اما همچنان فاصله تراز تجاری دو کشور بسیار زیاد است. بر این اساس، موازنه تجاری دو کشور حدود یک میلیارد و 373 میلیون دلار به نفع فرانسوی‌هاست.

ارزش واردات کالاهای فرانسوی در ده ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 76 درصد جهش پیدا کرده است. در ده ماه نخست سال قبل واردات کالاهای فرانسوی به ایران حدود 800 میلیون دلار بود، اما همان‌طور که ذکر شد در سال جاری به بیش از 4/1 میلیارد دلار رسیده و 600 میلیون دلار بیشتر شده است.

در مقابل، صادرات کالاهای ایرانی به فرانسه در ده ماهه امسال با 27 درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل به 37 میلیون دلار رسیده که در مقایسه با حجم واردات کالاهای فرانسوی، واقعا رقم ناچیزی است.

چرایی فاصله تجاری 2 کشور

آمارها نشان می‌دهد فرانسوی‌ها از سال 94 با اجرای برجام بخوبی توانسته‌اند از فرصت‌های ایجادشده در بازار ایران بهره ببرند و قطعا فرانسه را باید پیشتاز سایر کشورها دانست. دلایل رشد تجارت ایران و فرانسه مشخص است؛ پس از برجام، در بهمن 94 با سفر حسن روحانی به پاریس، ایران و فرانسه قراردادهای جدیدی در زمینه مونتاژ خودرو و خرید هواپیما منعقد کردند و در سال جاری هم فاز 11 پارس جنوبی نیز به شرکت فرانسوی توتال واگذار شد. مجموعه این قراردادها فضا را برای توسعه تجارت میان دو کشور مهیا کرد.

اما این پایان کار نبود و بانک‌های معتبر فرانسه برای صادرات کالا به ایران خطوط اعتباری اختصاص دادند تا کالاهای فرانسوی با سهولت بیشتری راهی بازارهای ایران شود. به عنوان مثال، بانک عمومی سرمایه‌گذاری فرانسه موسوم به «ب.پ.ای فرانس» یک خط اعتباری 5/1 میلیارد یورویی برای حمایت از شرکت‌های فرانسوی برای صادرات به ایران باز کرده است. این طرح در واقع تخصیص اعتبارات صادراتی بر پایه یورو برای خریداران ایرانی خدمات و کالاهای شرکت‌های فرانسوی است.

بر اساس آمار گمرک، میانگین ماهانه واردات کالای ایران از فرانسه در سه سال اخیر رشد دوچندانی داشته و از 63 میلیون دلار در سال 94 به 79 میلیون دلار در سال گذشته و 141 میلیون دلار در سال جاری رسیده است. به عبارت دیگر، واردات کالای ایران از فرانسه در دو سالی که از اجرای برجام گذشته 122 درصد بیشتر شده است. میانگین ماهانه صادرات کالای ایران به فرانسه از 5/1 میلیون دلار در سال 94 به 1/3میلیون دلار در سال گذشته و
7/3 میلیون دلار در سال جاری رشد کرده است؛ اما همچنان فاصله ده‌ها فرسخی با واردات کالا از این کشور اروپایی دارد.

افزایش واردات مربوط به کالاهای واسطه‌ای است

محمدرضا نجفی‌منش، عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و فرانسه درباره افزایش واردات کالا از این کشور به جام‌جم گفت: در گذشته تولید رنو فرانسه در ایران به زیر صد دستگاه رسیده بود اما اکنون روزانه بیش از 700 خودرو تولید می‌شود و یکی از دلایل واردات از کشور فرانسه همین موضوع است.

وی توضیح داد: زمانی که ایران مورد تحریم‌های ظالمانه غرب و شورای امنیت قرار گرفت، شرکت پژو با فشار آمریکا ایران را ترک کرد و فقط شرکت رنو در ایران باقی ماند. در آن زمان به دلیل مشکلات نقل و انتقال پول، رنو نتوانست کار خود را در کشور ادامه دهد و هر روز از میزان تولیدات خود در ایران کاست. به طوری‌که تولید خودرو روزانه به زیر صد دستگاه رسید.

نجفی منش با بیان این‌که برجام دستاوردهای زیادی برای ایران داشت، تصریح کرد: برجام توانست جایگاه ایران را در فروش نفت تثبیت کند و دوباره به شرایط قبل برگردیم. رنو اکنون در ایران قصد سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری دارد و قرار است بزودی این کار عملی شود.

عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و فرانسه با تاکید بر این‌که سرمایه‌گذاری فرانسوی‌ها در ایران می‌تواند منجر به اشتغال شود، گفت: بخش تحقیق و توسعه شرکت رنو بزودی راه‌اندازی می‌شود و اشتغال‌زایی 2000 نفری را به دنبال دارد. همچنین قرار است سیستم موتور و گیربکس در ایران راه‌اندازی کنند که اگر این اتفاقات بیفتد، شاهد تحول در تولید خودرو و کاهش بیکاری خواهیم بود.

این فعال اقتصادی افزود: در صورت سرمایه‌گذاری شرکت رنو در ایران
30 درصد محصولات آن صادر می‌شود که در آن صورت افزایش واردات از کشور فرانسه توجیه‌پذیر خواهد بود. بیشتر کالاهای وارد شده به کشور از فرانسه مربوط به کالاهای واسطه‌ای است و کمتر به کالاهای مصرفی اختصاص دارد.

وی در پاسخ به این سئوال‌که چرا صادرات ایران به فرانسه ناچیز است، با بیان این‌که تجار برای صادرات باید با بازار آن کشور آشنا شوند، گفت: تجار ما باید با بازار فرانسه آشنا شوند تا بتوانند از فرصت تجارت با این کشور بهره ببرند، بر همین اساس در اتاق بازرگانی ایران کلاس‌های آموزشی تشکیل دادیم تا تجار با بازار فرانسه بیشتر آشنا شوند. یکی از اقداماتی که تاکنون انجام شده، صادرات اسب به فرانسه است و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک صادرات محصولات ایران به کشورهای اروپایی افزایش یابد.

تحریم بانکی، مانع صادرات

حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان این‌که صادرات غیر نفتی باید توسط بخش خصوصی صورت بگیرد به خبرنگار ما گفت: با وجود مزیت‌هایی که در برخی حوزه‌های اقتصادی وجود داشت و می‌توانستیم صادرات کالا به فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی داشته باشیم، متاسفانه به دلیل برقرار نشدن ارتباط بانکی بین دو کشور این فرصت از دست رفت.

وی تاکید کرد: عمده واردات ایران از فرانسه متعلق به تجهیرات حوزه نفت و خودروست که از طریق نهادهای دولتی وارد شدند. البته باید قبول کرد کشور فرانسه از نظر فناوری و مواد اولیه پیشتاز است و به نظر می‌رسد بیشتر کالاهایی که از این کشور وارد شده، واسطه‌ای باشد.

این فعال اقتصادی با اشاره به این‌که شرط ایجاد ارتباط و افزایش صادرات به کشورهای دیگر رفع تحریم‌های بانکی است، افزود: اگر تحریم‌های بانکی به همین روال ادامه داشته باشد باید با بهره‌گیری از مذاکره تجاری بین دو کشور این معضل را رفع کرد. بانک مرکزی اکنون ضمن ایجاد ارتباط با بانک‌های اروپایی در قالب پیمان‌های پولی دوجانبه می‌تواند مشکل را رفع کند و در مقابل باید تعرفه‌های ترجیحی به منظور واردات کالا از این کشور در نظر گرفته شود.

ایران چه کالاهایی از فرانسه وارد می‌کند؟

بر اساس آمار گمرک، ایران در ده ماهه اول امسال کالاهایی به این شرح از فرانسه وارد کرده است:

عطریات، گاو، جوجه، قزل‌آلا، ماهی آزاد، تخم مرغ نطفه‌دار، تخم بوقلمون، اسپرم گاو، بذر سیب‌زمینی، قهوه، بذر ذرت، کلزا، نشاسته، آرد، تخم سبزیجات، صمغ عربی، عصاره‌های نباتی، لعاب‌ها، روغن ماهی، روغن بادام، روغن کتان، روغن نباتی، موم، لاکتوز، گلوکز، شیرینی، پودر کاکائو، پفیلا، بیسکویت، پوره میوه، مربا، اسانس، سس، سویا، مکمل غذایی، فرآورده‌های غذایی، آب معدنی، غذای سگ و گربه، خوراک آبزیان، خوراک دام و طیور، توتون، تنباکو، شن و ماسه، خاک رس، گچ، سیمان آلومینو، روغن موتور، گریس، روغن صنعتی، انواع اسید، انواع ویتامین، انسولین، مواد شیمیایی، واکسن‌های دارای مشابه تولید داخل، خون، انواع دارو، لوازم زخم‌بندی، کودهای معدنی، انواع رنگ صنعتی، مرکب چاپ، لوازم آرایش، شامپو، صابون، ژلاتین، چسب، حشره‌کش، لوله و شیلنگ، وان، دوش، سیفون، جعبه، صندوق، قفسه، بطری، مجسمه، لاستیک، دستکش کارگری و صنعتی، درزبند، واشر، رختدان، چمدان، کیف، کمربند، کاغذ، مقوا، پارچه، نخ، نمد، طناب، انواع لباس و پوشاک و کفش، لوازم بهداشتی خانگی، لوازم یدکی خودرو، محصولات فولادی، ریل راه‌آهن، لوله نفت و گاز، پیچ و مهره، واشر، ابزارآلات دستی، یراق‌آلات، تابلوهای راهنما و تابلوهای اماکن، توربین بخار، پکیج، یخچال، ماشین‌آلات صنعتی، لوازم رایانه، عینک، تجهیزات پزشکی و فندک جیبی.