وهابیت، ایدئولوژی برای تولید تروریست

اندیشه‌های وهابی تا چه اندازه در شکل‌گیری گروه‌های افراطی چون القاعده و پس از آن گروه‌های تروریستی تکفیری چون داعش تأثیر داشته است؟

آنچه به طور رسمی در گزارش‌ها و منابع وجود دارد، نشان می‌دهد گرایش‌های سلفی افراطی خاستگاه گروه‌های عرب - افغان و پس از آن گروه‌های القاعده و داعش بوده است. اندیشه‌های سلفی اسلامی قرابت زیادی با روایت وهابی از اسلام دارد که ابتدا در عرب‌های افغان انسجام یافت؛ گروه‌هایی که برای مقابله با اشغال افغانستان توسط شوروی از سوی دولت‌های آمریکا، عربستان سعودی و امارات مورد حمایت قرار گرفتند. بازگشت عرب‌های افغان به سرزمین‌های افغان، حلقه دومی را در این مسیر ایجاد می‌کند که به جای جنگ با کفار روسی، شعار مبارزه با کفار نزدیک و دور را مطرح می‌کند و در القاعده متبلور می‌شود و پس از آن به عراق و سوریه می‌رود و نهایتا به صورت دولت اسلامی عراق و شام (داعش) متجلی می‌شود.

این گروه‌های سلفی افراطی چه شباهتی با وهابیت دارند؟

نقطه مشترک وهابیت و سلفیت افراطی، بحث تکفیر است، آن هم تکفیر مسلمین. در میان عرب‌های افغان و حتی القاعده، بودند افرادی که وارد مقوله تکفیر مسلمین یا شیعیان نمی‌شدند، اما در حلقه سوم، یعنی القاعده عراق و سوریه شاهد تکفیر فراگیر مسلمین توسط همه اعضای این گروه‌ها هستیم. در واقع، تکفیر مسلمین حتی مسلمین اهل سنت، نقطه اشتراک وهابیت با گروه‌های افراطی تکفیری است؛ تروریسم تکفیری که در قالب داعش، النصره و جیش‌الاسلام در سوریه و عراق مانند وهابیت،کسی غیر از خود را مسلمان نمی‌داند و بر این اساس، ریختن خون غیرخود را مباح می‌شمارد. تکفیر مسلمین بارها در فتاوای علمای وهابی صادر شده و حتی پیش از تشکیل عربستان، قبایل وهابی مانند آل‌سعود هزاران مسلمان اهل سنت را به قتل رساندند.

امروز نیز ما شاهد فتاوای انگیزشی فراوان علمای وهابی مستقر در عربستان هستیم برای برانگیختن افراد به عضویت در القاعده، النصره و جیش‌الاسلام. این موضوع در فضای مجازی آکنده است و این علما به صورت رسمی در عربستان چنین فتاوایی را صادر کرده‌اند. این افراد همچنین مقوله کثیف جهاد نکاح را فتوا دادند که با همه مسلمات اسلامی مغایرت دارد. چهره‌های شناخته‌شده وهابی همچنین وارد سوریه شدند و سخنرانی‌های مفصلی بر اساس روایت وهابی و برای پشتیبانی فکری و معنوی نیروهای خود به منظور جهاد با مسلمانان دیگر اعم از شیعه و سنی ایراد کردند.

پرسشی که شاید ذهن‌های بسیاری را به خود مشغول داشته، این است که چرا پس از افغانستان اندیشه سلفی افراطی شمشیرش به سمت اسرائیل نرفت که دشمن نخست مسلمانان تلقی می‌شود؟

در القاعده اندیشه‌های فردی مانند عبدالله عظام که فلسطینی‌الاصل بود، مبارزه با آمریکا و رژیم صهیونیستی پررنگ می‌شود، اما اندیشه‌های او به حاشیه رانده شد و مبارزه با ارتش آمریکا به حملات تروریستی مانند حمله به سفارت آمریکا در کنیا تبدیل می‌شود. این امر یکی از نشانه‌های نفوذ سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل در جریان‌های سلفی افراطی است، اما جالب است که با ورود القاعده به عراق درسال 2004 میلادی، همین امر هم به حرکت‌های تروریستی ضد مسلمانان بویژه ضد شیعیان بدل می‌شود.

متن کامل این گفت‌و‌گو را در سایت جام جم آنلاین بخوانید

کمیل انتظاری

جهان