اهمیت راهبرد خودکفایی دفاعی ایران

درباره توان دفاعی ایران در مقطع هشت سال جنگ تحمیلی و مقایسه آن با توان دفاعی عراق گفت‌وگویی با عباسعلی منصوری‌آرانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم که سابقه نظامی داشته و دارای درجه سرتیپی در ارتش جمهوری اسلامی ایران است انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

در هشت سال دفاع مقدس توان نظامی و دفاعی دو کشور ایران و عراق از نظر تجهیزات نظامی چگونه بود؟

ابتدا بد نیست اشاره‌ای به آغاز جنگ داشته باشیم. دشمن وقتی جنگ را آغاز کرد، بدون مطالعه و محاسبه نبود و کاملا با برنامه‎ریزی اقدام به جنگ کرد. یکی از دلایل حمله دشمن این بود که ایران کشوری تازه استقلال یافته است، استدلال آنها این بود که تنها نیروی دفاعی ایران، ارتش است. می‌توان گفت تنها جنگی که دو قدرت منتخب جهان از یک طرف جنگ را حمایت می‌کردند و آن حمایت از صدام بود، جنگ هشت‌ساله عراق علیه ایران بود. در این جنگ علاوه بر قدرت‌های مرسوم، کشورهای اروپایی نظیر انگلیس، فرانسه و آلمان و برخی‌ کشورهای عرب منطقه مثل کویت، یمن، امارات و حتی رژیم صهیونیستی از عراق حمایت می‌کردند. در همین حال تقویت روزبه‌روز ارتش جای افتخار دارد، ارتش در دوران هشت سال دفاع مقدس خودش را پیدا کرد و تا به امروز نیز اقتدار آن روز به روز بیشتر و بسیار قدرتمند شده است. در مقطع آغاز جنگ تحمیلی شرایط خاصی داشتیم، انقلاب را پشت سر گذاشته بودیم و طبیعتا شرایطی بود که انسجام لازم در ارتش شکل نگرفته بود. سپاه تازه‌تاسیس بود و بسیج مردم به معنای کلی شکل نگرفته بود، بنابراین نفرات، تجهیزات و انسجام نداشتیم. یک ارتش برای این‌که بتواند بجنگد و موفقیت داشته باشد در گام اول به انسجام احتیاج دارد و این انسجام را طبیعتا نداشتیم که این بزرگ‌ترین مشکل ما بود. در عوض ارتش عراق منسجم و آماده بود و ابتکار عمل را در دست داشت.

روند افزایش تولیدات نظامی طی هشت سال جنگ تحمیلی چطور بود؟

ابتدا چندان روی تولیدات خودمان نمی‌توانستیم حساب کنیم. حتی ما آن زمان برای سیم خاردار هم دچار مشکل بودیم و کشورها سیم خاردار هم به ما نمی‌فروختند که ساده‌ترین تجهیزات نظامی است و برای مرزها از آن استفاده می‌شود. هواپیماها و تانک‌هایمان به علت این‌که غربی یا شرقی بود اجازه تعویض قطعاتش را نداشتیم، بنابراین هم در تولید دچار مشکل بودیم و هم در تعمیرات. کشورهای سازنده اجازه تعمیرات نمی‌دادند، اما امروز اکثر سلاح‌هایمان را خودمان می‌سازیم و تعمیراتش توسط خودمان انجام می‌شود و از نظر تجهیزاتی به هیچ وجه قابل مقایسه با دوران دفاع مقدس نیستیم.

در مقطع فعلی چه پیشرفت‌هایی از نظر تجهیزات نظامی و دفاعی نسبت به مقطع جنگ داریم؟

به هیچ‌وجه قابل مقایسه نیست. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه‌های مختلف آمادگی رزم زمینی، ساخت موشک، رادار، پهپادهای رادارگریز و ناوهای نظامی پیشرفت‌های فزاینده‌ای کرده‌ایم که به مذاق دشمنان غربی ما خوش نمی‌آید. امروز از نظر تجهیزات هوایی، زمینی و دریایی موفقیت‌های بسیار خوبی داریم، تهدیدات را رصد و شناسایی می‌کنیم و برمبنای تهدیدات تاکتیک‌هایی اتخاذ و براساس تاکتیک‌ها سلاح می‌سازیم و این به معنای خودکفایی است یعنی از رصد تهدید تا این‌که چطور بتوانیم سلاحی مناسب با تهدید بسازیم. آموزش‌های ما به نیروها مناسب با تهدیدهاست. قبل از انقلاب ارتش توسط آمریکایی‌ها تجهیز می‌شد و آمریکایی‌ها تهدید را شوروی سابق می‌دانستند و برمبنای آن تهدیدات به ایران سلاح می‌فروختند و آموزش‌ می‌دادند. در حال حاضر تلاش می‌کنیم تهدیدها را در نقاط مختلفی که امکان شکل‌گیری وجود دارد شناسایی کنیم. مهم این است که رصد تهدید و در حقیقت تامین سلاح‌ها بر مبنای تاکتیک‌های مورد نیاز تهدید، توسط خودمان شکل می‌گیرد.

تبیین راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع قدس برای نسل جوان امروز چه ضرورتی دارد؟

بررسی و تبیین استراتژی بکارگرفته شده توسط دشمن بعثی و در مقابل راهبردهای دفاعی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس می‌تواند تجربیات گرانبهایی برای نسل جوان جامعه به همراه داشته باشد. تحلیل مواضع، حماسه‌های ماندگار رزمندگان ارتش اسلام در هشت سال دفاع مقدس به منظور انتقال آنها به نسل جوان جامعه امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. هیچ جامعه‌ای بدون داشتن حماسه نمی‌تواند زندگی کند، جامعه ما نیز همواره به داشتن روح حماسه نیازمند است. در خیلی از کشورها سعی می‌شود با نوشتن رمان‌ها و داستان‌های تخیلی، روح حماسه را به جامعه خود تزریق کند، اما ما هشت سال دفاع مقدس را داریم که سراسر آن حماسه است.

ضرورت توجه به افزایش توانمندی‌های دفاعی کشور در شرایطی که در منطقه بحران‌های بسیاری وجود دارد چیست؟

توجه به شرایط ژئواستراتژیکی که در آن هستیم همچنین با نوع تهدیدات بدیهی است نیروهای مسلح ما متناسب با آن تهدیدات در به‌کارگیری دانشمندان در حوزه‌های مختلف سلاح‌هایی ساخته‌اند.در شرایط فعلی توانسته‌ایم بخوبی در راستای دکترین بازدارندگی حرکت کنیم و در این خصوص ساختار و سازماندهی نیروهای مسلح و صنایع دفاعی بر مبنای آن سازمان شکل گرفته، اما بدیهی است همواره باید فناوری جدید در خدمت سیستم دفاعی قرار گرفته و تلاش کنیم که خود را در زمینه تجهیزات دفاعی به‌روز نگه داریم. در بعد سیاست دفاعی تلاش ما بر این است که با کشورهای پیرامونی، اسلامی و البته کشورهایی که دست دوستی به سمت ما آورده‌اند برای رفع تنش‌ها همکاری داشته باشیم و در عین داشتن دیپلماسی منطقی با کشورهای پیرامونی باید نسبت به تهدیدات احتمالی علیه کشورمان بسیار هوشمندانه رفتار کنیم و بنا به موقعیت تلاش کنیم سیستم پدافند هوایی، دریایی، زمینی و موشکی خود را تقویت کنیم. تمام پیشرفت‌های دفاعی ما در خدمت دکترین دفاعی و بازدارندگی است و اصولا شروع‌کننده تهاجم نیستیم و همواره در راستای همین دکترین حرکت خواهیم کرد. هر کشوری یک دکترین دفاعی را پیش می‌گیرد و برای صیانت از مرز‌های جغرافیایی و عقیدتی تلاش می‌کند‌. در حال حاضر دکترین دفاعی کشورمان را برمبنای بازدارندگی و جلوگیری از تهدیدات پی‌ریزی کرده‌ایم. در سال‌های اخیر کشورمان در بخش فناوری‌های دفاعی به پیشرفت‌های خوبی دست یافته است، این پیشرفت‌ها در همه بخش‌های مرتبط با فعالیت‌های نظامی اعم از زمینی،‌ دریایی و هوایی بوده که عمده آنها به دست توانمند دانشمندان جوان کشورمان ایجاد شده‌اند. نیروهای مسلح ایران از قدرتمندترین نیروهای مسلح کل کشورهای غرب آسیا محسوب می‌شوند و این نیروهای مسلح، ارتش مقتدر و سپاه قدرتمند حافظ و نگهبان انقلاب و کشور و ملت ایران و حافظ تمامیت ارضی، استقلال ایران و امنیت ملی ایران هستند. به فضل الهی جوانان و دانشمندان ایران هم‌اکنون به فناوری‌های نو و علوم پیشرفته در تمام زمینه‌های هوافضا، ارسال ماهواره به فضا و بیوتکنولوژی دسترسی پیدا کرده‌اند و این تحریم‌ها نمی‌تواند مانع پیشرفت‌های علمی، پژوهشی ایران شود. کسی توان مقابله با ایرانِ قدرتمند را ندارد چراکه قدرت نظامی ایران در مقابله با متجاوزان احتمالی «غیرقابل تصور» است. توان دفاعی ـ نظامی ایران که خصلتی بازدارنده دارد به هر نوع رفتار خصمانه دشمن پاسخی پشیمان‌کننده خواهد داد.

گفت‌وگو: مریم شریف‌زاده