دولت مصدق، دولت موقت بازرگان، ابراهیم یزدی!

به گزارش جام جم آنلاین از اتاق خبر 24، مرحوم ابراهیم یزدی را نمیتوان مطلق سیاه یا سفید دید، هر کسی در این دنیا، خوب و بدهایی دارد که جملگی با هم باید دیده شود.

ابراهیم یزدی که چند روز پیش در سن 86 سالگی دار فانی را وداع گفت و ناگفته هایی را با خود برد، زمانی که حضرت امام(ره) در نوفل لوشاتو فرانسه بود، در کنار ایشان به رتق و فتق امور می پرداخت.

ابراهیم یزدی پس از درگذشت مرحوم بازرگان دبیرکل نهضت آزادی شد.

راه نهضت آزادی همان راه دوران مصدق بود، آنها اعتقاد به گرایش به آمریکا داشتند، روابط گسترده با آمریکا همراه با استقلال ایران را پیگیری میکردند که البته چنین آرزویی نشدنی بود.

یکی از اشتباهات مرحوم دکتر مصدق، اعتماد به آمریکا بود، او اعتقاد داشت آمریکایی ها مانند انگلیس نیستند که بخواهند کشور را استثمار کنند می توان به آنها اعتماد کرد، اما همین آمریکایی ها، با همکاری انگلیس تدارک یک کودتا را دیدند. اعتماد به آمریکا مصدق را سرنگون کرد.

کودتای آمریکایی انگلیسی 28 مرداد، دولت دکتر مصدق را سرنگون کرد، دولتی که برای روی کارآمدن آن هزینه های زیادی پرداخت شد، جان های زیادی در راه تشکیل یک دولت مردمی و ملی فدا گشت.

سیاست مدارا با آمریکا و اتکا نداشتن به مردم که حامی اصلی دولت دکتر مصدق بودند، زمینه های کودتا و بازگشت شاه را فراهم کرد.

انحلال مجلس شورای ملی از سوی دکتر مصدق، اعتبار دولت را ساقط کرد و باعث شد که دستگاه های حاکمیتی دیگر از دولت تبعیت نکنند.

اعتقاد به درستی همه اقدامات مرحوم دکتر مصدق از سوی اعضای نهضت آزادی (در آن زمان هنوز شکل نگرفته بود) یکی از حامیان دکتر مصدق بودند، چند تن از اعضای نهضت آزادی همچون مرحوم بازرگان در کابینه مصدق حضور داشتند، در وجود اعضای آن باقی ماند، به گونه ای که مرحوم بازرگان نیز دیدگاهی همچون مصدق داشت.

مماشات و سیاست بسیار نرم دولت موقت درباره رابطه با آمریکا از زمان روی کار آمدن دولت مرحوم بازرگان به روشنی دیده شد. تصمیم به بازگرداندن سلاح های خردیداری شده از آمریکا که در دولت موقت که مرحوم ابراهیم یزدی وزیر خارجه آن بود، یکی از اشتباهات بزرگی بود که از سوی دولت موقت و شخص ابراهیم یزدی انجام شد.

شاید برخی اعتقاد دارند که مرحوم ابراهیم یزدی که در فرانسه در کنار حضرت امام(ره) بود، یکی از عوامل پیروزی روحانیت در انقلاب بود، برخی رسانه ها به ویژه رسانه های خارجی معلوم الحال، گزارش هایی را در این زمینه منتشر می کنند، در حالی که سابقه نهضت آزادی و جبهه ملی نشان می دهد آنها نه تنها اعتقادی بر حضور روحانیت در سیاست و به دست گرفتن امور کشور نداشتند، بلکه سیاست آنها بهره بردن از جایگاه روحانیت برای به دست آوردن قدرت بوده است.

همانطور که در جریان دوران مصدق، جبهه ملی با بهره گیری از جایگاه روحانیت به ویژه شخص مرحوم آیت الله کاشانی، توانست مصدق را به نخست وزیری برساند، در زمان حضرت امام(ره) نیز نهضت آزادی که بازماندگان جبهه ملی بودند، سعی داشتند از جایگاه و محبوبیت روحانیت در میان مردم بهره برده و آرزوی بر باد رفته خود را برآورده کنند.

به همین خاطر بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علیرغم میل باطنی حضرت امام(ره) دولت موقت به تیم مرحوم بازرگان سپرده شد و آنچه که نباید اتفاق می افتاد، افتاد و استعفای دولت موقت صورت گرفت. آنها سهم خود را از انقلاب می خواستند، اما عملکرد کوتاه نهضت آزادی ماهیت آنها را روشن ساخت.

استعفای دولت موقت چند دلیل داشت، دولت بازرگان زمانی روی کار آمد که تب و تاب انقلابی فروکش نکرده بود، جوش و خروش انقلابی همچنان در کشور حاکم بود در حالی که دولت موقت در پی سیاست مدارا، مماشات و محافظه کارانه بود.

چنین سیاستی برای انقلاب اسلامی ایران که در قرن حاضر نمونه آن یافت نمی شود، باعث پس رفت انقلاب می شد. زمانی که مرحوم بازرگان و تیم دولت او انقلاب اسلامی را متضاد و مغایر با سیاست های خود دیدند دست به استعفا زدند.

پس از آن هم که ماجرای خیانت هایی که نهضت آزادی انجام داد و دستور حضرت امام (ره) به وزیر کشور وقت برای جلوگیری از فعالیت این جریان سیاسی پیش آمد.

اما مرحوم ابراهیم یزدی یک حسن داشت، او در ایران ماند و در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی همچنان یک مخالف بود، اما سعی کرد بی قانونی نکند، در حالی که چند تن از همفکران و همقطاران او از ایران رفته و به دامن اجانب غش کردند.

حضرت امام(ره) در پاسخ به نامه وزیر وقت کشور درباره نهضت آزادی نوشته است:

نهضت به اصطلاح آزادی طرفدار جدی وابستگی کشور ایران به آمریکا است و در این باره از هیچ کوششی فروگذار نکرده است.

اگر خدای متعال عنایت نفرموده بود و مدتی در حکومت موقت باقی مانده بودند ملتهای مظلوم بویژه ملت عزیز ما اکنون در زیر چنگال آمریکا و مستشاران او دست و پا می‌زدند و اسلام عزیز چنان سیلی از این ستمکاران می‌خورد که قرنها سر بلند نمی‌کرد.

نهضت به اصطلاح آزادی و افراد آن چون موجب گمراهی بسیاری از کسانی که بی‌اطلاع از مقاصد شوم آنان هستند می‌گردند، باید با آنها برخورد قاطعانه شود، و نباید رسمیت داشته باشند.

جبهه ملی یکبار کشور را در کودتای 28 مرداد 1332 از دست داد و انقلاب مردم را نابود کرد، قرار نبود بار دیگر انقلاب اسلامی سرنوشتی چون دوران مصدق را تجربه کند!

محمد صفری