آندومتریوز؛ مهار بیماری زنانه با اصلاح سبک زندگی

برای رسیدن به پاسخ پرسش‌هایمان با دکتر آمنه سادات حقگو، متخصص و جراح زنان و زایمان و نازایی و فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته و هیستروسکوپی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

دلیل بروز این بیماری چیست؟

داروها و محصولات لبنی غیرارگانیک، گوشت‌های هورمونی، ماهی‌های صید شده از آب‌های آلوده، حشره‌کش‌ها، کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها و پلاستیک‌ها همگی دارای هورمون‌اند و افزایش تماس بدن با ترکیبات استروژنی مصنوعی در مردان با کاهش تولید اسپرم و در زنان با توقف تخمک‌گذاری و ایجاد کیست‌های تخمدانی و رحمی و بیماری‌های ناشی از آن به بروز ناباروری منجر می‌شود که شایع‌ترین عارضه آن، بیماری آندومتریوز در زنان است.

اهمیت اصلاح رژیم غذایی مبتلایان آندومتریوز

ازدیاد استروژن (هورمون زنانه) در بدن، مسئول اصلی ایجاد‌کننده مشکلات موجود در فرد مبتلا به آندومتریوز است. به همان اندازه که سیستم ایمنی ضعیف در ایجاد آندومتریوز نقش دارد، مقدار بالای استروژن در بدن نیز مسئول بروز بسیاری از علائم این بیماری است و کنترل رژیم غذایی برای کمک به رویارویی با این بیماری، یک نقطه شروع عالی جهت تخفیف یا پیشگیری برخی نشانه‌های ناتوان‌کننده آندومتریوز از جمله دردهای قاعدگی است. هدف از رژیم غذایی در کنترل بیماری آندومتریوز، کاهش مقدار استروژن، تثبیت هورمون‌ها، افزایش انرژی، تسکین انقباضات دردناک و آرامش‌بخشی است .

نقش اسیدهای چرب امگا 3 و فیبرها

انقباضات دردناک رحم در طول قاعدگی به‌طور برجسته ناشی از تولید پروستاگلندین‌های بد در بدن است. روزانه با افزایش دریافت اسیدهای چرب امگا 3، ساخت این ترکیبات التهاب‌زا به حداقل می‌رسد، ضمن این که رژیم غذایی سرشار از فیبر می‌تواند سبب کاهش مقدار استروژن در گردش خون شود. از منابع خوب اسیدهای چرب امگا 3 روغن گردو، روغن دانه کتان و کانولا و مغزهای آجیلی همچون بادام هندی و تخمه کدو تنبل و ماهی‌های چرب است و منابع خوب فیبر شامل حبوبات، برنج قهوه‌ای، سبزیجات و میوه‌ها، نان جوی دو سر و مصرف یک یا دو نوبت در روز سبزیجات بخصوص کلم بروکلی و شلغم پخته و نوشیدن مقادیر زیاد آب توصیه می‌شود.

با توجه به این که ویتامین‌های گروه B، مقدار استروژن را در بدن کنترل و به کاهش علائم آندومتریوز کمک می‌کنند، به کنترل‌کننده سطح استروژن معروفند. ویتامین‌های گروه B بویژهB1،B2، B6 از عود آندومتریوز جلوگیری می‌کنند. استفاده از مکمل‌های ویتامین B و منیزیم نیز می‌تواند مناسب باشد.

نظر به این که کاهش خونریزی شدید از ویژگی‌های ذاتی دارچین است، استفاده از این ادویه در غذاها می‌تواند تا حدودی به کاهش شدت خونریزی ناشی از آندومتریوز، فیبروئید رحمی و خونریزی شدید قاعدگی در زنان کمک کند .

غذاهای تشدید‌کننده علائم آندومتریوز

مواد غذایی با شاخص گلایسمی بالا مانند برنج سفید، سیب‌زمینی، نان‌ها و کیک‌های تهیه شده از آرد تصفیه شده، شکر تصفیه‌شده، شکلات‌های صنعتی و عسل تهیه شده از شربت گلوکز که باعث ایجاد واکنش‌های التهابی می‌شوند، گوشت قرمز و کره و روغن‌های هیدروژنه (جامد) و مارگارین و غذاهای سرخ شده که منجر به تحریک تولید پروستاگلندین‌های بد می‌شوند، الکل که از ذخایر ویتامین‌های گروه B کبد می‌کاهد، نوشیدنی‌های شیرین و کافئین دار مانند چای و قهوه و نسکافه آماده و نوشابه کولا دار که موجب افزایش استروژن و انقباضات دردناک رحمی می‌شوند، شیر به دلیل ایجاد التهاب، مصرف مقادیر زیاد دانه سویا و پروتئین بافت‌دار آن، مواد غذایی منجمد و کنسروی و تنقلات کارخانه‌ای که حاوی بیشترین میزان افزودنی‌ها بویژه مواد نگهدارنده هستند، از جمله خوردنی‌هایی به شمار می‌روند که باید مصرف آنها را بخصوص مبتلایان آندومتریوز به حداقل برسانند.

طب سنتی چه نظری دارد؟

طب سنتی درمان مکملی را پیشنهاد می‌دهد که در کنار اصلاح رژیم غذایی و یوگا می‌تواند موفق عمل کند. درمانگران طب سنتی، اجرای منظم فعالیت روزانه، کاهش حجم کار، افزایش استراحت و خواب و انجام مراقبه را پیشنهاد می‌کنند. همچنین رفتن به رختخواب حدود ساعت 10 شب و برخاستن از خواب حدود 6 صبح برای کمک به تنظیم هورمون‌ها و دفع سموم و زواید بدن توصیه شده، ضمن این که در روزهای 14 و 15 سیکل قاعدگی استفاده از چهار تا پنج قاشق چایخوری روغن کرچک یا استفاده از چای سنا کمک‌کننده خواهد بود. خانم‌های مبتلا به این بیماری باید هر ماه در سه روز اول قاعدگی فعالیت‌هایشان را تا حد ممکن کم کنند و ورزش‌های هوازی سبک مانند پیاده‌روی انجام دهند.

خطر ابتلا به آندومتریوز با مصرف محصولات آرایشی ـ بهداشتی

اغلب مواد آرایشی ـ بهداشتی یا غذاهایی که در پلاستیک‌های غیراستاندارد بسته‌بندی می‌شوند، می‌توانند خطر ورود ماده‌ای شیمیایی با نام دی‌اکسان را به بدن افزایش دهند .

دی‌اکسان نوعی ترکیب مضر است که در اغلب محصولاتی که کف تولید می‌کنند، مانند محصولات شوینده، شامپوها و برخی مواد آرایشی وجود دارد و در زمان مصرف می‌تواند به صورت بخار در هوا باقی بماند و تنفس شود. از خطرهای این ماده شیمیایی ابتلا به انواع سرطان ، آندومتریوز و کاهش میزان اسپرم است. این ترکیب با عملکردی مشابه استروژن، بدن را به اشتباه می‌اندازد و بر میزان این هورمون می‌افزاید. این را هم بدانید اغلب پلاستیک‌های نرم حاوی ترکیبات بدل استروژن هستند .

آندومتریوز و علائم شایع آن

آندومتریوز،‌ یک ناهنجاری در رشد لایه درونی رحم است. وقتی بافت داخل حفره رحم (آندومتر) با رشد غیرطبیعی از جایگاه اصلی خود خارج و در جایی غیر از رحم همچون تخمدان، روده، مثانه، کلیه و حتی ریه رشد کند، ‌فرد مبتلا به آندومتریوز و علائم ناشی از آن است. نشانه‌های بیماری بسته به بافتی که آندومتر در آن رسوخ کرده، متفاوت است، اما علائم شایع و عودکننده آن، درد شدید قبل یا در دوران قاعدگی یا درد ضمن دفع ادرار یا مدفوع در طول عادت ماهانه، اختلالات گوارشی مشابه سندرم روده تحریک‌پذیر مانند اسهال، یبوست، حالت تهوع و لکه‌بینی، خونریزی غیر‌طبیعی و در نهایت، نازایی و سقط است .

فاخره بهبهانی

جام جم