۴ بلای خانمانسوز فضای مجازی

اگر کسی به سرش بزند شما را پیدا کند، کوچک‌ترین اطلاعات مندرج از شما در اینترنت هم می‌تواند یاری‌اش بدهد. کم نبوده‌اند افرادی که خیال می‌کردند می‌توانند هر کاری دلشان بخواهد بکنند و از چنگ قانون در امان بمانند، اما حقیقت اینجاست که بازندگان اصلی و مظلوم دامنه‌های وب، کسانی هستند که خیال می‌کرده‌اند پشت پرده صفر و یک در امان و ناشناس هستند. بعضی از این افراد، قربانی خلافکاران اینترنتی شده‌ و برخی دیگر در دام خصومت‌ها و کینه‌های شخصی افتاده‌اند. این هفته شما را در جریان برخی از وقایع احتمالی می‌گذاریم تا با کمی احتیاط از آسیب‌های محیط مجازی دوری کنید.

داکس شدن

ترسناک‌ترین وجه فضای مجازی در دنیای امروز، حجم بی‌رویه اطلاعات شخصی و خصوصی است که بدون احتیاط لازم با دیگران به اشتراک می‌گذاریم. بعضی‌ها این اطلاعات را در ازای درآمد به اشتراک می‌گذارند ـ که بعدا به آن خواهیم پرداخت ـ اما بسیاری از ما بدون این‌که سودی عایدمان شود، با اطلاعات شخصی خود به سودجویان نفع می‌رسانیم.

داکس کردن یا (Doxing که doxxing هم نوشته می‌شود) به عملِ جست‌وجو در اینترنت برای اطلاعات شخصی یک نفر و انتشار آنها به‌صورت عمومی و علنی اطلاق می‌شود. واضح‌تر بگوییم یعنی تشکیل پرونده‌ای برای قربانی صرفا با هدف عمومی کردن زندگی شخصی او! داکس کردن از مصادیق تجاوز به حریم خصوصی افراد بوده و معمولا با اقداماتی خصمانه‌تر ادامه پیدا می‌کند.

داکس کردن تاثیری جدی و اغلب وحشتناک روی زندگی افراد می‌گذارد، بنابراین توصیه می‌کنیم در برابر داکس شدن از خود محافظت کنید. حساب‌های کاربری آنلاینی را که لازم ندارید ببندید و اطلاعات شخصی خود را در شبکه‌های اجتماعی پنهان کنید.

کلاهبرداری

شاید بتوان کلاهبرداری‌های اینترنتی را به تردستی‌های شیادان کنار خیابان یا شهربازی‌ها تشبیه کرد که مردم را به تست شانس خود ترغیب می‌کنند و گوششان را می‌بُرند! هر بار در اینترنت چیزی دیدید که بیش از حد خوب به نظر می‌آمد، با احتیاط برخورد کنید. خواه تبلیغ یک گوشی آیفون رایگان باشد، خواه دارویی که برخلاف تمام تحقیقات آکادمیک بین‌المللی در عرض دو ماه نصف هنرمندان را درمان کرده و پای تریبون دفاع از حقانیت خود آورده است!

اما یکی از انواع شایع کلاهبرداری‌های اینترنتی هنگام خرید از فروشگاه‌های آنلاین اتفاق می‌افتد. نسبت به همه چیز هوشیار باشید و حتما توصیه‌های پلیس فتا را درباره بررسی و اطلاع از صحت و سقم درگاه‌های خرید رعایت کنید.

اگر فردی در شبکه اجتماعی برای خیریه یا کمک به خود یا موارد مشابه از شما درخواست کارت به کارت کرد، مراقب باشید. اگر حوصله‌اش را دارید، تحقیقات لازم را درباره منبع درخواست به عمل بیاورید و اگر حوصله‌اش را ندارید، خیریه‌های بسیاری هستند که همیشه روی کمک‌های شما حساب باز کرده‌اند و با خیال راحت می‌توانید به آنها اعتماد کنید. اگر بخت با شما یار نبود و مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفتید، در بهترین حالت ممکن می‌توانید امیدوار باشید مبلغی از جیبتان رفته که دیگر باز نمی‌گردد، اما حقیقت اینجاست که همیشه کلاهبرداری به همین‌جا ختم نشده و گاهی تا پای «سرقت هویت» هم پیش می‌رود. همیشه تمهیدات لازم را برای ممانعت از قربانی شدن به کار برده و عادات بد امنیتی خود را تغییر دهید. تغییر هرازگاه رمز کارت‌های عابر و اجتناب از خطاهای فاحشی مانند رمزهای ساده ضرر ندارد.

آپلود شدن

اگر از آن افرادی هستید که با گوشی شخصی خود، تصاویر خصوصی و خانوادگی زیادی می‌گیرید هوشیار باشید، زیرا در صورتی که این تصاویر به دنیای اینترنت راه پیدا کند، تضمینی برای از بین بردنشان نخواهید داشت.

اعتماد حتی به خانواده هم باید با خط قرمز همراه باشد، چه برسد به تعمیرکار و خدمات مشتریان! اگر در هارد درایو یا رم خراب گوشی خود اطلاعاتی دارید یا داشته‌اید که از پخش شدنشان واهمه دارید، بهتر است قید تعمیر و گارانتی را زده و به موثرترین شکل ممکن با چکش به جانش افتاده و بعد از خاکشیرکردنش آن‌ را دور بیندازید! حواستان به گزینه‌های هجومی گوشی‌های هوشمندتان هم باشد؛ بسیاری از گوشی‌های هوشمند به طور پیش‌فرض، گزینه آپلود و بکاپ به iCloud یا Dropbox را فعال دارند. پیش از ثبت تصاویر خانوادگی، این تنظیمات را غیرفعال کنید.

هک شدن

امروزه معنای هک شدن بسیار پیچیده و گسترده شده، اما شاید این توضیح به قدر کافی گویا باشد: هک یعنی کسی بدون اطلاع و اجازه شما به آنچه در تملک شماست ـ مثلا حساب‌های کاربری اینترنتی ـ دسترسی پیدا کند. هک کردن معمولا با سوء استفاده از ضعف‌های امنیتی انجام می‌شود، اما همیشه این طور نیست. اگر کسی با حقه یا ترفندی شما را مجاب به ارائه رمز عبورتان کند، قربانی کلاهبرداری شده‌اید، اما اگر آن فرد خودش رمز عبور شما را بفهمد یا اصلا بدون نیاز به رمز عبور به اطلاعات شما دست پیدا کند، هک شده‌اید.

هک حساب کاربری فیسبوک و رایانه متداول است، اما هک به همین‌ها ختم نمی‌شود. حساب‌های کاربری ویدئوگیمینگ مانند حساب کاربری استیم هم قابل هک و سرقت است، حتی تجربه و شواهد عینی به کرات نشان داده که وبکم‌های فاقد تدابیر امنیتی و تلویزیون‌های هوشمند هم قابل هک هستند. شاید هک شدن حساب کاربری اسکایپ چندان مهم نباشد، اما تصور کنید کسی به دراپ‌باکس شما دسترسی پیدا کرده و همه اطلاعاتش را پاک کرده یا حتی بدتر از آن، هرچه را درونش هست به سرقت ببرد و بفروشد. شاید از بخت بد به حساب‌های بانکی‌تان دسترسی پیدا کرده و همه را تخلیه کنند یا حتی ترسناک‌تر این‌که با نفوذ به حساب کاربری‌تان و جا زدن خود به جای شما، پست‌های نامربوط گذاشته یا حتی مرتکب جرم شوند. راه‌های زیادی برای هک رمز عبور افراد وجود دارد، اما یکی از شایع‌ترین‌هایشان، استفاده از کی‌لاگرها و دیگر انواع بدافزارهاست. برای همین واجب است که به‌صورت مرتب رایانه و گوشی هوشمند خود را با ویروس‌یاب‌های قوی اسکن کنید.

حرف آخر

در دنیای حقیقی، همیشه مشغول بده‌بستان‌های کلامی و ارتباطی آنی هستیم، اما در اینترنت، همه چیز را با دقت، سنجش و حوصله بیشتر بیان می‌کنیم. همین برای خیلی‌ها این باور را پدید می‌آورد که اینترنت از دنیای حقیقی امن‌تر، ساده‌تر و تبعاتش کمتر است؛ اما گاهی طمانینه دنیای وب، مصداق بارز آرامش قبل از توفان است.

همین حالا هم شبکه‌های اجتماعی مملو است از تصاویر افرادی که به خیال خود آنها را تنها برای خانواده آپلود کرده‌اند، اما سر از کانال‌ها و حساب‌های کاربری تقلبی دیگر در آورده‌اند. محتاط باشید و در امان!

سیاوش شهبازی