خروج سرمایه‌های چینی از بازار آمریکا

در گفت‌وگو با پروفسور ویلیام بیمن رئیس دانشکده انسان شناسی دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا سیاست خارجی دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

«ویلیام اورمان بیمن» (William O. Beeman)، استاد و رئیس گروه مردم‌شناسی دانشگاه مینه‌سوتا آمریکاست.

وی همچنین رئیس بخش خاورمیانه انجمن مردم‌شناسی آمریکا از سال 2008-2005 بود. بیمن، پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون در ایالت رودآیلند و استاد مردم‌شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه بود.

بیمن دکترای مردم‌شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال 1976 دریافت کرده و به خاطر نوشتن چندین کتاب و بیش از 100 مقاله علمی در مورد پویش‌های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و ... بسیار مشهور است.

بیمن یک ایران‌شناس برجسته بوده و کتاب‌ها و مقالات متعددی در مورد ایران نوشته است.

ترامپ گفته که اعضای ناتو باید حق عضویت خود را بپردازند. (یعنی هزینه‌هایی که آمریکا در گذشته بابت آن دسته از کشورهای عضو ناتو که توانایی پرداخت حق عضویت خود را نداشتند، پرداخت می‌کرد). در پاسخ، کشورهای اروپایی اعلام کرده‌اند که مایل به تشکیل پیمان دفاعی جداگانه‌ای برای خود هستند. به نظر شما، آیا روابط آمریکا و ناتو در این دوره با مشکل روبه‌رو خواهد شد؟

پیش از پاسخ به این سوالات می‌خواهم به شما بگویم که ابهامات بسیار زیادی درخصوص سیاست خارجی رئیس‌جمهور منتخب، «دونالد ترامپ» وجود دارد. بسیاری از مردم احساس می‌کنند که وی درک بسیار ضعیفی از سیاست خارجی دارد. در برخی موارد وی درخصوص سیاست خارجی فعلی و موجود تجاهل می‌کند. در مواردی وی هیچ توجهی به عواقب حرکات فردی خود ندارد. «رکس تیلرسون»، نامزد کسب کرسی وزارت خارجه وی حتی از او هم جاهل‌تر است. وی یک مدیر اجرایی موفق نفتی است، اما معلومات او از سیاست خارجی عمدتا به ارتباطات تجاری وی محدود می‌شود. او دانشجوی دیپلماسی، تاریخ یا روابط خارجی آمریکا نیست. بسیاری از مردم معتقدند در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، ما در مسیر دوره ایجاد اختلال و مشکل در سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته‌ایم. ترامپ برآمده از یک تفکر پوپولیستی در آمریکاست که معتقدند این کشور نباید هزینه دفاع دیگر کشورها را از خود را پرداخت کند. ناتو در اصل برای جلوگیری از گسترش کمونیسم تشکیل شد، بنابراین ماموریت اصلی آن به پایان رسیده است. در حالی که آمریکا معتقد بود هرگونه حرکت شوروی به ضرر منافع این کشور خواهد بود، صرف چنین هزینه‌ای معقول به نظر می‌رسید. خطر دست‌اندازی روسیه به اوکراین و خطر کره‌شمالی در آَسیا و گسترش قدرت چین در دریای چین جنوبی مجددا موضوع احساس نیاز به ناتو و دیگر پیمان‌های نظامی را پیش کشیده است. اما در اصل، بازتاب‌دهنده نقطه‌نظرات محافظه‌کارانی است که معتقدند مالیات‌دهندگان آمریکایی نباید هزینه دفاعی دیگر کشورها را از جیب خود پرداخت کنند. حداقل اتفاقی که ممکن است رخ دهد این است که آمریکا پیمان ناتو را مورد بازبینی قرار دهد. من فکر نمی‌کنم که ناتو منحل شود، اما بحث‌های بسیار جدی درخصوص عملکرد و مسائل مالی آن مطرح است.

ترامپ اعلام کرده که آمریکا پیمان شراکت چندجانبه ترانس پاسیفیک را ترک خواهد کرد. آیا ترامپ «تی‌پی‌پی» را ترک می‌کند؟

اختلاف عقیده زیادی میان ترامپ و کنگره وجود دارد. حتی رکس تیلرسون، نامزد پیشنهادی ترامپ برای تصدی پست وزارت خارجه هم از تی‌پی‌پی حمایت می‌کند. در حال حاضر، به نظر می‌رسد که تی‌پی‌پی از بین رفته است، اما ترامپ در نظر دارد گفت‌وگوهای ملت – ملت را برای انجام مبادلات تجاری در آینده به راه بیندازد، بنابراین وی به عنوان مثال در حال مذاکره با «جک ما» از شرکت «علی بابا» است تا بتواند کالاهای وارداتی از چین به آمریکا را از طریق این شرکت انجام دهد و از این طریق میان صادرات و واردات از این کشور توازن ایجاد کند. ترامپ که با شعار سیاست حمایت از تولید آمریکایی بالا آمد به‌دنبال تلاش برای جلوگیری از خروج کار شرکت‌های آمریکایی به سمت چین و مکزیک است، اما انجام چنین کاری بجز در موارد معدود ممکن نیست. ژاپن و کره‌جنوبی حق دارند نگران باشند، اما مانند همه تحرکات ترامپ در حوزه سیاست خارجی، این موضوع نیز منجر به ایجاد آشفتگی در آینده نزدیک خواهد شد.

ترامپ ابتدا بحث منحل کردن برجام را مطرح کرد و سپس گفت که باید بر سر برجام مذاکره شود. موضع وی در برابر برجام چیست؟ اگر وی این توافق را ملغی کند، آیا متحدان واشنگتن هم از او پیروی خواهند کرد؟

ایالات متحده به تنهایی قادر به مذاکره مجدد بر سر برجام نیست. ترامپ به وضوح متوجه چنین مساله‌ای نیست، نه این‌که متوجه بازگرداندن اموال ایران نباشد، اما خواستار رخ دادن چنین چیزی از طریق برجام نیست. طرف‌های دیگر برجام، آن را ملغی نخواهند کرد. ترامپ و جمهوریخواهان می‌توانند کارهای دیگری به ضرر ایران انجام دهند، اما مادامی که ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند باشد، برجام به قوت خود باقی خواهد ماند.

تماس ترامپ با رئیس تایوان، اقدامی جنجال‌برانگیز بود. وی با این کار به چهار دهه سیاست چین پایان داد. دلیل اتخاذ چنین رویکردی چه بود؟ روابط چین و آمریکا در دوره ترامپ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

این موضوع مقام‌های چینی را بسیار عصبانی کرد. این کار ترامپ بر پایه باورهای ساده‌انگارانه‌ای استوار بوده و معتقد است چینی‌ها در مسائل تجاری به‌دنبال کلاه گذاشتن بر سر آمریکا هستند. لذا وی از این حربه به عنوان تاکتیکی برای مذاکره استفاده کرد که مذاکرات بیشتری با چین صورت خواهد گرفت. با این‌حال، ترامپ فراموش کرده که بخش عمده‌ای از دارایی‌های آمریکا در دست چین است. این مساله تبدیل به اهرم فشاری در دست چینی‌ها شده است. اکنون ژاپن دومین سهام دار خارجی بازار آمریکاست. استراتژی چین از زمان انجام انتخابات در ماه نوامبر، کاستن از سرمایه‌های خود در آمریکا آن هم به منظور حفظ ارزش یوآن است. برخی معتقدند که چینی‌ها در حال ایجاد جاذبه بیشتر یوآن بین کشورهای دیگر هستند و معتقدند که یوآن می‌تواند جایگزین دلار، به‌عنوان ارز اصلی بین‌المللی شود.

ضمیمه جام سیاست

جام جم