جنگ شیعه و سنی به جای جنگ اعراب و اسرائیل

این مساله ناشی از روابط بسیاری امنیتی و سیاسی عربستان و رژیم اشغالگر قدس است. دکتر حسن هانی‌زاده، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با جام سیاست به تشریح ساختار قدرت در عربستان و نقش این ساختار در تشدید دشمنی با ایران پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

ساختار قبیله‌ای و طایفه‌ای عربستان چه نقشی در فرآیندهای سیاسی و اعتقادی این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران دارد؟

عربستان سعودی یک نظام کاملا قبیله‌ای و طایفه‌ای است و بر دو رکن قبیله‌ای مبتنی بر دو قبیله السدیری و الشمری استوار است. از 80 سال پیش تاکنون میان این دو قبیله بر سر اهرم‌های قدرت، تقابل سیاسی و نظامی شدیدی وجود داشته و دارد. قبیله السدیری معمولا قدرت‌ و اهرم‌های نظامی و امنیتی و سیاسی را در دست دارد، در حالی که قبیله الشمری اهرم‌هایی مثل اقتصاد را در اختیار دارد. ضمن این‌که مجموع موسسات و سازمان‌های فرهنگی زیر نظر وهابیت - که وابسته به قبیله السدیری است - قرار دارد. تمام مسائل فرهنگی زیر نظر وهابی‌ها اداره می‌شود. وجود یکصد شبکه ماهواره‌ای با گردش مالی سالانه ده میلیارد دلار نشان می‌دهد که وهابی‌ها تمام جریان‌سازی‌ها علیه اسلام و تشیع و همچنین ایجاد اختلاف میان طوایف زیرمجموعه اسلامی را به عهده دارند. به همین دلیل به نظر می‌رسد که السدیری‌ها با روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز قدرت بیشتری پیدا کرد و با توجه به نگرش طایفه‌ای السدیری‌ها نسبت به جمهوری اسلامی ایران به نظر می‌رسد این طایفه تلاش دارد که از طریق جریان‌سازی به نوعی ایران را از محیط اسلامی و منطقه‌ای خودش دور کند. بنابراین قبیله الشمری که در زمان ملک‌عبدالله قدرت بیشتری داشت تلاش کرد که به نوعی از ایجاد تنش در منطقه پرهیز کند اما با مرگ ملک‌عبدالله و روی کار آمدن ملک سلمان بن عبدالعزیز اوضاع دگرگون شد و بار دیگر قبیله السدیری جریان‌سازی‌ها را علیه ایران آغاز کرد و مساله حادثه منا و همچنین قطع روابط ایران و عربستان بخشی از نتایج و فرآیند عملکرد السدیری‌ها علیه ایران است.

در شرایط کنونی به نظر می‌رسد که با توجه به رویکردهای جدید ملک سلمان،‌ درگیری‌های خانوادگی در بین خاندان آل‌سعود روند تازه‌ای به خود گرفته است. تحلیل شما از این اختلافات چیست؟

الان این درگیری‌ها نسبت به گذشته شفاف‌تر شده است. به دلیل این‌که محمد بن سلمان، جانشین شاه عربستان تلاش دارد تا اهرم‌های قدرت را در دستان خاندان السدیری قرار دهد. برکناری شمار زیادی از شاهزادگان سعودی وابسته به قبیله الشمری موجب بروز نارضایتی بین آنان شده و به همین دلیل در حال حاضر با مرگ احتمالی ملک‌سلمان بن عبدالعزیز تقابل شدید میان دو جریان قدرتمند السدیری و الشمری تشدید خواهد شد و این ممکن است به تجزیه عربستان منجر شود. البته قبیله الشمری در مقایسه با قبیله السدیری از اعتدال بیشتری در حوزه‌های دینی و مذهبی و روابط خارجی برخوردار است. بنابراین به نظر می‌رسد که باید در آینده باید منتظر جنگ قدرت میان خاندان‌های حاکم بر عربستان باشیم.

با توجه به قدرت‌گیری شاهزادگان عربستان و امکاناتی که به لحاظ اقتصادی در اختیار آنان است، وضعیت فساد اقتصادی و مالی این خاندان چگونه است؟

50 درصد درآمدهای نفتی عربستان به حساب مستقیم 6000 شاهزاده سعودی واریز و 50 درصد مابقی صرف رفاه عمومی می‌شود. هر یک از این شاهزادگان حساب‌های خاص خود را در بانک‌های خارجی دارند و بنابراین ناعدالتی و تفرقه و شکاف میان طبقات مختلف عربستان بشدت جریان دارد و کاملا آشکار است. مردم عادی عربستان چه شیعه و چه سنی در ساختار قدرت نقشی ندارند و ساختار قدرت در دستان این 6000 شاهزاده است که حتی در رده روسای ادارات هم هستند. در این میان شیعیان هیچگاه جایگاهی در ساختار قدرت عربستان سعودی ندارند.

در جریان تجاوز عربستان سعودی به یمن شاهد کشتار عمومی و جنایات جنگی از سوی حاکمان سعودی نسبت به مردم بی‌دفاع این کشور بودیم. چنانچه شاهدیم عربستان در حال نابودی زیرساخت‌های یمن است. دلایل این کار از سوی حاکمان سعودی چیست؟

عربستان سعودی حساسیت فوق العاده‌ای روی مردم یمن دارد به اعتبار این‌که مرز مشترکی با این کشور دارد و سه استان عربستان سعودی در مجاورت یمن قرار دارد و رگه ارتباطی وسیعی میان ساکنان این سه استان با اهالی یمن وجود دارد. همچنین 65 درصد از جمعیت 26 میلیون یمن زیدی و شیعی هستند. عربستان هم به‌شدت از روی کارآمدن زیدی‌ها و شیعیان در یمن نگران است. بنابراین تلاش می‌کند زیدیان و شیعیان در ساختار قدرت یمن نقشی نداشته باشند. زیرا عربستان تصور می‌کند که به قدرت رسیدن شیعیان و زیدی‌ها در یمن ممکن است مشکلات امنیتی برای حاکمان سعودی بوجود آورد. بنابراین عربستان حملات خود نسبت به مردم یمن را از دو سال پیش آغاز کرد و جامعه جهانی هم در برابر کشتار مردم این کشور از سوی عربستان ساکت است. به این دلیل که عربستان رشوه‌های کلانی را به نهادهای بین‌المللی پرداخت می‌کند. عربستان در اقدامی کورکورانه و غیر حساب شده تلاش می‌کند که ساکنان اصلی شمال یمن یعنی اهالی صعده و صنعا را به سمت جنوب یمن کوچ دهد. ولی زیدی‌ها و شیعیان ریشه اصیلی در ساختار قبیله‌ای یمن دارند و امکان کوچ دادن میلیون‌ها نفر از شمال به جنوب یمن وجود ندارد.

نزدیکی عربستان به رژیم صهیونیستی چه تاثیری روی وحدت جهان اسلام خواهد گذاشت؟

عربستان سعودی در حال حاضر رابطه خود با رژیم صهیونیستی را علنی کرده است. رفت و آمد عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی به اراضی اشغالی و گفت‌وگوی وی با نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اشغالگر قدس و وزرای دفاع و خارجه این رژیم و رئیس موساد نشان می‌دهد که عربستان در تلاش است تا دشمنی اعراب با رژیم صهیونیستی را به دشمنی اعراب با جمهوری اسلامی ایران و دشمنی کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی را به دشمنی میان شیعه و سنی تبدیل کند. عربستان با پول‌های کلان و رسانه‌های گسترده و صدها شبکه‌های ماهواره‌ای در تلاش است تا اهداف خود را توجیه کند. به همین دلیل به نظر می‌آید که سعودی ‌ها توانسته‌اند علیه ایران در دو حوزه عربی و اسلام جریان‌سازی کنند. ضمن این‌که عربستان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را تحت فشار قرار داده تا با رژیم صهیونیستی ارتباط برقرار کنند و سفارت اسرائیل در کشورهایی مانند بحرین، قطر، امارات، کویت و عربستان گشوده خواهد شد.