تئاتر در شهرستان‌ها نفس تازه می‌کند

به گزارش جام‌جم، شکی نیست که امکانات هنری و فرهنگی کشور در پایتخت متمرکز شده است و بیشتر شهرستان‌ها از داشتن یک سالن سینما یا تئاتر محروم‌اند. هنرمندان شهرستانی هم برای رهایی از این تبعیض فرهنگی چاره‌ای ندارند مگر این‌که به پایتخت مهاجرت کنند تا هم به امکانات آموزشی دستیابی داشته باشند و هم دیده شوند.

کمبود اعتبار

تئاتر از عرصه‌هایی است که علاقه‌مندان و مخاطبان زیادی در شهرستان‌ها دارد ولی نداشتن سالن‌های مناسب سبب شده این علاقه‌مندان و مخاطبان از اجرا و دیدن تئاتر محروم باشند. جشنواره تئاتر فجر در این چند سال تلاش کرده با برگزاری بخش استانی در برخی استان‌ها تا اندازه‌ای این محرومیت را کاهش دهد. سال گذشته این جشنواره توانست به شش استان برود و امسال نیز در هفت استان حضور خواهد داشت. اما این جشنواره در استان‌ها با مشکلاتی نیز دست‌ به گریبان است که به گفته محمود دهقان هراتی، رئیس وقت انجمن نمایش استان یزد که سال گذشته دبیر جشنواره تئاتر فجر استانی در یزد بود، کمبود اعتبار به عنوان مهم‌ترین چالش آن است.

امسال استان‌های خوزستان، بوشهر، فارس، یزد، مازندران، آذربایجان شرقی و خراسان‌رضوی به‌عنوان میزبانان جشنواره فجر استانی مشخص شدند که در بازه زمانی 10 تا 29 دی به استقبال این جشنواره می‌روند. استان‌های خوزستان و بوشهر و فارس این جشنواره را برگزار کردند و یزد در حال برگزاری این جشنواره است. مازندران و آذربایجان شرقی و خراسان رضوی نیز در ادامه میزبان این جشنواره خواهند بود.

جریانی مستمر و تأثیرگذار

سعید اسدی، دبیر سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر با بیان این‌که جشنواره فجر استانی اقدامی برای پاسخ به مخاطبان تئاتر در کل کشور است، به جام‌جم می‌گوید: مخاطبان انتظار دارند نمایشی که در کشور تولید می‌شود در شهرهای مختلف کشور به روی صحنه برود تا آنها نیز بتوانند از تولیدات هنری در کشور بهره‌مند شوند و دیدن تئاتر برای همه مردم ایران ممکن شود. همچنین شرایطی فراهم شود تا گروه‌های مختلف با اجرا در شهرهای کشور، تبادل دانش و تجربه را رقم بزنند. او با اشاره به این‌که جشنواره تئاتر فجر با این اهداف، این جشنواره را در استان‌هایی برگزار می‌کند که متقاضی برگزاری بخش استانی هستند، گفت: امسال هفت استان متقاضی برپایی بخش استانی بودند که با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته از 10 تا 29 دی یعنی قبل از برگزاری بخش اصلی جشنواره در پایتخت، بخش استانی در آنها برگزار می‌شود.

اسدی به انتخاب 15 اثر برتر جشنواره‌های استانی برای اجرا در تهران و همچنین 14 نمایش دیگر این جشنواره‌ها برای اجرا در هفت استان اشاره می‌کند و آن را یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جشنواره امسال می‌خواند. به گفته دبیر جشنواره فجر، بخش استانی فرصتی است تا در کنار اجرای نمایش‌ها، با برگزاری کارگاه‌ها و نمایشگاه‌ها و نشست‌ها فضایی برای تعامل میان کنشگران تئاتر فراهم شود.

او در پاسخ به این پرسش که چرا جشنواره فجر استانی همزمان با بخش اصلی جشنواره برپا نمی‌شود، عنوان می‌کند: در دوسال اخیر برنامه‌ریزی ما به این صورت بود که جشنواره در 12 روز بهمن متمرکز نباشد. براین اساس جشنواره را با برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌های پژوهشی و... از پاییز آغاز کردیم تا جشنواره تئاتر جریانی مستمر و تأثیرگذار باشد و بخش‌های مختلف، بویژه جشنواره تئاتر فجر استانی تحت‌الشعاع برگزاری بخش اصلی در تهران قرار نگیرند.

دبیر جشنواره تئاتر فجر به مشارکت اهالی تئاتر استان‌های میزبان در مدیریت و برنامه‌ریزی جشنواره در استان خود اشاره می‌کند و می‌افزاید: امسال مدیران کل فرهنگ و ارشاد این هفت استان به‌عنوان رئیس جشنواره در استان خود و دبیر جشنواره از انجمن‌های هنرهای نمایشی هر استان انتخاب شده‌اند که این موضوع به مدیریت جشنواره در این استان‌ها کمک شایانی کرده است. اسدی همچنین استقبال از بخش استانی بویژه در استان خوزستان را بسیار مطلوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: این جشنواره هیجان خاصی در مردم و هنرمندان ایجاد کرده است و از نمایش‌ها و کارگاه‌ها استقبال کرده‌اند.

نباید انتظار معجزه داشت

امسال شاهد حضور هنرمندان جوان به‌عنوان مدرسان کارگاه‌های جشنواره‌ تئاتر فجر استانی هستیم. دبیر جشنواره تئاتر فجر معتقد است نیروهای جوان‌تر هیجان و انگیزه بیشتری برای برگزاری این کارگاه‌ها دارند و می‌توانند رغبت بیشتری در هنرآموزان ایجاد کنند. یاسر خاسب از جمله این هنرمندان است که به گفته اسدی در کنار اجرای نمایش خود با برگزاری کارگاه، تکنیک‌های خود را به علاقه‌مندان آموزش می‌دهد.

یاسر خاسب که در ایستگاه چهارم جشنواره تئاتر فجر استانی به شهر یزد رسیده است، به استقبال خوب مردم استان‌های خوزستان، بوشهر، فارس و یزد از برنامه‌های این جشنواره اشاره می‌کند و درباره نگاه مخاطبان به نمایش خود که اثری تک شخصیت و فضای خاصی دارد، به جام‌جم می‌گوید: در این چند سال که در کشورهای دیگر اجرا داشتم، بازخوردهای مثبتی دریافت می‌کردم و با توجه به این بازخوردها استقبال هموطنانم از این نمایش دور از انتظار نبود.

او که خود اصالتا اهل بهشهر است و از نزدیک با مشکلات تئاتر در شهرستان‌ها آشنا، درباره تأثیرگذاری برنامه‌هایی از این دست عنوان می‌کند: مسلما این برنامه‌ها تأثیرگذار است اما به این شرط که دست‌اندرکاران و مسئولان فرهنگی در طول سال نیز به هنرمندان شهرستان‌ها توجه داشته باشند و صرفا به برگزاری این برنامه اکتفا نکنند که بیشتر نمادین است. ما در همین روزها شاهدیم که جوانان با چه شور و هیجانی در برنامه‌های این جشنواره شرکت می‌کنند ولی متأسفانه امکاناتشان آنقدر محدود است که نمی‌توان انتظار داشت با برگزاری یک یا دو برنامه در طول سال در شهرشان معجزه‌ای رخ دهد.

خاسب با بیان این‌که نمایش او نیاز به امکانات زیادی ندارد و به این دلیل برای اجرا با مشکلات چندانی مواجه نشده است، می‌افزاید: در هر شهر یک سالن وجود دارد اما این سالن‌ها از امکانات اولیه نظیر نور و صدا و... محرومند. در حالی‌که اگر این امکانات فراهم شود که هزینه‌های چندانی هم ندارد، شرایط برای اجرای نمایش‌های دیگر در این سالن‌ها به‌وجود می‌آید و هنرمندان شهرستانی با رغبت بیشتری فعالیت می‌کنند.

به گمان این کارگردان و بازیگر تئاتر، اگر سال آینده امکانات بیشتری برای این سالن‌ها فراهم شود گروه‌های بیشتری در تئاتر فجر استانی شرکت خواهند کرد و به برگزاری هر چه پربارتر جشنواره کمک می‌کنند.

اجرای تئاتر در استان‌ها به یک مقطع محدود نشود

ابراهیم پشت‌کوهی که قرار است نمایش «تنها سگ اولی می‌داند چرا پارس می‌کند، مکبث» را در روزهای 18، 21 و 26 دی در سه شهر یزد، آمل و مشهد روی صحنه ببرد، با اشاره به این‌که اجرا در شهرهای مختلف نباید مختص جشنواره فجر استانی باشد، می‌گوید: امیدوارم در آینده‌ای نه چندان دور شاهد اجرای نمایش‌های مختلف در اکثر نقاط ایران باشیم و این روند در طول سال نیز برگزار شود و فقط مختص یک مقطع یا جشنواره تئاتر فجر نباشد. به باور او، اگر این مساله مقطعی باشد، تاثیر چندانی نخواهد داشت.

کمیل انتظاری

فرهنگ و هنر