تابلوی ورود ممنوع برای بیماری‌های کلیوی!

شاید شما هم شنیده باشید که می‌گویند درد کلیه از درد زایمان بدتر است. من تلخی و مشکلات ناشی از نارسایی کلیه را از کودکی دیده‌ام. خیلی خوب به خاطر دارم که چگونه هنگام بازگشت از سفر مشهد، نرسیده به شهر ساری، کلیه پدرم یکباره درد گرفت و ما تا پاسی از شب جلوی در بیمارستان ماندیم.

کد خبر: ۹۶۸۴۷۱

محدودیت در نوع غذای خانواده، دردسرهای مسافرت، صرف هزینه‌های سنگین برای تهیه دارو، دیالیز، پیوند عضو، خانه نشینی و بیکار شدن از مهم‌ترین مشکلاتی است که معمولا مبتلایان به بیماری نارسایی کلیه با آن مواجه هستند.

بیماری‌های کلیوی را به سه مرحله مزمن، نارسایی مزمن و نارسایی پیشرفته مزمن تقسیم می‌کنند که وضعیت بیماران نارسایی پیشرفته مزمن بیشتر از دو گروه دیگر نگران‌کننده است، چراکه بیشتر مبتلایان به نارسایی پیشرفته نیازمند دیالیز و پیوند کلیه هستند.

بنابراین بیماران کلیوی در هر مرحله که باشند باید بشدت مراقب خود باشند تا بیماریشان به مراحل مزمن و خطرناک نرسد. به منظور مرور نکات موثر در این ارتباط و سبک زندگی مناسب این افراد، با دکتر هوشنگ سندگل، نفرولوژیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران صحبت کرده‌ایم.

مراقبت‌های مشترک بیماران کلیوی

کنترل مصرف چربی، ورزش، تغذیه رژیمی و امتناع از مصرف دخانیات، کلیدی‌ترین نکاتی است که همه متخصصان بر ضرورت رعایت آن به وسیله بیماران کلیوی در هر گروهی که قرار دارند، تأکید می‌کنند.

دکتر سندگل، رعایت میزان مصرف پروتئین را بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: بدن انرژی خود را از چربی، کربوهیدرات و پروتئین به دست می‌آورد. کلیه بیمار با دفع چربی و کربوهیدرات مشکلی ندارد، اما پروتئین مشکل‌ساز است.

وی ادامه می‌دهد: بعد از آن که مواد دریافتی در فرآیند متابولیسم تجزیه و انرژی مورد نیاز بدن تأمین شد، چون همه بیمار متناسب با شدت بیماری، توانایی دفع همه پروتئین اضافی را ندارد، این ماده به سم تبدیل می‌شود. پس این افراد با محدودیت مصرف پروتئین مواجه‌اند.

چقدر پروتئین مصرف کنید

یک فرد سالم باید به ازای هر کیلوگرم از وزنش، یک گرم پروتئین در 24 ساعت مصرف کند.مثلا یک فرد 70 کیلویی باید روزانه 70گرم پروتئین مصرف کند. بدون شک در دیابتی‌ها این میزان تغییر می‌کند.

دکتر سندگل با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: در مبتلایان به نارسایی کلیه که دیالیز نمی‌شوند، این عدد معادل 8/0 گرم است؛ یعنی یک فرد باید 8/0 گرم به ازای هر کیلو از وزن خود پروتئین مصرف کند. 8/0 گرم برای یک فرد 70کیلویی، 56گرم پروتئین در طول 24ساعت است.

وی خاطرنشان می‌کند: با توجه به این که تمام گوشت پروتئین نیست و فیبر، چربی و... نیز در آن وجود دارد برای تأمین 70 گرم پروتئین، 300 گرم گوشت باید تهیه شود. مواد زائد این 70 گرم بعد از سوخت و ساز در بدن از طریق کلیه دفع می‌شود. میزان گوشت مصرفی برای یک فرد با نارسایی کلیه، 200 گرم گوشت در 24ساعت است.

خطر نمک دریا برای بیماران کلیوی

سدیم موجود در نمک طعام در ایجاد فشار خون، بیشترین تاثیر را دارد. هرچه مصرف نمک بیشتر باشد، کلیه اعم از سالم یا ناسالم برای دفع باید بیشتر کار کند، اما کلیه نارسا نمی‌تواند.

این متخصص نفرولوژی، میزان سدیم نرمال در بدن را در 24 ساعت، 2 گرم (کمتر از یک قاشق چایخوری) عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر یک بیمار کلیوی به اندازه یک فرد معمولی نمک مصرف کند، فشارش بالا می‌رود. با توجه به این که 2 گرم نمک در نان مصرفی وجود دارد، بنابراین دیگر نیاز به مصرف نمک در غذا و میوه نیست.

وی درباره مصرف نمک دریا یا فشار خون موسوم به نمک طبی می‌گوید: این نمک حاصل ترکیب کلر با پتاسیم است. با توجه به مضر بودن پتاسیم برای بیماران کلیوی، این نمک برای این گروه بشدت خطرناک است، چراکه کلیه توانایی دفع پتانسیم را ندارد. پتاسیم به اندازه کافی در اغلب میوه‌ها و صیفی‌جات قرمز رنگ وجود دارد که بهتر است اصلا مصرف نشوند. مصرف سیب درختی، خیار و انگور به صورت محدود اشکالی ندارد.

خطرناک‌ترین سم برای کلیه

مهم‌ترین سمی که به واسطه نارسایی کلیه در بدن جمع می‌شود، فسفر است. اگر حجم آن بالا برود باعث کاهش کلسیم در بدن و در نتیجه به پوکی، نرمی و شکنندگی استخوان منجر می‌شود.

دکتر سندگل می‌گوید: بیشترین فسفر در لبنیات وجود دارد. بنابراین مصرف آن باید محدود باشد. به این افراد کلسیم خوراکی تجویز می‌شود که استخوان‌ها دچار مشکل نشوند. وی ادامه می‌دهد: با توجه به این که هنگام دیالیز کلیه مواد مغذی نیز همراه مواد مضر از بدن دفع می‌شود، افراد دیالیزی اتفاقا باید پروتئین (مصرف 2/1 گرم پروتئین به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن)، نمک و سایر مواد غذایی را مطابق دستور پزشک بیشتر مصرف کنند تا بدن دچار مشکل نشود، اما مصرف نمک و چربی همچنان باید بسیار کم باشد.

مراقب قلبتان باشید

نارسایی کلیه، عامل مهمی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی است. فرد دیابتی که نارسایی کلیه دارد و اتفاقا سیگار هم می‌کشد باید به خود پنج امتیاز بدهد که خطر ابتلا به نارسایی قلب را در وجودش افزایش داده است.

دکتر سندگل در ادامه تأکید می‌کند: نارسایی کلیه همه فاکتورها و ریزفاکتورهای ابتلا به نارسایی قلبی را تشدید می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: بیماران کلیوی حتما باید روزی پنج بار در هفته به مدت 50 دقیقه پیاده‌روی تند داشته باشند. همچنین مصرف نوشابه به دلیل فسفر وقند بالای آن و در نتیجه افزایش حجم مایعات بدن ممنوع است.

به گفته این نفرولوژیست، یک کلیه نارسا قبل از دیالیزی شدن توانایی تولید و دفع میزان محدودی از ادرار را دارد. حجم ادرار یک فرد سالم، 5/0تا 4، 5لیتر می‌تواند در نوسان باشد، اما در یک بیمار کلیوی میزان ادرار2 لیتر و به شکل ثابت است.

نارسایی کلیه بر اثر دیابت

تحقیقات نشان می‌دهد 50 درصد کسانی که پیوند کلیه داشته‌اند، مبتلا به دیابت بوده‌اند. علاوه براین که مراقبت از کلیه و پیشگیری از دیابت به همه توصیه می‌شود، به شش میلیون بیمار مبتلا به دیابت نیز توصیه می‌شود مراقب سلامت کلیه خود باشند و حتما به صورت دوره‌ای، سلامت آن را بررسی کنند.

پروتئین دشمن کلیه

گوشت قرمز، تخم‌مرغ، انواع ماهی و میگو منابع عالی تامین پروتئین هستند. هر چه کارکرد طبیعی کلیه کاهش یابد، میزان کراتینین به عنوان پروتئین سمی افزایش می‌یابد. به همین دلیل بیماران باید طبق نظر پزشک پروتئین مصرف کنند.

بیماری خاموش کلیه

متاسفانه در بیشتر مواقع بیماری‌های کلیه علامت خاصی ندارد، اما اگر با تغییر رنگ ادرار، تورم چشم‌ها، تورم دست‌ها و پاها بویژه در کودکان، افزایش دفعات ادرار در شب، دفع مکرر سنگ‌های کلیه، سختی در دفع ادرار، افزایش فشار خون و افزایش قند خون مواجه بودید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

سهیلا فلاحی

دانش و سلامت