موگرینی به دنبال افزایش نقش اروپا در غرب آسیا

با توجه به هماهنگی وزرای خارجه سه کشور روسیه، سوریه و ایران در مورد همکاری‌های اطلاعاتی و همزمانی این مذاکرات با عملیات آزادسازی موصل و پاکسازی حلب از حضور تروریست‌ها به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا بعد از تصمیم مربوط به عادی‌سازی مناسبات با ایران و بعد از این‌که دریافت آمریکا به دلیل ملاحظات راهبردی و نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری، تمایل چندانی برای حل سیاسی بحران سوریه از خود نشان نمی‌دهد و با توجه به این‌که نیاز فوری به مقابله با اوضاع اسفبار انسانی در سوریه وجود دارد، اتحادیه اروپا می‌کوشد نقش بیشتری را در بحران ایفا کند.

اتحادیه اروپا برای حل بحران سوریه نیاز به رایزنی با ایران و همزمان رایزنی با عربستان به عنوان حامی مالی ـ تسلیحاتی تروریست‌ها دارد. اتحادیه اروپا قصد دارد پل ارتباطی میان ایران و عربستان باشد زیرا از یک‌سو ایران حامی فرآیند دموکراتیک در اوضاع سوریه بوده و معتقد است در مساله سوریه پس از برقراری آتش‌بس همه‌جانبه و کمک‌رسانی انساندوستانه باید راه‌حل سیاسی بر اساس مذاکرات سوری ـ سوری انجام شده و روش‌های صلح‌آمیز پیگیری شود، اما از سوی دیگر عربستان به عنوان عامل ایجاد تنش در منطقه از گروه‌های تروریستی حمایت مالی می‌کند و جبهه‌النصره و داعش را به عنوان گروه تروریستی نمی‌داند، بنابراین دو دیدگاه متفاوت در بحران سوریه وجود دارد. ایران راه‌حل دموکراتیکی را در مورد بحران سوریه مطرح کرده و معتقد است برای حل بحران باید تمامیت ارضی سوریه و یکپارچگی سرزمینی آن به‌رسمیت شناخته شود، اما سیاست‌های مورد پیگیری عربستان درصدد تجزیه سوریه است و می‌تواند مورد توجه برخی دیگر از کشورهای منطقه باشد که خواهان سوریه تضعیف شده هستند.

با توجه به نقش سازنده ایران و نقش مخرب عربستان در سوریه به نظر می‌رسد نیاز به رایزنی میان این دو طیف وجود دارد. از یک سو ایران درصدد ایجاد ثبات و عربستان، درصدد تنش‌آفرینی است، بنابراین به یک نوع پل ارتباطی میان این دو بازیگر نیاز است که اتحادیه اروپا در حال حاضر قصد ایفای این نقش را دارد.

ایران روش‌های صلح‌آمیز را با هدف پایان دادن به مخاصمه در سوریه پی می‌گیرد و با توجه به رویکرد اتحادیه اروپا که معتقد است باید برای بازگرداندن صلح، زیربناهای مدنی در سوریه تقویت شود به نظر می‌رسد مواضع ایران و اتحادیه اروپا در این زمینه می‌تواند به‌هم نزدیک شود، گرچه در مورد آینده سوریه اختلاف نظرهایی وجود دارد.

عدم حضور ایران در مذاکرات و فرآیند حل بحران سوریه نتیجه‌ای جز افزایش تنش‌ها، درگیری‌ها و ادامه بحران طولانی‌مدت سوریه نخواهد داشت، بنابراین برای خاتمه دادن به درگیری‌ها مدنظر قرار دادن راه‌حل سیاسی ایران با توجه به نقش ایران در تحولات منطقه باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

دکترمحمدرضا دهشیری

استاد دانشکده روابط بین‌الملل