داروهای رفع یا ایجاد‌کننده یبوست

به گزارش جام جم آنلاین ، یبوست به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به سندرم روده تحریک‌پذیر(IBS)، دیابت، هیپو تیروئیدی، کاهش فیبر مواد غذایی و کم شدن مصرف میوه و سبزیجات، مصرف کمتر از هشت لیوان آب در روز، کاهش تحرک، به تاخیر انداختن مدفوع، استرس و بالا بودن کلسیم خون اشاره کرد. همچنین یبوست می‌تواند به دلیل مصرف دارو اتفاق بیفتد. از میان داروها، مشتقات تریاک، آنتی هیستامین‌ها، قرص‌های آهن، آلومینیوم هیدروکساید، کلستیرامین، داروهای ادرار‌آور (دیورتیک‌ها) و داروهای ضدافسردگی می‌توانند باعث ایجاد یبوست شوند.

درمان این مشکل بر چهار محور اصلی افزایش مصرف فیبر، افزایش مصرف مایعات، افزایش فعالیت و افزایش مصرف سبزیجات استوار است. یبوست در دو نوع یبوست حاد یا ناگهانی و یبوست مزمن یا همیشگی وجود دارد. برای درمان یبوست ناگهانی می‌توان از داروهایی مانند بیزاکودیل، شیاف گلیسیرین، ترکیبات گیاه سنا، پودر سوربیتول و سوسپانسیون منیزیم هیدروکساید استفاده کرد.

در درمان یبوست مزمن و همیشگی نیز می‌توان از ترکیباتی مانند پسیلیوم، سنا و منیزیم هیدروکساید استفاده کرد.این ترکیب حاوی دانه گیاه اسفرزه است.اثر درمانی پسیلیوم به واسطه تورم موسیلاژ موجود در پوسته دانه آن ظاهر می‌شود که با جذب آب باعث افزایش حجم و رطوبت مدفوع می‌شود و این افزایش حجم موجب تحریک روده بزرگ و افزایش حرکات دودی و کوتاه شدن زمان عبور مواد از روده و افزایش دفعات دفع می‌شود.

پسیلیوم باعث کاهش جذب برخی مواد معدنی نظیر کلسیم، منیزیم، مس، روی، ویتامینB12، گلیکوزیدهای قلبی و مشتقات کومارینی (داروهای ضد انعقاد) می‌شود. باید توجه داشت، این ترکیب در کودکان منع مصرف دارد.

ترکیبات استخراج شده از گیاه سنا نیز می‌تواند در درمان یبوست به کار گرفته شود. برگ و تخم سنا به عنوان ملین و به صورت پودر، قرص یا چای در درمان یبوست مزمن کاربرد دارد. این ترکیبات موجب تحریک و افزایش حرکات روده و در نتیجه کاهش جذب آب و الکترولیت‌ها می‌شود و همچنین ترشح مایعات در روده بزرگ را افزایش می‌دهد.

مصرف سنا ایجاد درد و کرامپ شکمی می‌کند و مصرف طولانی‌مدت و دوزهای بالای این فرآورده موجب از بین رفتن کارآیی روده‌ها، اسهال و از دست دادن آب و الکترولیت‌ها (بویژه پتاسیم) می‌شود. با توجه به این که اثرات سنا هشت تا ده ساعت پس از مصرف آن ظاهر می‌ شود، بهتر است این ترکیبات قبل از خواب مصرف شود. همچنین مصرف حداقل شش تا هشت لیوان آب در روز برای کمک به نرم شدن مدفوع و جلوگیری از کاهش آب بدن بیمار ضروری است. این امر به علت خروج حجم زیادی از آب یا مدفوع اهمیت دارد.

منیزیم هیدروکساید داروی دیگری است که برای رفع یبوست مزمن کاربرد دارد.این دارو همچنین دارای اثرات ضد اسید معده است و موجب کشیدن آب به داخل روده و در نتیجه اتساع و تحریک حرکات دودی و خالی شدن روده می‌شود.

یبوست در دوران بارداری از شیوع بالایی برخوردار است. برای رفع این مشکل می‌توان از سوربیتول، شیاف گلیسیرین و گلیسیرین خوراکی، منیزیم هیدروکساید و در نهایت لاکتولوز استفاده کرد. لاکتولوز نیز مانند منیزیم هیدروکساید موجب جذب آب به داخل روده و نرم شدن مدفوع می‌شود. از مهم‌ترین عوارض جانبی این دارو می‌توان به کرامپ، اسهال، آروغ زدن، سکسکه، اسهال، ناراحتی معده، نفخ و افزایش تشنگی اشاره کرد.

نکته مهمی که در درمان یبوست مزمن باید مدنظر قرار داد، این است که گام نخست برای رفع این بیماری، افزایش تحرک بدن و مصرف غذای پرفیبر است و فقط زمانی باید به مصرف دارو روی آورد که با وجود افزایش تحرک و مصرف فیبر، مشکل همچنان پا بر جا باشد.

دکتر کاوه سالارمند

داروساز