چشم آمریکا و اسرائیل به منابع انرژی سوریه

برخی تحلیلگران می‌گویند ریشه‌ این جنگ، مداخله‌های نا‌به‌جای کشورهای غربی در مسائل داخلی سوریه بوده و برخی دیگر عنوان می‌کنند که غربی‌ها با تولید گروهک تروریستی به نام داعش مانع از تمام شدن جنگ در این کشور شدند. بسیاری از کارشناسان بین‌الملل معتقدند که مشکل بشار اسد با غرب از آنجایی شروع شد که به خواسته‌های آنها تن نداد و اعلام استقلال در کشورش کرد که همین موضوع غربی‌ها را واداشت تا جای پای خود را در منطقه محکم‌تر کنند. از آنجایی که آمریکا در عراق نیز حضور پیدا کرده بود قصد داشت کشور دیگری را نیز در اختیار داشته باشد، اما در این نبرد ناکام ماند و همچنان بشار اسد پابرجا مانده و از کشور خود و حامیانش دفاع می‌کند. در این میان برخی تحلیل‌های اقتصادی برای به راه افتادن جنگ سوریه عنوان می‌شود که حقیقت داشتن آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

دکتر علی آقامحمدی، اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با جام سیاست در این باره می‌گوید: جنگ سوریه هم سیاسی است و هم اقتصادی و تا زمانی که کشورهای غربی به منافع و هدف خود در این کشور دست پیدا نکنند جنگ را خاتمه نمی‌دهند. گفت‌وگوی ما را با این اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بخوانید:

به نظر شما ابعاد سیاسی جنگ سوریه چه عواملی می‌تواند باشد؟

جنگ سوریه دو علت سیاسی و اقتصادی دارد؛ اولین علت سیاسی است. به این دلیل که کشورهای غربی از جمله آمریکا قصد داشتند به صورت قطعی در خاورمیانه حضور پررنگی داشته باشند. آمریکا در موقعیت‌هایی که حضور داشت نتوانست جای پای خود را در خاورمیانه محکم کند و از سوی مردم این منطقه طرد شد و از طریق زور هم حکمرانی آنها به جایی نرسید و بر همین اساس تصمیم گرفت بعد از لبنان و عراق که از دست داده بود وارد سوریه شود و حضور خود را جدی کند که تاکنون در این بخش نیز ناکام مانده است. آمریکا قصد دارد از طریق سوریه همه ضررهای مالی خود را که در جنگ لبنان و عراق به اقتصاد خود تحمیل کرده جبران کند. با جنگ عراق عملا موقعیت‌های غربی‌ها تضعیف شد و بنا داشتند تا با از بین بردن محور مقاومت که سوریه هسته اصلی آن بود قدرت‌نمایی کنند و خودی نشان دهند. البته دلایل دیگری نیز در این بخش مانند توافق نکردن اسد با غرب نیز وجود دارد و آنها تهدید کرده بودند که در صورت عدم توافق حمله نظامی خواهند کرد و از آنجا که اسد از لحاظ سیاسی موافقت نکرد آنها جنگ را به راه انداختند.

دلایل اقتصادی این جنگ چه عواملی است؟ غربی‌ها در سوریه به غیر از فروش و استفاده تسلیحاتی دنبال چه منافعی هستند؟

این‌که آنها به دنبال فروش سلاح هستند شکی نیست، اما دلیل اقتصادی جنگ سوریه کشف نفتی است که در دریا از اراضی فلسطین اشغالی گرفته تا سوریه و ترکیه و سواحل بزرگی در این کشور ادامه دارد.

آمریکا به دنبال دستیابی به این منابع است؟

پشت پرده این موضوع رژیم اشغالگر صهیونیستی است که با همکاری آمریکا این کار را انجام می‌دهد. این منابع نفتی و گازی باعث شده رژیم صهیونیستی را در این افکار فرو ببرد که با از بین برداشتن اسد این محور را به دست بگیرد و خود را به عنوان یک قدرت اقتصادی دارای منابع معرفی کند.

همکاری ترکیه نیز برای دستیابی به همین موضوع است؟

بله. ترکیه هم از این جهت با کشورهای مخالف سوریه همراه شد و فرض کرد که اگر بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه نباشد می‌تواند با همکاری اسرائیل از این موضوع منتفع شود. موضوعی که اهمیت داشت بهره برداری و خط انتقال نفت و گاز بود که اکنون نیز این انگیزه‌ها بر قوت خود باقیست و هر دوی این مسائل (سیاسی و اقتصادی) وجود دارد. از این رو اخیرا مقامات آمریکایی رسما اعلام کردند تا زمانی که نفوذ ایران و روسیه در این منطقه وجود دارد گروه‌های تروریستی در این منطقه خواهند ماند و آنها ابزار این کار هستند بدون این‌که خودشان به این نکته توجه داشته باشند. البته حضور ایران و روسیه در این جنگ قطعا منافع اقتصادی ندارد و بیشتر بحث‌های اعتقادی در میان است. ایران بیشتر از این‌که به فکر اقتصاد در آن منطقه باشد حفاظت از حرم‌های مطهر را در برنامه دارد. کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی معتقدند که با به دست آوردن این منبع اقتصادی می‌توانند تحولی در بازار نفت و گاز کشورهای منطقه به وجود آورند و بر این کشورها حکمرانی کنند و تا جایی که بتوانند از این فرصت استفاده خواهند کرد.

چند سال پیش قطر انتقال خط لوله گاز از آسیا به اروپا از طریق سوریه را در برنامه داشت. اما در آن زمان با مخالفت مقامات سوری روبه‌رو شد و برخی از تحلیلگران یکی از عوامل اقتصادی این جنگ را چنین موضوعی عنوان می‌کنند. چقدر این موضوع در جنگ سوریه تاثیر داشت؟

به نظر من خیلی قوی نیست و این موضوع را خیلی مهم نمی‌دانم. قطر دارای منابع نفت و گاز زیادی است و این کار را از طریق کشورهای دیگر نیز می‌تواند انجام دهد و بعید به نظر می‌رسد که در جنگ سوریه قطر نقش جدی ایفا کند و منابع زیر زمینی خود را به هر طریقی که شده به فروش می‌رساند. اما آنچه معادلات را در منطقه تغییر خواهد داد کشف همان منابع نفت و گاز عظیم در سوریه است.

رژیم صهیونیستی قصد دارد با این منابع نفت و گاز چه اقداماتی انجام دهد؟

رژیم صهیونیستی به دلیل شکست در انتفاضه با کاهش نرخ رشد اقتصادی همراه شد و تاثیرات این موضوع در آن کشور با انتقادات زیادی همراه شد و اکنون قصد دارد با به دست آوردن این منابع بخشی از اقتصاد خود را بهبود ببخشد، ضمن این‌که با استفاده از این منبع ارزان می‌خواهد گاز اروپا را تامین کند و به نوعی کشورهای دیگر را محتاج نگه دارد که این موضوع برای آینده بسیار خطرناک است. اکنون اسرائیل در بین اروپایی‌ها نیز چهره خوب و خوشایندی ندارد و تا زمانی که منافع آنها درگیر نباشد این کشور را در مناسبات خود جای نمی‌دهند، اما در آن شرایط این رژیم صهیونیستی است که می‌تواند خط مشی کشور آنها را تغییر دهد و این موضوع می‌تواند برای نسل‌های بعدی نگاهی متفاوت به کشورش را ایجاد کند. در آن شرایط نیز حمایت‌های نامشروعی از این کشور اشغالگر انجام خواهد شد.

محمدحسین علی‌اکبری/ روزنامه‌نگار