صنایع کوچک، نیروی زودبازده اقتصاد مقاومتی

به عنوان اولین سؤال برای ورود به بحث بگویید، اکنون چند شهرک صنعتی فعال در کشورمان داریم؟

براساس آمارها از 950 شهرک و ناحیه مصوب هیات دولت 778 شهرک و ناحیه صنعتی به بهره‌برداری رسیده که 296 ناحیه صنعتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته قرار دارند. اهمیت توسعه و تکمیل زیرساخت‌های شهرک‌های صنعتی در مناطق محروم، اشتغالزایی و ایجاد ارزش افزوده برای محصولات بومی آن منطقه است. بر همین اساس تعداد واحدهای صنعتی بهره‌برداری شده در این مناطق 37 هزار و 583 واحد با اشتغال‌زایی 767 هزار و 359 نفر بوده و در بخش کارگاهی نیز اکنون 297 واحد در حال احداث داریم و 3672 واحد هم تکمیل شده اما تعداد واحدهای به بهره‌برداری رسیده 2605 واحد است.

آیا آماری هم از تعداد قراردادهای منعقدشده برای احداث پروژه صنعتی در اختیار دارید؟

بله؛ تا ابتدای تابستان امسال تعداد قراردادهای منعقد شده برای احداث واحدهای صنعتی 66765 قرارداد بوده که برای اجرای آنها سازمان 30 هزار و 758 هکتار زمین در شهرک‌ها و نواحی صنعتی تخصیص داده است.

به نظر شما اهمیت توسعه این مراکز یعنی شهرک‌های صنعتی در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی چیست؟

ببینید به‌طور کلی رهبر معظم انقلاب هنگام ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دو نکته اساسی را تاکید فرموده‌اند که عبارتند از کاهش وابستگی به واردات کالاهای خارجی برای صنایعی که تولیدات داخلی در آنها داریم و پس از آن اشتغالزایی. هر دوی این موارد که ایشان تاکید فرموده‌اند هنگامی محقق می‌شود که صنایع فعالیت کرده و تولید باکیفیت ایرانی صورت پذیرفته و برای تولید نیز لازم است کارگاه یا کارخانه‌ای احداث شده باشد. بنابراین وقتی شهرک‌های صنعتی رونق داشته باشند یعنی تولید رونق دارد و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی یک به یک در آنها اجرایی می‌شود.

پاسخ شما این تصور را ایجاد می‌کند که فقط تولید ما در این مناطق است.

هرگز منظور این نیست، اما نباید فراموش کنیم که بر اساس اصول علمی و اقتصادی میزان تاثیرگذاری واحدهای تولیدی کوچک غیرقابل انکار است چون این واحدها به نوعی نیازهای واحدهای تولیدی بزرگ را تولید می‌کنند. به همین دلیل است که شهرک‌های صنعتی که اغلب واحدهای صنعتی کوچک و متوسط در آنها قرار دارد از اهمیت بیشتری برخوردار است، هرچند واحدهای صنعتی بزرگ نیز ممکن است در این شهرک‌ها احداث شده باشد ولی همان‌طور که اشاره شد اغلب واحدهای فعال در این شهرک‌ها و نواحی صنعتی کوچک و متوسط هستند.

با توجه به این که صنایع کوچک نقش مهمی در ایجاد اشتغال دارند و معمولاً صنایعی بسیار زودبازده هستند، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی چه برنامه‌ای برای گسترش این گروه از صنایع دارد؟

با توجه به این‌که سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به عنوان تنها سازمان توسعه‌ای در حوزه توسعه صنایع کوچک به شمار می‌رود، اهداف و برنامه‌های کلان و بلندمدتی در راستای توسعه صنایع کوچک در دست اجرا دارد. بر این اساس راهبردهای کلان سازمان صنایع کوچک در قالب اهداف 20 ساله در دو بخش هدفگذاری شده است؛ هدف اول افزایش سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور با تاکید بر توسعه صنایع کوچک و هدف دوم توسعه و تکمیل تمام زیرساخت‌های مورد نیاز استقرار صنایع در شهرک‌ها و نواحی صنعتی و بهبود فضای کسب‌وکار صنایع کوچک کشور است.

برخی کارشناسان در رابطه با اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در بخش صنعتی ایران معتقدند هنوز استراتژی مشخصی برای صنعت دیده نشده است که بخواهیم اصول اقتصاد مقاومتی را در آن اجرا کنیم. نظر شما در این زمینه چیست؟

این‌که بگوییم استراتژی مشخصی برای صنعت نداریم صحیح نیست چون دولت یازدهم در وزارت صنعت، معدن و تجارت سند راهبردی بخش صنعت، معدن و تجارت را تهیه و به تمام استان‌ها ابلاغ کرده است. این سازمان نیز در چارچوب اهداف برنامه‌های توسعه‌ای و سند راهبردی همواره در انجام مأموریت‌های خود بر مبنای اساسنامه، برنامه‌های مختلفی را تدوین و دنبال می‌کند که می‌تواند در اشتغال و توسعه صنعتی نقش مهمی داشته باشد.

یکی از مشکلات صنعت کشورمان به اعتقاد برخی تحلیلگران و فعالان صنعتی، نبود آمارهای دقیق است که می‌تواند تحلیل‌ها و برنامه‌ریزی‌ها را تحت تأثیر خود قرار دهد. برنامه‌ای در این زمینه دارید؟

من با این مساله که بگوییم آمار نداریم موافق نیستم، اما برای این که بتوانیم آمار دقیق و قابل استنادی داشته باشیم سازمان اقدام به پایش دائمی صنایع و واحدهای شهرک‌های صنعتی می‌کند تا بتواند بر اساس اطلاعات و آمار به دست آمده سیاستگذاری اصولی برای بهبود و پیشرفت و توسعه آنها داشته باشد. اعتقاد داریم با در اختیار داشتن آمارهای به‌روز و دقیق می‌توانیم بهتر برای تأمین یا تکمیل زیرساخت‌های موردنیاز برنامه‌ریزی کنیم و در تصمیم‌گیری برای ارائه مجوزها نیز هدفمند عمل خواهیم کرد و متناسب با نیازهای منطقه‌ای یا مدنظر قرار دادن مواد اولیه بومی موجود فعالیت می‌کنیم. هرچند اهمیت استفاده از این اطلاعات به‌روز در این است که قوانین مورد نیاز برای بهبود فضای کسب‌وکار در حالت کلی کاملا مشخص خواهد شد و با استفاده از ارتباطات قانونی خود نسبت به تصویب یا تدوین قوانین تسهیل‌کننده اقدام می‌کنیم.

برسیم به خوشه‌های صنعتی که یکی از پیش‌نیازهای مهم در توسعه صنایع است. در این زمینه چه اقدام‌هایی انجام داده‌اید؟

در ایران سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به عنوان اصلی‌ترین متولی توسعه صنایع کوچک در حدود نزدیک به یک دهه است که بر توسعه خوشه‌های کسب‌ و کار تمرکز کرده است. این سازمان از سال 1380 به بعد و با همکاری با سازمان‌های ملی و سازمان‌های بین‌المللی بویژه یونیدو (سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل)، فعالیت‌ها و اقدامات متعددی را در سطوح فرهنگسازی، نهادسازی و الگوسازی به منظور توسعه خوشه‌های کسب‌وکار در ایران انجام داده است. به نحوی که سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به واسطه تجارب قابل اتکایی که در حوزه توسعه خوشه‌های کسب‌وکار در طی این یک دهه به دست آورده است، به عنوان نهاد اصلی و مرجع در حوزه توسعه خوشه‌های کسب‌ و کار در کشور شناخته می‌شود.

سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به منظور فراهم کردن بستر قانونی - نهادی لازم برای توسعه خوشه‌ها، اقدامات متعددی را در یک دهه گذشته در قالب سه استراتژی مشخص پیگیری می‌کند: فرهنگ‌سازی، ظرفیت‌سازی قانونی- نهادی و الگوسازی به منظور تدوین مدل بومی توسعه خوشه‌های کسب‌وکار. سازمان صنایع کوچک، هم جهت با فراهم کردن بستر قانونی- نهادی، برنامه توسعه خوشه‌های کسب‌وکار را پیگیری می‌کند.

در پسا‌برجـام گفته شد که جذب سرمایه‌های خارجی می‌تواند زمینه‌ای در رونق تولید و تحرک اقتصادی باشد. آیا سازمان صنایع کوچک در این زمینه فعالیت خاصی انجام داده است؟

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌ها و برنامه‌های ما در همین زمینه است. بنابراین سازمان صنایع کوچک به منظور کمک به جذب سرمایه‌گذاری خارجی ضمن انجام رایزنی‌های لازم با سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، فرمت استاندارد طرح مطالعات امکان‌سنجی (FS) را بازبینی کرده و در اختیار واحدهای صنعتی متقاضی قرار داده است و به منظور حمایت از واحدهای صنعتی متقاضی جذب سرمایه‌گذاری خارجی، 50 درصد هزینه تهیه مطالعات مذکور (تا سقف صد میلیون ریال) را پس از ارائه به زبان‌های فارسی و انگلیسی به عنوان یارانه پرداخت می‌کند. تاکنون 9 واحد صنعتی اقدام به تهیه مطالعه امکان‌سنجی کرده و پس از ترجمه آنها، به وزارت امور خارجه، سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت برای ارائه صاحبان سرمایه در همایش‌های مرتبط و درج در بانک اطلاعاتی نهادهای مذکور ارسال شده است. علاوه بر این اقدامات مؤثر دیگری نیز در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی با کشورهای ترکیه، آلمان و کره‌جنوبی صورت گرفته است.

برای رفع مشکلات حضور سرمایه‌گذاران از قبیل قوانین انتقال پول و خروج سرمایه نیز برنامه‌ای مدنظر دارید؟

بد نیست به این نکته توجه داشته باشیم که یکی از اصلی‌ترین نیازهای هر سرمایه‌گذار خارج از مملکت خود بحث قوانین مالیاتی، ورود و خروج سرمایه و تضمین سرمایه‌گذاری آنهاست به همین دلیل ایران هم برای رفع هرگونه ابهام در این زمینه تدابیر مناسبی اندیشیده است. به این صورت که سرمایه‌گذاران خارجی پس از تأسیس و ثبت شرکت در ایران به عنوان یک شرکت ایرانی شناسایی شده و تابع قوانین و مقررات جاریه خواهند بود. اما سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران برای رفع دغدغه‌های اقامتی، اشتغال، ویزا، ورود و خروج اصل و سود سرمایه و ... سرمایه‌گذاران خارجی تسهیلات و مشوق‌هایی را در نظر گرفته است که این مشوق‌ها نیز به عنوان عوامل کاهش قدرت رقابت صنایع داخلی ارزیابی نمی‌شوند و هیچ نگرانی‌ای در این مورد وجود ندارد.

عماد عزتی